اقتصاد۲۴- سرلشکر محمد باقری، رییس ستاد کل نیروهای مسلح با ارایه جزییاتی درباره عملیات وعده صادق ۲ گفت سه پایگاه نظامی هوایی و نظامی رژیم اسراییل، چون پایگاه هوایی نواتیم محل اصلی نگهداری جنگندههای اف -۳۵، پایگاه هوایی هاتسریم؛ پایگاه مبدا عملیات ترور شهید سید حسن نصرالله، رادارهای راهبردی، مقر مرکزی فرماندهی موساد و مراکز تجمع تانکها، نفربرها و نفرات رژیم صهیونیستی در منطقه پیرامون غزه نیز هدف قرار گرفت.
ارزیابیها نشان میدهد پاسخ ایران شامل شلیک حدود ۱۸۰ تا ۲۰۰ موشک به سمت اهدافی اسراییلی در سرزمینهای اشغالی بوده است. اگرچه اینبار نیز اسراییل مدعی شد تعدادی از موشکها را با کمک ایالاتمتحده رهگیری کرده، رسانههای عبری و منطقهای از اصابت تعداد قابلتوجهی از آنها به اهداف موردنظر خبر دادند. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، سپاه پاسداران در حمله موشکی خود به اهدافی در سرزمینهای اشغالی در روز سهشنبه یکم اکتبر (۱۰ مهر ۱۴۰۳)، برای نخستینبار از موشکهای هایپرسونیک «فتاح» استفاده کرده که «رادارهای سپر دفاع موشکی پیکان ۲ و ۳ اسراییل» را در رهگیری ناکام گذاشته است. به گزارش رسانههای ایران، موشک فتاح با برد ۱۴۰۰ کیلومتر، سرعتی معادل ۱۳ ماخ (۱۶ هزار کیلومتر بر ساعت) دارد. سیانان نیز در گزارشی نوشت که کارشناسان تسلیحاتیاش تایید کردهاند «تعداد قابلتوجهی از موشکها با اهداف موردنظر برخورد کردند.» در همین حال، برخی منابع و رسانههای اسراییلی نیز به خسارات قابل توجه اصابت موشکهای ایران به برخی از اهداف نظامی در سرزمینهای اشغالی اعتراف کردند.
پاسخ موشکی ایران درحالی داده شد که روند تحولات در منطقه طی دو هفته اخیر شدت گرفته و ناظران معتقدند ماجراجوییهای اخیر اسراییل در لبنان با ترور شهید سیدحسن نصرالله و برخی شخصیتهای برجسته حزبالله منطقه را در آستانه جنگی فراگیر قرار داده است. در همین حال، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسراییل مدعی شد این رژیم حمله گسترده موشکی ایران را تلافی خواهد کرد. همزمان، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز هشدار داد پاسخ موشکی ایران به اسراییل عواقب جدی (ادعایی) خواهد داشت. اکسیوس به نقل از چند مقام اسراییلی مدعی شد این رژیم در حال آمادهسازی حمله تقابلی (ادعایی) علیه ایران است که میتواند شامل تاسیسات نفتی و سایر سایتهای راهبردی ایران باشد. این در حالی است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بیانیه اول خود به رژیم اسراییل هشدار داد این عملیات منطبق بر حقوق قانونی ایران و قوانین بینالمللی بوده و هرگونه واکنش نظامی ازسوی رژیم اسراییل با حملات کوبنده و ویرانگر بعدی مواجه خواهد شد. مسعود پزشکیان، رییسجمهور ایران نیز به رژیم اسراییل هشدار داد که ایران به دنبال جنگ نیست، اما در برابر هر تهدیدی هم قاطعانه میایستد.
عملیات تلافیجویانه موشکی ایران علیه مواضع اسراییل در سرزمینهای اشغالی در رسانههای جهان به شکلی برجسته بازتاب داشت. رسانههای منطقهای بیشتر بر آینده خاورمیانه پس از پاسخ کوبنده ایران متمرکز شدند و رسانههای جهان تلاش داشتند تا مقیاس و گستره عملیات موشکی ایران را بررسی کنند. در همین راستا روزنامه اعتماد تلاش کرده تا موضعگیری خبرگزاریها و نشریههای جهان را ترسیم کند.
