سرطان خون چیست و راه های درمان آن کدامند؟

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: پیدا کردن یک علت خاص برای بروز سرطان امکان‌پذیر نیست، زیرا مجموعه‌ای از عوامل در کنار هم باعث عملکرد غیرطبیعی در بدن و ایجاد سرطان خون می‌شود. با این‌حال علت‌های اصلی بروز سرطان و عواملی که باعث تشدید آن می‌شود، شامل موارد زیر است:

•    سیستم ایمنی ضعیف بدن

•    ژنتیک

•    آلودگی هوا

•    عفونت‌های خاص

همچنین بهتر است بدانید مطابق نظر پزشکان استرس و سرطان خون به هم ارتباط دارند. زیرا استرس در طولانی مدت، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و موجب ایجاد بیماری می‌شود. حتی برخی از عادت‌های تغذیه‌ای و سیگار و مشروب هم تا حد زیادی موجب ابتلا به سرطان می‌شوند.

انواع سرطان خون

•    سرطان خون حاد لنفوبلاستیک (ALL): این نوع سرطان خون، مربوط به مغز استخوان است و دلیل مشخصی ندارد. تشخیص زودهنگام و درمان سرطان خون ALL اهمیت زیادی دارد، چون در صورت عدم درمان به سرعت در بدن پخش می‌شود.

•    سرطان خون حاد میلوئیدی (AML): این سرطان معمولاً بر سلول‌هایی تاثیر می‌گذارد که هنوز کاملاً رشد نکرده‌اند و نمی‌توانند کار‌های عادی یک سلول را به خوبی انجام بدهند، به همین دلیل درمان آن نسبت به دیگر انواع سرطان خون کمی دشوار است.

•    سرطان خون لنفوسیتیک مزمن (CLL): این سرطان در خون و مغز استخوان ایجاد شده و بسته به عوامل مختلف می‌تواند به تندی یا کندی منتشر شود. سرطان خون لنفوسیتیک مزمن، رایج‌ترین نوع سرطان خون در بین بزرگسالان در کشور‌های غربی است.

•    سرطان خون مزمن میلوئیدی (CML): هم مغز استخوان هم خون را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در سه مرحله پیشرفت می‌کند. درمان سرطان خون میلوئیدی مزمن، موفق است و معمولاً بیشتر افراد بعد از درمان به زندگی عادی ادامه می‌دهند.

•    سرطان خون سلول‌های مویین (HCL): در مغز استخوان شروع می‌شود و اسمش را از قسمت بسیار نازک و کوتاهی روی سلول‌ها می‌گیرد که شبیه به مو هستند. این سرطان خون هم درمان‌پذیر است و نرخ زنده ماندن بالایی دارد.

•    سرطان خون ملومونوکتیک مزمن (CMML): یک نوع سرطان نادر است که سازمان جهانی بهداشت آن را در دسته‌بندی نئوپلاسم‌ها قرار می‌دهد CMML. معمولاً سالانه فقط ۱۱۰۰ نفر را درگیر می‌کند که بیشترشان افراد مسن هستند.

علائم سرطان خون 

علائم بالینی و هشدار دهنده سرطان خون شامل موارد زیر است:

•    تورم غدد لنفاوی

•    کم خونی

•    لکوپنی

•    بزرگ شدن کبد یا طحال

•    عفونت‌های مکرر

•    لکه‌های قرمز کوچک زیر پوست یا پتشیا

وقتی سرطان خون به سیستم عصبی مرکزی انتشار پیدا کند، علائم خطرناک سرطان خون نظیر از بین رفتن تعادل، احساس گیجی و منگی، تشنج، تجربه‌ی استفراغ و حالت تهوع بروز می‌کند و فرد را دچار مشکل می‌کند.

عوامل خطر سرطان خون

علت ایجاد این نوع سرطان مشخص نیست. با‌این‌حال، چندین عامل شناسایی شده است که ممکن است ریسک شما برای ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. عوامل ژنتیکی و محیطی زیادی هستند که در شانس ابتلا به این بیماری تاثیر دارند. این موارد عبارت‌اند از:

•    تاریخچه خانوادگی سرطان خون

•    سیگار کشیدن که ریسک ابتلا به سرطان مغز استخوان حاد را افزایش می‌دهد (AML)

•    اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون

•    اختلالات خونی مانند سندرم myelodysplastic که گاهی اوقات «پری لوکمی» نامیده می‌شود

•    درمان قبلی برای سرطان با شیمی درمانی یا پرتودرمانی

•    مواجهه با سطوح بالای تشعشع

•    مواجهه با مواد شیمیایی مانند بنزن.

روش‌های تشخیص سرطان خون

بیماری می‌تواند با شتاب یا به کندی پیشرفت کند. نزدیک ۲۵ درصد گونه‌های لوسمی در جریان یک معاینه بالینی معمولی و پیش از این‌که نشانه‌های بیماری ظاهر شوند، تشخیص داده می‌شوند. پزشکان معمولاً لوسمی مزمن را با آزمایش خون ساده قبل از شروع علائم تشخیص می‌دهند. روند تشخیص می‌تواند دربرگیرنده موارد زیر باشد:

•    آزمایش جسمی: شناسایی نشانه‌های فیزیکی و جسمی لوسمی مثل رنگ‌پریدگی ناشی از کم‌خونی و ورم گره‌های لنفاوی، کبد یا طحال

•    آزمایش خون: شمارش تعداد گلبول‌های سفید یا پلاکت‌های خون

•    آزمایش سیتوژنتیک: این آزمایش تغییرات ایجادشده در کروموزوم‌ها، ازجمله وجود کروموزوم فیلادلفیا را بررسی می‌کند.

