راهنمای کامل آزمایش خون

آزمایش خون می‌تواند به تشخیص بیماری‌ها، پایش وضعیت سلامتی، و پیگیری اثرات درمان‌ها کمک کند. این آزمایش‌ها ابزاری مهم برای پزشکان هستند تا بتوانند تصمیمات درمانی دقیق‌تری بگیرند.

راهنمای کامل آزمایش خون

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: آزمایش خون یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین روش‌های تشخیصی پزشکی است که اطلاعات مهمی درباره وضعیت سلامتی بدن فراهم می‌کند. در این آزمایش برای دستیابی به نتایج دقیق، باید به نکات آمادگی پیش از آزمایش و تفسیر نتایج توجه کرد. مشاوره با پزشک و پیگیری منظم آزمایش‌های خون می‌تواند به حفظ و بهبود سلامتی شما کمک کند. در اینجا به راهنمای کامل آزمایش خون، شامل انواع آزمایش‌ها، تفسیر نتایج، و نکات مرتبط پرداخته شده است:

۱. آمادگی برای آزمایش خون

ناشتا بودن: برخی از آزمایش‌های خون نیاز به ناشتا بودن دارند. معمولاً توصیه می‌شود که ۸-۱۲ ساعت قبل از آزمایش خون چیزی نخورید. به طور مثال، آزمایش قند خون ناشتا باید صبح و به صورت ناشتا انجام شود، تست کورتیزول نیز بهتر است ۸ صبح یا ۴ بعد از ظهر انجام شود.

اجتناب از الکل و کافئین: مصرف الکل و کافئین می‌تواند نتایج آزمایش را تحت تأثیر قرار دهد، قهوه و چای به دلیل داشتن تاثیرات کافئین بر بسیاری از نتایج آزمایش خون تاثیر می‌گذارند. کافئین قند خون را بالا می‌برد. همچنین بر عملکرد کبد تاثیر می‌گذارد و به آن علامت می‌دهد که هورمون‌هایی را ترشح کند. این هورمون‌ها بر غده پانکراس و بالتبع هورمون انسولین و نهایتاً قند خون تاثیر می‌گذارند. حتی قهوه‌های بدون کافئین نیز کمی کافئین دارند و نمی‌توان با اطمینان خاطر آن‌ها را نوشید و آزمایش خون داد. پس اگر تصمیم دارید آزمایش خون بدهید از نوشیدن هردو پرهیز کنید.

آگاهی از داروها: تقریباً هیچ آزمایش و تستی نیست که از یک یا چند دارو تاثیر نگیرد، تداخلات دارویی یکی از مهم‌ترین علت‌های خطا‌های آزمایشگاهی به شمار می‌رود. شدت این تداخلات می‌تواند خفیف، شدید و یا تهدید کننده باشد و ممکن است جواب آزمایش به صورت دقیق به دست نیاید؛ بنابراین اگر فرد ازمایش دهنده هرگونه دارویی مصرف میکند باید به آزمایشگاه اطلاع دهد، آزمایشگاه تاثیر دارو‌ها بر آزمایش‌های بیمار را بررسی می‌کند و در صورتی که بر جواب تست اثر داشته باشد ممکن است تصمیم بگیرد نمونه گیری را تا چندروز پس از پایان مصرف دارو عقب بیندازد یا پس از مشورت با پزشک مصرف دارو را متوقف کند؛ بنابراین باید پزشک خود را در جریان تمامی دارو‌های مصرفی قرار دهید.

۲. انواع آزمایش‌های خون

الف) آزمایش‌های عمومی

CBC (شمارش کامل خون): بررسی تعداد و نوع سلول‌های خون (گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، پلاکت‌ها) است و باید برای چکاپ کامل بدن هر چند وقت یکبار انجام شود. آزمایش خون می‌تواند برای کمک به پزشک در شناسایی انواع بیماری‌ها از جمله عفونت داخلی، کم خونی، کلسترول بالا، کمبود ویتامین، نارسایی اندام‌ها، HIV، سرطان، دیابت و سایر بیماری‌ها استفاده شود. شما می‌توانید برای انجام آزمایش خون به دکتر عمومی مراجعه کنید تا فاکتور‌های لازم برای شما تجویز شود.

BMP (پنل متابولیک پایه): اندازه‌گیری سطح الکترولیت‌ها، گلوکز، کلسیم، و عملکرد کلیه‌ها است و معمولاً شامل هشت اندازه گیری جداگانه است و می‌تواند اطلاعات مربوطه را در بسیاری از موقعیت‌ها ارائه دهد. بسته به زمینه، BMP می‌تواند برای غربالگری پزشکی، تشخیص یا نظارت بر درمان استفاده شود. این آزمایش جزئیاتی را در مورد جنبه‌های مختلف عملکرد خوب بدن ارائه می‌دهد که آن را در فرآیند تشخیص برای طیف گسترده‌ای از علائم و شرایط پزشکی مفید می‌کند.

CMP (پنل متابولیک جامع): شامل تمامی تست‌های BMP به علاوه بررسی عملکرد کبد است و پانل متابولیک جامع (CMP)، گروهی از آزمایش‌های مهم خون است که به پزشک شما در مورد تعادل شیمیایی بدن، مایعات و عملکرد متابولیسم شما اطلاعات ارزشمندی می‌دهد. این پانل هم با ناشتایی و هم بدون ناشتایی قابل‌انجام است. اگر ناشتایی برای این تست توصیه شود، باید حداقل ۸ ساعت قبل از آزمایش، غذا و نوشیدنی‌هایی غیر از آب نخورید. این کار برای کسب نتایج دقیق بسیار مهم است.