خبرگزاری سیانان با بازتاب گسترده و لحظه به لحظه عملیات موشکی ایران در سرزمینهای اشغالی، در گزارشی به کم و کیف موشکهای ایرانی مورد استفاده در این عملیات پرداخت. سیانان در گفتگو با برخی کارشناسان تسلیحاتی که ویدیوهای تایید شده رسانههای اجتماعی را تجزیه و تحلیل کردند، مدعی شد ایران از انواع موشکهای بالستیک سری شهاب-۳ ساخت داخل در این عملیات استفاده کرد. تروور بال، کارشناس ارشد سابق مهمات انفجاری ارتش ایالاتمتحده به سیانان گفت که قطعات دیده شده در ویدیوها منطبق با انواع شهاب-۳ مانند موشکهای عماد یا قدر است. این متخصص مهمات همچنین مدعی شد بقایای به دست آمده با نشانههای قابل مشاهده از موشک عماد در دستکم یک ویدیو مطابق است. او همچنین افزود: ایران از مدلهای مختلف موشک هایپرسونیک مانند خیبرشکن یا به احتمال کمتر فتاح نیز در عملیات خود علیه اسراییل استفاده کرد. به گفته پاتریک سنفت، هماهنگکننده تحقیقاتی در خدمات تحقیقات تسلیحاتی (ARES)، شهاب-۳ پایه و اساس تمام موشکهای بالستیک میانبرد ایران با استفاده از پیشران مایع است. شهاب ۳ اولین موشک بالستیک ایرانی بود که توانست بردی تا سرزمینهای اشغالی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: فیلم/ ایران در حمله به اسرائیل از چه موشک هایی استفاده کرد؟
سنفت همچنین افزود: بهطور کلی، موشکهای بالستیک میانبرد، قطعات تشخیصی زیادی از خود به جای نمیگذارند و بنابراین نظر قطعی در مورد آنها بعید است. همچنین، گزارشهای سیانان مدعی شدند که برای اولینبار ایران از موشک مافوق صوت فتاح ۱ علیه اسراییل استفاده کرده است. بال درباره کلاس این موشک ایرانی گفت: این موشک یکی از جدیدترین موشکهای بالستیک ایران است و نرخ رهگیری آن برای هر سامانهای پایین است. این کارشناس تسلیحاتی افزود: سامانههای رهگیری اسراییلی مشکلات فراوانی برای رهگیری چنین موشکهایی دارند و احتمالا اسراییل در آینده درصدد خواهد بود سامانههایش را برای چنین موشکهای پیشرفتهای بهروز کند.
رسانه قطری الجزیره نیز در تحلیلی به قلم مروان بشاره، تحلیلگر مسائل منطقه، نوشت: باتوجه به افزایش تنشها میان تهران و تلآویو و همچنین گزارشهای رسیده از مرز لبنان در قبال یورش زمینی اسراییل به این کشور، به نظر میرسد کشورهای منطقه و جهان باید در فکر تنشزدایی باشند. اکنون زمان آن فرا رسیده که قدرتهای جهانی و منطقهای در شورای امنیت سازمان ملل یا در واشنگتن یا هر جای دیگر در اروپا، منطقه را از لبه پرتگاه سقوط به جنگی منطقهای دور کنند.