•    آزمایش نمونه مغز استخوان

برای تأیید تشخیص لوسمی و تعیین نوع و میزان پیشرفت آن در بدن، نیاز به آزمایش‌های بیشتر است. 

راه‌های درمان سرطان خون 

سرطان جزو بیماری‌هایی است که نام آن برای تمام بیماران و اطرافیان آن‌ها هراس ایجاد می‌کند. به همین دلیل اغلب افراد بعد از ابتلا می‌پرسند آیا سرطان درمان دارد؟ یا اینکه آیا سرطان خون کشنده است؟ چگونه باید سرطان خون را درمان کنیم؟

واقعیت این است که درمان سرطان خون یا لوسمی به نوع آن بستگی دارد. زیرا هر کدام از انواع لوسمی درمان ویژه‌ای دارد و باید در شرایط ویژه‌ای انجام شود.

همچنین شرایط سنی و وضعیت جسمی بیماران از عوامل مهمی است که در اثر بخش بودن درمان تاثیر زیادی دارد. در سال‌های اخیر شیوه‌های درمان سرطان خون بدخیم هم پیشرفت کرده است و دیگر مانند گذشته کشنده نیست، بلکه می‌توان طول عمر بیماران مبتلا به سرطان‌های بدخیم را هم افزایش داد. شیوه‌های درمان سرطان خون شامل موارد زیر است.

•    درمان سرطان خون با شیمی درمانی

رایج‌ترین شیوه درمان برای سرطان خون خوش‌خیم استفاده از شیمی درمانی است. در این روش دارو‌ها به صورت وریدی یا مستقیم به مایع مغزی نخاعی تزریق می‌شود و موجب متوقف شدن رشد سلول‌های سرطانی می‌شود.

•    درمان هدفمند یا استفاده از دارو‌های خاص

در افرادی که مبتلا به سرطان خون میلوئیدی مزمن هستند یا کسانی که سرطان خون حاد لنفوبلاستیک دارند دارو‌های هدفمند یا دارو‌هایی که رشد سلول‌ها را متوقف می‌کنند می‌توانند روند پیشرفت بیماری را کند کنند.

•    درمان سرطان خون با ایمونوتراپی

در روش ایمونوتراپی با تزریق آنتی‌بادی به سلول‌های لوسمی سیستم ایمنی بدن تقویت می‌شود و از این طریق سرطان درمان می‌شود.

•    درمان سرطان خون با پرتودرمانی

پرتو درمانی روشی است که در آن دسته‌ای از پرتو‌های متمرکز با انرژی بالا می‌تواند سلول‌های سرطانی را از بین ببرد. این روش معمولاً برای سرطان‌هایی که در یک موضع خاص هستند استفاده می‌شود و شیوه‌ای اثربخش است.

پیشگیری از سرطان خون

نمی‌توان از سرطان خون به طور مستقیم پیشگیری کرد. اما می‌توان با کمک برخی از روش‌های سبک زندگی سالم، احتمال ابتلا به آن را کاهش داد. هرچند نمی‌توان مطمئن بود که این روش‌ها می‌تواند موثر باشد، اما به طور حتم سیگار نکشیدن در حفظ سلامت شما موثر است و اگر خطر ابتلا به سرطان خون در شما وجود داشته‌باشد، می‌توان با ترک این عادت طول عمر را افزایش داد. در هر صورت روش‌هایی وجود دارند که می‌توانند به بیمار سرطانی کمک کنند که از پیشرفت سرطان تا حد ممکن پیشگیری کند. در ادامه به تغذیه که یکی از این روش‌ها است اشاره کرده‌ایم.

درمان سرطان خون با طب سنتی

علاوه بر درمان‌های پزشکی مدرن، علاقه فزاینده‌ای به نقش بالقوه طب سنتی در درمان سرطان خون وجود دارد. طب سنتی که ریشه در شیوه‌های باستانی و درمان‌های طبیعی دارد، رویکردی کل نگر برای شفا ارائه می‌دهد. نکته مهم است که طب سنتی نباید جایگزین درمان‌های مرسوم شود، اما می‌توان از آن به عنوان یک درمان مکمل برای حمایت از رفاه کلی بیماران سرطانی استفاده کرد.

درمان‌های گیاهی، طب سوزنی و تمرین‌های ذهن و بدن مانند یوگا و مدیتیشن برخی از روش‌های درمانی سنتی هستند که در زمینه سرطان‌شناسی مورد توجه قرار گرفته‌اند. این رویکرد‌ها بر کاهش استرس، تقویت سیستم ایمنی بدن و افزایش توانایی‌های درمانی طبیعی بدن تمرکز دارند. با این حال، برای بیماران بسیار مهم است که قبل از هر کاری با متخصص سرطان خود مشورت کنند تا از سازگاری آن مطمئن شوند و از تداخلات احتمالی با دارو‌های تجویز شده اجتناب کنند.