تاریخ انتشار: ۲۱:۱۴ - ۲۴ آبان ۱۴۰۳

شکسته شدن رکورد مهاجرت از روستا

پنج سالی است که روستای ما آب ندارد. از همه چیز خسته شده‌ایم و بار سفر بستیم.» این گفته‌های مردی ساکن یکی از روستاهای خراسان شمالی است. مصداقی بر گفته‌های معاون رئیس‌جمهور در امور توسعه روستایی: «از ۶۹ هزار روستای کشور، تنها ۳۸هزار روستا دارای سکنه هستند و ۳۱هزار روستا خالی از سکنه شده است.

مهاجرت از روستا

اقتصاد۲۴- «پنج سالی است که روستای ما آب ندارد. از همه چیز خسته شده‌ایم و بار سفر بستیم.» این گفته‌های مردی ساکن یکی از روستا‌های خراسان شمالی است. مصداقی بر گفته‌های معاون رئیس‌جمهور در امور توسعه روستایی: «از ۶۹ هزار روستای کشور، تنها ۳۸هزار روستا دارای سکنه هستند و ۳۱هزار روستا خالی از سکنه شده است.»
«پنج سالی است که روستای ما آب ندارد. مجبوریم برای چند قطره منتظر تانکر‌ها باشیم، حالا تانکر‌ها کی از راه می‌رسند خدا می‌داند و بس. از همه‌چیز خسته شده‌ایم. دخترم نگاه به دخترخاله‌هایش می‌کند که در مشهد زندگی می‌کنند و در رفاه هستند. می‌گوید بابا دیگر اینجا جای زندگی نیست.» این را یکی از روستاییان خراسان شمالی می‌گوید. بسیاری از مردم روستا‌های ایران به خصوص در خراسان، یزد، کرمان و سیستان‌وبلوچستان و... خسته از آبادی‌اند و در حال بستن بار سفر. مشاهدات حاکی از آن است که چاه بسیاری از روستا‌ها خشک شده و کشاورزی سخت شده است، جوانان در روستا‌ها شغل ندارند، بنابراین هیچ راهی برایشان نمی‌ماند، جز رفتن و مهاجرت.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در تمام سال‌های گذشته روستایی‌ها یکی‌یکی کم شدند و روستا‌ها خالی از سکنه. مصداقی بر گفته‌های عبدالکریم حسین‌زاده، معاون رئیس‌جمهور در امور توسعه روستایی و مناطق محروم کشور: «از ۶۹ هزار روستای کشور، تنها ۳۸ هزار روستا دارای سکنه هستند و ۳۱ هزار روستا خالی از سکنه شده است.» این آمار برای بسیاری از مردم شوکه‌کننده است. روستا‌ها نگهدار و حافظ شیوه دیرین زندگی در ایران بودند. عجیب اینجاست که این مهاجرت‌ها در حالی رخ داده که سال‌هاست مسوولان بر توسعه روستایی تاکید می‌کنند و بار‌ها بودجه‌هایی برای ایجاد برنامه‌های خدماتی و رفاهی اختصاص داده شده است. طرح‌ها و ایده‌هایی که به نظر شکست خورده می‌آید؛ چراکه در سال ۱۳۵۵ حدود ۷۰ درصد جمعیت در روستا‌ها و ۳۰ درصد در شهر‌ها ساکن بودند، اما اکنون این نسبت برعکس و کشور با مهاجرت «وسیع» روستایی روبه‌رو شده است. از سوی دیگر، آمار‌های بانک جهانی نشان می‌دهد؛ نسبت جمعیت روستایی به جمعیت کل کشور در ایران از ۶۶ درصد در سال ۱۳۴۰ به ۵۱ درصد در سال ۱۳۵۷ رسیده و سیر نزولی این رقم در دوران انقلاب اسلامی ادامه داشته و به ۲۳ درصد در سال گذشته سقوط کرده است.