این تحلیلگر افزود: در حال حاضر، دهها هزار نفر در غزه، لبنان و جاهای دیگر کشته شدهاند و منطقه در شرف ورود به جنگ منطقهای بزرگتری با دخالت ایالاتمتحده است: این وضعیت بسیار خطرناک است. این ایده که اسراییل تحت حمایت امریکا در منطقه بر آتش تنشها هیزم میریزد، ممکن است همه را در منطقه و فراتر از آن در آتش جنگ بسوزاند. نگار مرتضوی، از اعضای ارشد مرکز سیاست بینالملل نیز به الجزیره گفت که ایران احتمالا احساس کرده اگر به ماجراجوییهای اخیر اسراییل پاسخ ندهد، تحرکات بیثباتکننده این بازیگر افزایش داشته و ادامه خواهد یافت. مرتضوی افزود: حملات موشکی و پهپادی ایران به اسراییل در ماه آوریل تلاش ایران برای کاهش تنش از طریق بازدارندگی بود. علی واعظ، مدیر پروژه ایران در اندیشکده گروه بحران بینالمللی نیز در گفتگو با این رسانه قطری مدعی شد: حملات اسراییل به زیرساختهای هستهای ایران «خطر واقعی» در آینده منطقه محسوب میشود و میتواند خاورمیانه را در نقطه بیبازگشتی قرار دهد. واعظ ادعا کرد: صرفنظر از اینکه اسراییل بتواند یا بخواهد زیرساختهای هستهای یا تاسیسات نظامی ایران را هدف قرار دهد یا خیر، پاسخ (ادعایی) اسراییل همچنان میتواند آغازگر جنگی گستردهتر در منطقه باشد.
رویترز به نتایج اقتصادی پاسخ موشکی ایران به اسراییل پرداخته و در این باره مدعی شد: نگرانی در مورد گسترش رویارویی و حملات در خاورمیانه قیمت نفت را افزایش داده است. این خبرگزاری در گزارشی ادعا کرد که گسترش بالقوه درگیری بین ایران و اسراییل میتواند تاثیر قابلتوجهی بر قیمتهای جهانی نفت داشته باشد و نتایج اقتصادی، چون تورم را به دنبال داشته باشد. در این سناریوی ادعایی، اگر قیمت نفت به دلیل تنشهای ژئوپلیتیکی یا اختلالات عرضه در مناطق عمده تولیدکننده نفت افزایش یابد، میتواند به فشارهای تورمی در سراسر جهان بینجامد. این امر بازگشت تورم به سطوح هدف بانک مرکزی کشورهای غربی و فدرال رزرو در ایالاتمتحده را دشوار میکند. فدرال رزرو که تورم بلندمدت ۲درصد سالانه در یک دوره دوساله را هدف قرار میدهد، با خطر جدی افزایش تورم در نتیجه جنگ منطقهای مواجه است. ایالاتمتحده با افزایش نرخ سیاستی خود به سطح ۵/۵ درصد فعلی، با تورم مقابله کرده، اما این روند اکنون شکننده به نظر میرسد. با وقوع یک جنگ جدید در خاورمیانه، احتمال بالایی وجود دارد که تورم به دلیل افزایش قیمت نفت، بالا بماند. قیمت نفت خام CLc۱ وست تگزاس اینترمدیت امریکا (WTI) به دلیل ترس از اختلال احتمالی عرضه، با ۰۵/۱ دلار یا ۴۸/۱ درصد افزایش به ۸۶/۷۰ دلار به ازای هر بشکه رسید.
اما از سوی دیگر، برخی تحلیلگران این احتمال را نادیده میگیرند. مارکو پاپیک، استراتژیست ارشد شرکت مشاوره سرمایهگذاری BCA، در یادداشتی در رویترز نوشت که بازارهای مالی ایالاتمتحده حتی اگر امریکا و اسراییل قصد پاسخ (ادعایی) داشته باشند، احتمالا متضرر نمیشوند، چراکه به نظر میرسد دوطرف خواهان رویارویی مستقیم در جنگی منطقهای نیستند. پاپیک خاطرنشان کرد که بهای نفت ممکن است همچنان روند صعودی داشته باشد. این امر نه تنها به دلیل ژئوپلیتیک منطقه، بلکه به دلیل تغییر راهبرد کلان جهانی نسبت به انرژی و همچنین جنگ در اوکراین است.
