سونامی چاقی در کمین دانش آموزان ایرانی

اقتصاد۲۴-چاقی، دومین عامل مرگ و میر قابل پیشگیری در جهان پس از مصرف دخانیات و آلودگی هوا است. در اروپا سالانه ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر به دلیل چاقی می‌میرند.

در ایران نیز طبق آمار‌های رسمیِ موجود، حدود ۶۳ درصد افراد بالای ۱۸ سال دچار اضافه وزن بالا و چاقی هستند. یعنی حدود دوسوم جمعیت کشور در محدوده اضافه وزن و چاقی هستند.

گفته می‌شود روند چاقی در کشور از ۳۰ سال پیش ۱۰ برابر شده و نگرانی‌ها از آنجا بیشتر می‌شود که بدانیم از هر ۳ دانش آموز، یک دانش‌آموز یا اضافه وزن دارد یا چاق است. یعنی از ۱۶ میلیون و ۶۰۰ هزار دانش‌آموز، تقریبا ۵ میلیون نفر دچار اضافه وزن بالا و چاقی هستند. چیزی حدود ۳۳ درصد.

بیشتر بخوانید: راهکارهای سریع و شگفت انگیز برای کاهش وزن

چند روز پیش، سرپرست معاونت تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد: آمار اضافه وزن دانش‌آموزان در برخی شهر‌ها از ۴۰ درصد هم گذشته و بنابراین زنگ خطر در این زمینه به صدا درآمده است. این در حالی است که به گفته پزشکان، ۷۰ درصد بیماری‌ها و مرگ‌های زودرس ریشه در چاقی دارند.

کرونا تعداد کودکان چاق را زیاد کرد

در حال حاضر ۳۴ درصد دختران و ۳۱ درصد پسران دانش‌آموز در ایران با چالش چاقی روبه‌رو هستند و به گفته کارشناسان، تقصیر این موضوع هم به گردن مسئولان است و هم بر عهده والدین. چراکه مدارس کشور با شدت با کمبود شدید معلم ورزش روبرو هستند و در بوفه‌های مدارس نیز انواع غذا‌های با ارزش غذایی پایین یا بدون ارزش غذایی به فروش می‌رسد. در خانه نیز بسیاری از والدین سختگیری و برنامه‌ای برای تغذیه و خواب مناسب کودکان ندارند و آن‌ها را رها کرده‌اند. خیلی از دانش‌آموزان بدون خوردن صبحانه به مدرسه می‌روند و در مدرسه به جای صبحانه، چیپس و پفک و کیک می‌خورند.

شیوع کرونا در اواخر سال ۱۳۹۸ آمار چاقی کودکان ایران را حدود ۸ درصد افزایش داد و این آمار بیشتر به افراد بین ۷ تا ۱۸ سال اختصاص دارد. علاوه بر کرونا که بیش از ۲ سال کودکان را خانه‌نشین کرد و به جز چاقی رهاوردی برای آن‌ها نداشت، سبک شهرنشینی مثل زندگی در آپارتمان و کمبود پارک و جای بازی، تغذیه نامناسب و با کیفیت پایین، خواب ناکافی، دیجیتال‌محور شدن کودکان و کم‌تحرکی از دیگر عوامل چاقی آن‌ها است.

بزرگسالانِ چاقِ آینده

به گفته پزشکان و متخصصان تغذیه، کودکان چاق به احتمال زیاد در آینده، بزرگسالان چاقی خواهند بود که در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲، چاقی، سکته مغزی و بعضی سرطان‌ها مثل سرطان روده بزرگ خواهند بود.

به گفته پزشکان و متخصصان تغذیه، کودکان چاق به احتمال زیاد در آینده، بزرگسالان چاقی خواهند بود که در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲، چاقی، سکته مغزی و بعضی سرطان‌ها مثل سرطان روده بزرگ خواهند بود. علاوه بر بیماری‌های جسمی، بیماری‌ها و عارضه‌های روانی متعددی نیز در کمین کودکان چاق خواهد بود؛ از افسردگی و اضطراب گرفته تا عزت نفس پایین و... چراکه معمولا کودکان چاق احساس می‌کنند از محبوبیت کمتری نسبت به کودکان دیگر برخوردارند.

درگیر شدن کودکان چاق با بیماری‌های بزرگسالان

بسیاری از والدین، پرخوری و چاقی کودک را نشانه سلامت او می‌دانند، اما کارشناسان می‌گویند چاقی نه تنها نماد سلامت نیست، بلکه هم باعث بلوغ زودرس می‌شود و هم بروز بیماری‌های مختلفی ازجمله دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی مثل فشارخون بالا و سکته را در بزرگسالی به دنبال دارد و اگر کودک با چاقی وارد دوره بزرگسالی شود، امکان این که دیگر هیچ لاغر نشود، کم نیست. چراکه کودکی که با چاقی یا اضافه وزن بالا وارد دوره بزرگسالی شود، احتمال زیادی دارد که برای همیشه چاق بماند. حتی اگر همیشه مشغول گرفتن رژیم لاغری باشد. مطالعات نشان داده است کودکی که در سنین ۱۰ تا ۱۳ سالگی چاق است، ۸۰ درصد احتمال دارد که یک بزرگسال چاق شود.