متهمان ردیف اول: خشکسالی و بیکاری

بر اساس آمار‌ها در سال گذشته رکورد افزایش مهاجرت از روستا‌ها شکسته شده و به ۲۳ درصد رسیده است. معاون رئیس‌جمهور مهم‌ترین عوامل ایجاد این شرایط را کمبود فرصت‌های شغلی، کاهش کیفیت زندگی، تحولات اجتماعی، کمبود درآمد و تغییرات اقلیمی می‌داند. به عنوان مثال در زمینه کمبود درآمد، بر اساس آمار‌های منتشر شده؛ متوسط هزینه خانوار‌های شهری و روستایی در سال گذشته به ترتیب ١٣٧میلیون و ٧٩ میلیون تومان بوده است. معاون رئیس‌جمهور می‌گوید: «انتظار حفظ جمعیت روستا‌ها در حالی است که نه تنها تورم روستایی تقریبا همپای تورم شهری است، بلکه بیکاری گسترده، بحران آب، نبود امکانات و نبود حمایت دولت از کشاورزان نیز زندگی خانوار‌های روستایی را با معضل مواجه کرده است.»

یکی از اهالی پیشین روستای خالی از سکنه «فامنین» در همدان می‌گوید: «یادم می‌آید هنوز ۱۰ نفری در روستا مانده بودند، اما چه فایده. کاری وجود نداشت. امیدی نبود. همه رفته بودند. من، اما به خاطر پدر و مادرم می‌خواستم بمانم. بچه‌ام که مریض شد برای مداوا مجبور شدیم همه با هم به شهر برویم. چاره‌ای نبود. آخرین بار که به روستا رفتم دیگر هیچ‌کس نبود و خانه‌ها متروکه شده بودند.» آخرین سرشماری از این روستا نشان می‌دهد که فقط یک پیرمرد ۸۴ ساله در آن مانده؛ آن هم به خاطر زنده‌نگه داشتن نام امامزادگان روستا. سیامک زند رضوی، جامعه‌شناس به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «به صورت کلی جمعیت روستایی در همه جهان در طول یک سده اخیر به دلیل صنعتی شدن و رشد اقتصاد شهری از روستا‌ها رفته اند.»

او نقطه عطف مهاجرت از روستا‌ها را از سال ۱۳۴۰ می‌داند: «زمانی اصلاحات ارضی پهلوی دوم آغاز شد و بخشی از دهقانان دارای نسق بر زمین حق آب و گل پیدا می‌کنند و در این شرایط افراد برای به دست آوردن درآمد بیشتر ترجیح می‌دهند که به صورت خانوادگی کار کنند.» اگر چه بیش از ۵۰ سال از آن روز‌ها می‌گذرد، به نظر می‌رسد که بار دیگر مهاجرت از روستا‌ها شدت گرفته و نقطه عطف دیگری رقم خورده است. مرکز آمار ایران نشان می‌دهد تنها ۴۰ درصد از جمعیت روستایی شاغل هستند و ۱۱.۵ درصد این افراد نیز کمتر از ۴۴ ساعت در هفته کار می‌کنند که اشتغال ناقص قلمداد می‌شود. این در حالی است که میزان اشتغال ناقص در میان شهرنشینان ۶.۷درصد است. نکته قابل توجه دیگر اینکه ۴۳ درصد جمعیت روستایی در حوزه کشاورزی فعال هستند؛ حوزه‌ای که با بحران فزاینده آب و عدم حمایت مواجه است.