تریتا پارسی، معاون اجرایی موسسه کوئینسی نیز در رابطه با تحولات اخیر در منطقه در نتیجه پاسخ ایران به اسراییل مدعی شد خاورمیانه تنها چند هفته قبل از انتخابات ایالاتمتحده در ۵ نوامبر با «وضعیت بسیار انفجاری و حساسی» روبهرو است که میتواند به سرعت به جنگ منطقهای تمامعیار تبدیل شود. پارسی در یادداشت خود مدعی شد: حمله موشکی گسترده ایران علیه اسراییل ممکن است باعث تحریک این بازیگر برای اقدام تلافیجویانه (ادعایی) شود. این امر میتواند طرفین را به یک جنگ همهجانبه سوق دهد. این تحلیلگر امور ایران و منطقه افزود: زمانی که اسراییل و ایران در ماه آوریل تلاش داشتند از درگیری تمامعیار اجتناب کنند، بایدن باید از ابزارهای خود برای جلوگیری از تشدید تنش استفاده میکرد. پارسی با انتقاد از رویکرد دولت بایدن معتقد است اگر ایالاتمتحده از اهرم قابلتوجه خود علیه اسراییل برای پایان دادن به جنگ در غزه استفاده میکرد، منطقه را در آستانه یک جنگ فاجعهبار در آوریل و اکنون در اکتبر نمیدید.
معاون اجرایی اندیشکده کوئینسی در ادامه مینویسد: ایران به صراحت اعلام کرده که خواهان درگیری منطقهای نیست، اما نتانیاهو به وضوح فکر میکند که در حال حاضر به نفع اوست که دامنه درگیریها را گسترش دهد، چراکه این امر میتواند بر انتخابات امریکا تاثیر بگذارد و همچنین قدرت (ادعایی) نتانیاهو را در اسراییل تثبیت کند. پارسی در پایان مدعی است: باید امیدوار بود که به نحوی از گسترش بیشتر تنش جلوگیری شود، اما میافزاید که خطر جنگ گسترده منطقهای بسیار زیاد است و اگر ایالاتمتحده خود را درگیر جنگ جدید در خاورمیانه کند، برونرفت از آن ممکن است هزینههای جبرانناپذیری برای همه طرفها، به ویژه امریکا داشته باشد. دولت بایدن با ارایه تسلیحات، حفاظت سیاسی، حمایت دیپلماتیک و مالی به اسراییل در افزایش تنشها دخیل است.
هفتهنامه نیوزویک در وبسایت خود به عملیات موشکی ایران پرداخت و نوشت: تقریبا یک سال پس از حمله حماس به اسراییل، به نظر میرسد که جنگ در خاورمیانه در حال گسترش است. نیوزویک در ادامه گزارش ادعاییاش به راهبرد ایران در منطقه و ارتباط آن با پاسخ موشکی اخیرش به اسراییل پرداخته و مینویسد: راهبرد عمده ایران در منطقه حفظ توان بازدارندگی خود و مخابره پیام به دشمنان منطقهای و فرامنطقهای است. این نشریه در این باره با ژنرال فرانک مکنزی، فرمانده بازنشسته فرماندهی مرکزی ایالاتمتحده مصاحبه کرده و از وی پرسیده محاسبات ایران و تحولات منطقه چه معنایی دارد؟ مکنزی در پاسخ ادعا کرد: هدف بلندمدت سیاست خارجی ایران حفظ بازدارندگی در منطقه است. تهران میخواهد نشان دهد نسبت به حاکمیت خود بسیار حساس است و تمامیت ارضیاش خط قرمزی غیر قابل عبور است. این فرمانده پیشین ارتش امریکا در ادامه ادعا کرد: البته ایران قصد و نیت تشدید تنش در منطقه را ندارد و حملاتش به اسراییل ارسال پیامی روشن است تا نشان دهد قدرت احیا و تثبیت بازدارندگیاش را در هر مرحله از تنش دارد.