ب) آزمایش‌های اختصاصی

لیپید پروفایل: اندازه‌گیری سطح کلسترول (LDL، HDL) و تری‌گلیسرید است. آزمایش چربی خون یا پانل لیپیدی میزان مولکول‌های چربی خاص به نام لیپید‌ها را در خون اندازه‌گیری می‌کند. به عنوان یک آزمایش پانل، چندین ماده از جمله چندین نوع مولکول حاوی کلسترول را اندازه گیری می‌کند. پنل لیپیدی هم در کودکان و هم در بزرگسالان برای ارزیابی خطر بیماری‌های قلبی عروقی مانند بیماری قلبی، حمله قلبی و سکته استفاده می‌شود.

تست عملکرد کبد: بررسی آنزیم‌های کبدی (ALT، AST) و بیلی‌روبین. این آزمایش برای اندازه گیری سطح آنزیم ها، پروتئین‌ها و بیلیروبین در خون انجام می‌شود. همچنین آزمایش عملکرد کبد برای تشخیص و بررسی عفونت‌های کبدی همچون هپاتیت B و C استفاده می‌شود. اگر نتیجه آزمایشات کبدی غیر طبیعی باشد، پزشک معمولا آزمایشات بیشتری را تجویز خواهد کرد. برای اطلاع بیشتر از آزمایش عملکرد کبد و چگونگی انجام آن همراه ما باشید.

تست عملکرد کلیه: اندازه‌گیری کراتینین و نیتروژن اوره خون (BUN) است. دو کلیه در دو طرف ستون فقرات وجود دارد که تقریبا به اندازه مشت انسان هستند. آن‌ها در پشت قفسه سینه قرار گرفته اند. کلیه‌ها نقش حیاتی در حفظ سلامت فرد ایفا می‌کنند. یکی از مهم‌ترین کار‌های کلیه، فیلتر کردن مواد زائد موجود در خون و بیرون کردن آن‌ها از بدن به عنوان ادرار است. کلیه‌ها همچنین به کنترل سطح آب و مواد معدنی ضروری مختلف در بدن کمک می‌کنند. این آزمایش برای بررسی آنزیم‌های کلیه در آزمایش خون سطوح مواد مختلف از جمله مواد معدنی مختلف، الکترولیت، پروتئین‌ها و گلوکز (قند) را برای تعیین سلامت فعلی کلیه‌ها اندازه گیری می‌کند. تست‌های پنل کلیه آزمایش‌های ساده‌ای هستند که نمونه‌ای از خون یا ادرار را برای اطمینان از عملکرد صحیح کلیه، بررسی می‌کنند.

راهنمای کامل آزمایش خون

آزمایش‌های هورمونی: اندازه‌گیری هورمون‌های تیروئید (TSH، T۳، T۴) و سایر هورمون‌ها مانند انسولین. هورمون‌ها، مهمترین عوامل تنظیم کننده رشد بدن هستند. اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها تعیین کننده سلامت بدن است. هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که توسط غدد درون ریز ترشح و به داخل خون می‌ریزند. تغییر درمیزان هورمون‌ها، نشانه‌ی شروع بیماری است. آزمایش هورمونی، مربوط به بررسی هورمون تحریک کننده فولیکولی FSH، هورمون LH، استروژن، تیروئید، پرولاکتین، تستوسترون، هورمون آنتی مولرین AMH و سایر هورمون‌های مربوط به تخمدان است.

آزمایش‌های انعقادی: بررسی زمان پروترومبین (PT)، زمان ترومبوپلاستین جزئی (PTT) و INR است. انعقاد خون که در انگلیسی با اصطلاح Coagulation مشهور است، به فرایند لخته شدن خون گفته می‌شود. معمولا به تشکیل لخته خونی، هموستاز ثانویه (secondary hemostasis) می‌گویند. چراکه در واقع مرحله دوم در فرایند توقف خونریزی از رگ پاره شده را تشکیل می‌دهد. مرحله نخست که هموستاز اولیه (primary hemostasis) نام دارد، با انقباض عروق خونی (vasoconstriction) و تجمع پلاکت خون در محل پارگی رگ همراه است.

تست‌های عفونت: بررسی وجود عفونت‌های ویروسی، باکتریایی و انگلی مانند HIV، هپاتیت B و C است. عفونت خون یا در اصطلاح علمی آن «سپسیس» یک شرایط و تهدید بالقوه برای سلامتی است و زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن در پاسخ به عفونت خون، یک طوفان التهابی قوی برمی‌انگیزد. این شرایط خطرناک باعث اختلال در خون‌رسانی به اعضای مختلف بدن شده و ممکن است به عوارض خطرناکی نظیر شوک سپتیک منتهی شود. کاهش چشمگیر فشار خون به دلیل شوک سپتیک می‌تواند منجر به مشکلات متعددی برای اندام‌های بدن گردد. تشخص و درمان زودهنگام تا حدود قابل‌توجهی شانس بقا را افزایش می‌دهد.