بیشتر بخوانید: هجوم مهاجران از شهر‌های کوچک به کلانشهر‌ها


ایده‌ای که در واقعیت کار نمی‌کند

بنابراین به نظر می‌رسد که چرخه معیوب اقتصاد روستایی که بخشی از آن ناشی از حاصل خشکسالی و نبود زیرساخت‌های مناسب اشتغال‌زایی است، متهمان ردیف اول این اتفاق هستند. علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیروی دولت سیزدهم تابستان پارسال اعلام کرد که ۱۰ هزار روستای کشور به آب آشامیدنی دسترسی ندارند؛ به عبارتی بیش از یک‌چهارم روستا‌های کشور آب آشامیدنی ندارند. صاحب‌جمال رحیمی، یکی از فعالان اجتماعی روستای جرگلان که از بزرگ‌ترین روستا‌های ایران است، می‌گوید: «ما حتی آب خوردن نداریم و مجبوریم که شرایط سختی را به خصوص در تابستان‌ها بگذرانیم و هیچ‌کس به داد ما نمی‌رسد. برای همین در همین پنج ساله گذشته از ۵۰ روستای خراسان شمالی ۳۰روستا خالی از سکنه شده اند.» گفته‌های مجید آقازاده، معاون مهندسی مجموعه دولتی شرکت آب و فاضلاب بر این امر صحه می‌گذارد: «۲۷ هزار روستای ایران با جمعیتی بالغ بر ۱۰ میلیون تن با بحران آب روبه‌رو هستند.»

در واقع بیش از ۷۰ درصد روستا‌های کشور با بحران آب مواجه هستند. همین امر باعث شده است که در سال اخیر، شاخص فلاکت در نیمی از استان‌های کشور افزایش یابد. گفته می‌شود، بیشترین سطح فلاکت مربوط به استان یزد است و پس از آن، روستا‌های چهارمحال و بختیاری، کردستان و کرمانشاه قرار دارند. از پاییز ۱۴۰۱ تا پاییز ۱۴۰۲، شاخص فلاکت در روستا‌های ۱۵ استان رشد کرده است. زندمقدم از زاویه دیگری به این مقوله نگاه می‌کند: «بحث اساسی این است که با توجه به سطح زندگی و تمایل افراد به زندگی در شهر چرا بودجه‌هایی برای آوردن برق و آب و... به روستا‌ها صرف می‌شود و هزینه‌های هنگفتی به جیب پیمانکاران می‌رود و آیا بهتر نیست که به جای این کار اقدامات اساسی برای ایجاد اشتغال‌زایی در شهر‌ها صورت بگیرد و مهاجران سروسامان داده شوند.»

او به شرح شرایط بسیاری از روستا‌ها می‌پردازد که پس از تصمیم هیات‌هایی ۷ نفره در دهه ۶۰ و ۷۰ بسیاری از زمین‌های مرتع را تبدیل به زمین‌های کشاورزی برای اشتغال‌زایی کنند. اما این اقدامات فقط منجر به دو مکانی شدن شد. آنچه در واقعیت افتاد کارگران افغانستان موتور پمپ‌ها را راه انداختند و ایده نادرست ایجاد آب و برق و گاز برای تشویق روستاییان به ادامه زندگی در روستا کافی نیست.» بنابراین به نظر می‌رسد که نیاز اساسی به پیمایش‌های اساسی و کارآمد برای تحلیل شرایط فعلی روستانشینی در ایران است که در ابتدا مشخص شود که چه باید کرد.

منبع: دنیای اقتصاد
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

معاون رئیس جمهور بالاخره به باکو رسید، تندرو‌ها پزشکیان را از پرواز پیاده کردند/ ظرفیت‌های محیط زیست نیمه جان ایران در اجلاس کاپ ۲۹

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع گوشی موبایل سامسونگ، شیائومی و نوکیا + جدول

قیمت انواع موتورسیکلت در بازار امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز چهارشنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۳ + جدول

قیمت روز لپ تاپ اپل + جدول

قیمت انواع زعفران + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۳ + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسر امروز + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز چهارشنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز چهارشنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۳ + جدول