مکنزی از موفقیت ایران ابراز تعجب کرد و مدعی شد: صادقانه بگویم، توانایی ایران چشمگیر بود. او ادعا کرد: اکنون پاسخ (ادعایی) اسراییل مهم است. اسراییلیها ظاهرا نیات تلافیجویانه (ادعایی) دارند. ایران باور داشت و دارد که میبایست از خود و متحدانش حمایت کند تا اینگونه به فعل و انفعالهای (خرابکارانه) اسراییل پایان دهد. ترور سید حسن نصرالله احتمالا در تحریک انگیزههای ایران برای خونخواهی اسماعیل هنیه نقش بسیار موثری ایفا کرد. این ژنرال بازنشسته امریکایی به نیوزویک گفت: اگر واقعا میخواهید کاری را انجام دهید، باید بسیار مراقب باشید، باید تاثیر معناداری برای طرف مقابل داشته باشید. ایالاتمتحده در شرایط بدی قرار دارد. به نظر میرسد باتوجه به موفقتآمیز بودن حمله موشکی ایران، اسراییل و امریکا پیام را دریافت کردند.
روزنامه کریستین ساینس مانیتور در قالب مقالهای به پاسخ موشکی ایران علیه اسراییل پرداخت و نوشت: مقامات پنتاگون تخمین میزنند حمله موشکی اخیر ایران «دو برابر بزرگتر» از حمله آوریل گذشته بود. سرلشکر پاتریک رایدر روز سهشنبه گفت که به نیروهای امریکایی آسیبی نرسیده، اما نشانههای اولیه حاکی از خساراتی به پایگاههای اسراییل است.
اما از نظر این نشریه، برخی تحلیلگران میپرسند، آیا ایالاتمتحده همچنان باید به دنبال تنشزدایی باشد یا به ارتش اسراییل اجازه دهد به جنگ با حزبالله، قدرتمندترین متحد ایران در «محور مقاومت» ادامه دهد. به ادعای این نشریه پاسخ به این سوال منوط به این گزاره است که حمله به لبنان و جنگ با حزبالله تا چه اندازه میتواند جرقه جنگی گستردهتر را ایجاد کند. ریچارد شولتز، مدیر برنامه مطالعات امنیت بینالمللی در مدرسه فلچر در دانشگاه تافتس در مدفورد، ماساچوست، مدعی است احتمالا راهبرد ایالاتمتحده این است که به اسراییل اجازه دهد در عملیاتی محدود، حزبالله لبنان را تضعیف کند و زیرساختهای این جنبش را از بین ببرد. اما درقبال ایران، به احتمال زیاد ایالاتمتحده هرگز به دنبال گسترش جنگ نیست و در تلاش خواهد بود اسراییل را از حمله به ایران بازدارد. احتمال وقوع یک جنگ گستردهتر در خاورمیانه، به ویژه از زمان حمله حماس به اسراییل در پاییز گذشته و برانگیختن جنگی ویرانگر در غزه، یکی از نگرانیهای اصلی مقامات امریکایی بوده است. برای جلوگیری از چنین سناریویی، وزارت دفاع امریکا روز دوشنبه اعلام کرد که «چند هزار» سرباز دیگر را برای تقویت حدود ۴۰ هزار نظامی امریکایی که در حال حاضر در منطقه هستند، به خاورمیانه اعزام میکند. از نظر شولتز، تمامی این اقدامات امریکا برای کاهش درگیریها با ایران و جلوگیری از گسترش جنگ به سایر منطقه است که میتواند منافع امریکا را به خطر اندازد.