معضل دیگری که کمتر مورد توجه مسئولان قرار گرفته، کاهش سن بیماری‌های مخصوص دوره بزرگسالی و سالمندی است. بیماری‌های که عمدتا سالمندان دچار آن‌ها می‌شوند، اما حالا به سن کودکی و نوجوانی رسیده است. دکتر مریم مظاهریون، دکترای تخصصی تغذیه در گفتگو با همشهری‌آنلاین به این موضوع مهم اشاره می‌کند و می‌گوید: چاقی کودکان تا حدی در کشور شایع شده که برخی از بیماری‌ها که مخصوص دوره بزرگسالی و سالمندی است، به سنی کودکی و نوجوانی رسیده است!

دکتر مریم مظاهریون، دکترای تخصصی تغذیه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: چاقی کودکان تا حدی در کشور شایع شده که برخی از بیماری‌ها که مخصوص دوره بزرگسالی و سالمندی است، به سنی کودکی و نوجوانی رسیده است!

این متخصص توضیح بیشتری در این زمینه می‌دهد و می‌گوید: کبد چرب، افزایش کلسترول و تری‌گلیسیرید و افزایش مقاومت به انسولین از جمله این عوارض و بیماری‌ها هستند که متاسفانه به سنین کودکی رسیده‌اند.

رابطه اضطراب کودکان و چاقی/ به اضطراب کودک اهمیت دهید

شیوع اضافه وزن و چاقی در میان کودکان و نوجوانان ایرانی به دلایل مختلف رو به افزایش است که مهم‌ترین آن‌ها به گفته پزشکان کم‌تحرکی، تغذیه نامناسب، خواب ناکافی و اضطراب است.

اضطراب، یکی دیگر از عوامل چاقی کودکان است که کمتر به آن پرداخته شده است. در حالی که شیوع اختلال اضطراب بین دانش‌آموزان آمار پایینی ندارد. به گفته پزشکان بین اختلال اضطراب و پرخوری عمدتا رابطه مستقیمی وجود دارد و خیلی از افراد در زمان بروز اضطراب بیشتر می‌خورند و همین چاق‌شان می‌کند. به همین دلیل والدین باید تمرکز بیشتری روی کودکان خود داشته باشند و اضطراب آن‌ها را کشف کنند و با کمک متخصص، آن را رفع کنند. چراکه اضطراب نه تنها موجب چاق‌شدن کودک می‌شود، اختلالات و آسیب‌های دیگری نیز می‌تواند برای او به دنبال داشته باشد.

متخصصان معتقدند آمار بالای چاقی در کشور نشان‌دهنده مصرف غذا‌های خوب در کشور نیست. بلکه حاکی از این است که خوراکی‌های بد و مضر مثل خوراکی‌های سرخ کردنی، فست‌فود، تنقلات، نوشابه، و حتی نمک مصرف بالایی در کشور دارند. غذا‌هایی که مستعد بروز بیماری‌های متعددی است. از چاقی گرفته تا دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی.

به چه کودکی چاق می‌گوییم؟

اما از کجا بدانیم کودک‌مان چاق است یا نه و وزن مناسب برای یک کودک چقدر باید باشد؟ متخصصان می‌گویند تا زمانی که وزن کودک حداقل ۱۰ درصد بیشتر از وزن توصیه‌شده برای قد و نوع بدن او نباشد، چاق در نظر گرفته نمی‌شود. از نظر پزشکی فرد چاق به کسی می‌گویند که وزنش برای قد او زیاد باشد. وقتی از وزن صحبت می‌کنیم - به ویژه در کودکان تا ۱۲ سال - به قد، جنسیت و سن آن‌ها هم بستگی دارد.

به عنوان مثال قد یک کودک ۷ ساله باید بین ۱۰۱ سانتیمتر تا ۱ متر و ۲۰ سانتی‌متر باشد؛ البته متوسط قدی ۱ متر و ۲۰ سانتی‌متر خوب است. ضمن اینکه وزن این کودکان باید ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم باشد و از ۲۵ کیلو به بالا به عنوان اضافه وزن قلمداد می‌شود.

اگر میزان سنجش روی ۷۰ تا ۸۰ درصد باشد، کودک دچار چاقی است و اگر این عدد زیر ۲۵ درصد و به ویژه زیر ۱۰ درصد باشد، کودک دچار اختلال رشد است و باید تحت نظر متخصص تغذیه قرار گیرد. درضمن پسر‌ها تا ۱۳، ۱۴ سالگی رشدشان به حداکثر می‌رسد و دختر‌ها تا سن ۱۲ سالگی رشد صعودی دارند. پس در تعیین چاقی کودکان به این موضوع نیز باید دقت کرد.