عکس/حال و هوای منزل دکتر داوودی که شبانه به قتل رسید

عکس/پست مشترک وزیر بهداشت و کادر درمان در پی کشته شدن پزشک یاسوجی

مشخصات تانک آلتای؛ تانک قدرتمند ساخت ترکیه

عکس/روایت محمدجواد ظریف از شکستن دستش در حیاط دولت

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

عکس/ سارا رسول زاده با ژست و تیپی جذاب

حمله پهپادی به منطقه محل اقامت نتانیاهو

آمریکا ۲۶ فرد و نهاد را به بهانه ارتباط با ایران و انصارالله یمن تحریم کرد

تغییر قیمت نان در راه است؟

فیلم/ دلجویی استاندار گلستان از فرزند کارگر جان باخته معدن کلات

عکس/ سحر دولتشاهی با استایلی متفاوت

تازه‌ترین جزییات از عملیات سپاه علیه تروریست‌ها در راسک

فیلم/ اعتراف مدیر رادیو اسراییل به قدرت چریک‌های حزب‌الله لبنان

فیلم/ گفت‌وگوی خبرنگاران با لاریجانی پس از حمله امروز اسراییل به دمشق

فوت نوزاد به دلیل نبود متخصص بیهوشی

یعقوب رضازاده: قطعاً عملیات وعده صادق ۳ انجام خواهد شد

عکس/ علی لاریجانی در حرم حضرت رقیه(س)

محسن بیگلربیگی سرپرست پتروشیمی هنگام کیست؟

فیلم/ قالیباف: همه از خودروسازی ناراضی هستند بجز دلال‌ها

مرگ ۵۰ هزار ایرانی بر اثر دیابت در سال

فیلم/ تصاویری از سلاح‌های ساخته شده در کشور به بهانه ورزش سامورایی

کیانوش سنجری گفته بود از خودکشی منصرف شده است

گلایه یک روحانی از پزشکیان برای قطعی برق و ماندن در توالت

شکسته شدن رکورد مهاجرت از روستا

چگونه با دشمنان مدارا کنیم؟

دیدار گروسی با پزشکیان

فیلم/ وزیر ارتباطات: فیلترینگ به زودی رفع می‌شود

دیدار لاریجانی و بشار اسد

فیلم/ اتباع غیرمجاز در ایران چه می‌کنند؟

تغییر مبلغ و شرایط وام ازدواج در سال آینده

فیلم/ پیکر کارگر جان‌باخته معدن آزادشهر از زیر آوار خارج شد

قلعه‌نویی: شانس آوردیم که توانستیم سه امتیاز را حفظ کنیم

فیلم/ افزایش ۲۲ درصدی مصرف روزانه گاز

جدول گروه A مقدماتی جام جهانی آسیا پس از برد ایران

واکنش مقام مسئول وزارت صمت به حادثه معدن آزادشهر

تصاویر جدید از لاریجانی در سوریه

تصویر شهدای عملیات ضدتروریستی در راسک

نخستین عکس تیمی زنان پرسپولیس

محبی بهترین بازیکن مصاف ایران و کره‌شمالی شد

فیلم/ طارمی: در نیمه دوم همه مقصر بودیم

فیلم/ توضیح پزشک معالج وزیر صمت درباره حضور وی در بیمارستان کرج

فیلم/ خلاصه بازی کره‌شمالی ۲ - ۳ ایران

پیروزی سخت ایران در لائوس

اصابت موشک به نزدیکی محل جلسه لاریجانی

برگزاری نمایش مد در عربستان با حضور جنیفر لوپز و سلین‌ دیون

مجموع قرارداد بازیکنان و مربیان پرسپولیس اعلام شد + عکس

اینفوگرافی/ قدرت پاسپورت کشور‌های حاشیه خلیج فارس

نقش مرموز یک زن عراقی در بازگشت ترامپ به کاخ سفید

خودکشی دانش‌آموزان به ناکارآمدی آموزش و پرورش برمی‌گردد یا مشکلات خانوادگی؟

چه کسی دستور فیلترینگ اینستاگرام را داد؟

فرمول ساده مهار تورم در آرژانتین

خانه‌تکانی زمستانی در خط آتش استقلال

فیلم/ برق ورزشگاه میزبان ایران و کره شمالی قطع شد

اینفوگرافی/ آمار و ارقام دیدار تیم ملی فوتبال ایران و کره شمالی

اینفوگرافی/ کوهستانی‌ترین کشورهای جهان