نشریه فارین پالیسی در رابطه با عملیات موشکی ایران علیه اسراییل نوشت: چین اذعان کرده در کنار ایران میماند، اما تا چه حد این ادعای چین قابل قبول است؟ این نشریه در ادامه مدعی است، در بحبوحه گسترش درگیریها در خاورمیانه چین میگویدکه از ایران «حمایت اخلاقی» میکند. اما در عمل، بعید است چین در شرایط فعلی وارد رویارویی احتمالی شود. اگرچه ایران و چین به هم نزدیک هستند و تعاملهای سیاسی و نظامی دارند، اما پکن تمایلی برای رویارویی که منابعش را به خطر میاندازد، ندارد. از نظر فارین پالیسی، انرژی کلید روابط چین و ایران است. بیش از ۹۰ درصد نفت خام صادراتی ایران در حال حاضر به چین میرسد که بیشتر توسط پالایشگاههای خصوصی فعال در بازار سیاه خریداری میشود. با این حال، از سال ۲۰۱۹، ایران ششمین تامینکننده بزرگ نفت چین بود. اما بالاگرفتن درگیری میان اسراییل و ایران برای چین به چه معناست؟ این نشریه معتقد است تعامل نظامی بین چین و ایران کاهش یافته، اما شرکتها در قراردادهای توسعه هواپیماهای بدون سرنشین همکاری کردهاند.
فارین پالیسی مینویسد: اگرچه مقامهای رسمی پکن تمایل کمی برای حمایت از هرگونه رویارویی (ادعایی) دارند، اما نفود تهران در محافل نخبگان پکن قابل انکار نیست. همچنین، ایران عضو رسمی پیمان همکاریهای شانگهای است و این امر میتواند در کنار پیوند راهبردی پکن و تهران برای ایران دلگرمکننده باشد. اما چین رویکردی محتاطانه دارد. این امر میتواند هم به دلیل نگرانی از درگیری با ایالاتمتحده باشد و هم به دلیل مشکلات اخیر داخلی و اقتصادی. چین بدون شک از منظر دیپلماتیک از ایران حمایت خواهد کرد و از هر فرصتی برای تقبیح سیاستهای ایالاتمتحده و تاکید بر حمایت خود از «حاکمیت» استفاده میکند. اما به ادعای این نشریه، پکن برای نقشآفرینی امنیتی در خاورمیانه بیمیل است.
هفتهنامه تایم امریکا نیز این مساله را مطرح میکند که در شرایط کنونی امریکا چه گزینههایی دارد. تایم معتقد است در شرایط فعلی به نظر گزینههای بایدن برای کاهش تنش در منطقه بسیار محدود است. این هفتهنامه در وبسایت خود مینویسد: درحالی که ایران روز سهشنبه رگبار عظیمی از موشکهای بالستیک را به سمت اسراییل پرتاب کرد، امیدهای بایدن برای پایان دادن به جنگ در غزه و متوقف کردن جنگ منطقهای گستردهتر در خاورمیانه کمرنگتر شده است. اکنون، بایدن بین وعده خود مبنی بر پایان دادن به جنگ در غزه و ادامه حمایت از اسراییل در جبهههای دیگر مستاصل است. بایدن بیشتر روز سهشنبه را در اتاق وضعیت، تنها به تماشای آنچه در منطقه رخ داد را رصد کرد. به نظر راهبرد کاخ سفید برای منطقه به بنبست رسیده است و عملا توان جلوگیری از افزایش تنش در منطقه را ندارد. این در حالی است که ایالاتمتحده نزدیک به یکماه دیگر باید رییسجمهور جدیدی انتخاب کند و ناظران هشدار میدهند ادامه تنش در منطقه بر نتیجه انتخابات تاثیر خواهد گذاشت.
تایم در ادامه مدعی است: ایالاتمتحده پیش از این اهرمهای بسیاری برای کاهش تنش و تحقق آتشبس داشت، اما به دلایل سیاسی داخلی و آشفتگی سیاست خارجی خود نتوانست جلوی گسترش درگیریها را بگیرد و بعید است در ماههای باقیمانده از تصدی بایدن در کاخ سفید، او برنامهای برای آتشبس و کاهش تنش در منطقه داشته باشد. این درحالی است که نتانیاهو، بدون احساس فشار خاصی از سوی متحد خود، ایالاتمتحده، همچنان بر آتش تنش در منطقه میدمد و قصد آتشافروزی دارد.