طنین ناقوس فرونشست زمین در تخت جمشید/ باغات قصرالدشت از ۳هزار هکتار به یک هزار هکتار رسید

اقتصاد۲۴- استان فارس همواره استانی خوش آب و هوا بوده است، اما این روز‌ها چالش‌های متعددی در حوزه محیط زیست دارد. کارشناسان معتقدند که چالش‌های این استان هنوز در مرحله چالش است و مانند اصفهان به بحران نرسیده است. آلودگی هوا، آب و فرونشست، سه عاملی است که این روز‌ها محیط زیست شیراز را درگیر خود کرده است.

قاسم نهاوندی، معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست فارس، معتقد است که فرونشست در استان فارس وضعیت خوبی ندارد و به نزدیک تخت جمشید رسیده است؛ او در اینباره می‌گوید: «فرونشست شرایط خوبی در فارس ندارد. برخی از شهر‌های استان هم در این قضیه رکورددار هستند. عملاً استان فارس و به طور کلی کشور ایران چندین برابر استاندارد جهانی فرونشست دارد. بخش عمده استان فارس بارندگی کمی داشته و همین قضیه باعث افزایش فرونشست شده است. برخی از مناطق و آب‌های زیرزمینی دچار مشکل شده‌اند. حتی فرونشست به تخت جمشید هم نزدیک شده است که علت آن کمبود بارندگی و برداشت غیرمجاز از چاه‌های نزدیک تخت جمشید است. بیشتر این چاه‌ها برای کشاورزی استفاده می‌شوند و در روند فرونشست نقش داشته‌اند. چالش‌های محیط زیستی استان فارس قابل حل است، اما فرونشست می‌تواند ایجاد بحران کند.»

نهاوندی معتقد است که چالش‌های سیستم فاضلاب در استان فارس، باعث آلودگی آب و خاک شده است؛ او می‌گوید: «رودخانه چنارراهدار یک زمان با توسعه شهر، یک سری واحد‌های صنعتی و خانه در کنار آن مستقر می‌شوند و فاضلابشان را به این رودخانه میریختند. از منظر کارشناسی دیگر آنجا را نمی‌توان رودخانه نامید. رودخانه باید آب پاک و تمیز داشته باشد، اما الان بخش عمده این رودخانه درگیر آب‌های خاکستری است. تالاب مهارلو هم با این رودخانه آلوده می‌شود. خیلی از شهر‌ها و روستا‌های استان فارس مجهز به سیستم تفکیک فاضلاب نیستند. شبکه فاضلاب نیز نصب شده، اما سیستم تسویه فاضلاب درست نشده است. فرودگاه یکی از چالش هاست که فاضلاب آن وارد رودخانه چنارراهدار می‌شد که به سمت دریاچه مهارلو حرکت می‌کند. البته این منطقه به شبکه فاضلاب متصل شد. یک سری واحد صنعتی نشاسته‌سازی داشتیم که آن‌ها هم موظف به تجهیز فاضلاب شدند. منطقه ویژه اقتصادی هم فاضلاب وارد رودخانه می‌کرد که آن‌ها هم موظف به انجام اتصال به فاضلاب هستند. برخی از واحد‌های کارگاهی کنار رودخانه چنارراهدار هم به آلودگی این رودخانه منجر شده‌اند.»

بیشتر بخوانید: حفظ میراث فرهنگی و محیط زیست، ستون فقرات توسعه پایدار؛ پزشکیان با محیط زیست چه خواهد کرد؟ + ویدیو

او درباره خشک شدن خرم‌رود می‌گوید: «خرم‌رود که در حال حاضر به آن رودخانه خشک می‌گویند، زمانیکه شبکه فاضلاب وجود نداشت، بخش زیادی از فاضلاب به آن وارد می‌شد. سیستم‌های فاضلابی که در مناطق مختلف ایجاد شد، ورود فاضلاب را به آنجا قطع کرد. این رودخانه از کوه‌های غرب و شمال غرب شیراز تأمین می‌شد که در سال‌های اخیر خشک شده است.»

معاون محیط زیست استان فارس معتقد است که خشکاندن باغات قصرالدشت شیراز به جهت کم آبی و تغییر کاربری افزایش چشمگیری داشته است؛ او می‌گوید: «قطع اشجار و خشکاندن درختان در مناطق باغات قصرالدشت هم یکی از مشکلات شیراز است. کمبود آب هم در این قضیه تأثیرگذار بوده و تفکر برخی از مالکین به سمت تغییر کاربری و خشکاندن باغ‌ها رفته است. این قضیه در حال ایجاد چالش‌هایی برای شهر شیراز است و درگیری‌های بسیاری هم ایجاد شده است. امیدواریم با تغییر در فرهنگ و نگاه مردم و بارندگی‌ها، بتوان جلو آن را گرفت. حدود ۳ هزار هکتار باغات در قصرالدشت وجود داشته که طی سالیان گذشته به ۱ هزار هکتار رسیده است.»

نهاوندی معتقد است که صنایع شیراز باید از شهر فاصله بگیرند و آمایش سرزمین برای قرارگیری آن‌ها درنظر گرفته شود؛ او معتقد است: «استان فارس چهار صنعت خیلی بزرگ داشت که بخش مهمی از آلودگی شیراز را ایجاد کرده بودند. کارخانه سیمان، واحد ایزوگام شرکت پشم و شیشه، کارخانه روغن نباتی نرگس و کارخانه ریشمک بخشی از این آلودگی‌ها بودند که اقدامات مختلفی برای کاهش آلودگی‌شان انجام شده است. در حال حاضر کمبود میزان انرژی در استان فارس هم یک چالش است. کمبود برق باعث شده برخی از واحد‌های صنعتی که عملاً مصرف برق بالایی داشتند، از جمله کارخانه جات سیمان، برقشان قطع شود، اما اتصال مجدد برقشان با مشکل همراه است. آلودگی و گرد و غبار در زمان راه‌اندازی مجدد این کارخانه‌ها ایجاد می‌شود و بخشی از چالش‌های آلودگی ماست. فواصل کارخانه‌ها با شهر باید مدنظر قرار گرفته شود؛ ضمن اینکه در زمان فعالیت واحد‌های صنعتی اصول محیط زیست را رعایت کنند، مشکلات شیراز حل می‌شود. مثلاً واحد صنعت فولاد حتماً باید جایی باشد که آب وجود داشته باشد، اما گاهی درخواست مجوز فولاد در مناطقی می‌آید که مشکل آب دارند. ما یک واحد در محور جهرم و یک واحد در محور ارژن و یک واحد هم در نی ریز داریم. چند واحد فولاد هم در حال ساخت و ساز هستند. اگر آمایش سرزمین رعایت شود، خیلی از این مشکل‌ها حل می‌شود.»

در کنار کاهش بارندگی، عدم رعایت آمایش سرزمین در قرارگیری کارخانه جات، از جمله کارخانه‌های فولاد، باعث ایجاد تنش آبی در شهر‌های استان فارس شده است. یکی دیگر از چالش‌های صنایع، بحث آلودگی آب و هوا در اثر عدم کنترل استاندارد‌های محیط زیست است. استان فارس نیازمند حل چالش فاضلاب، آلودگی آب و خاک است.