سناریوی چینی نفت ۴۰ دلاری

بلومبرگ مدعی است ایران حجم عظیمی نفت را در ذخایر اجاره شده در چین انبار کرده است و در صورتی که پالایشگران چینی تصمیم به استفاده از این ذخایر بگیرند، سمت عرضه بازار نفت با شوک بزرگی مواجه خواهد شد؛ موضوعی که میتواند قیمت نفت‌خام آمریکا را تا سطح ۴۰ دلار بر بشکه کاهش دهد.

اقتصاد24- بعد از خروج ترامپ از برجام تحریم‌های نفتی علیه ایران از سر گرفته و صادرات نفت کشور محدود شد. اما فشارها زمانی به اوج خود رسید که از دوم ماه مه معافیت‌ها از تحریم خرید نفت ایران تمدید نشد. این معافیت‌ها به برخی کشورها اجازه می‌داد به شکل محدود به خرید نفت از ایران ادامه دهند و بر این اساس طی دو ماه و نیم گذشته هرگونه خرید نفت از ایران ممنوع شده است. با این حال در این مدت آمار و برآوردهای مختلفی منتشر می‌شود که همگی نشان از تداوم ارسال نفت ایران به چین دارد، اخباری که تذکر تند آمریکا به مقامات پکن را نیز به دنبال داشته است. بلومبرگ نیز روز گذشته مدعی شد که نفت ارسالی در ذخایری انبار می‌شود. بر اساس این گزارش، در زمان اعمال تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت ایران، میلیون‎‌ها بشکه از نفت کشور در ذخایر امانی در سواحل چین انبار شده است. علاوه بر اینکه این حجم عظیم از نفت ذخیره شده پتانسیل بالایی برای اثرگذاری در بازار نفت ایجاد کرده، به باور بلومبرگ چنین استراتژی مزایای بزرگی برای دو طرف ایرانی و چینی به همراه دارد.

۲۰ میلیون بشکه در راه چین

بر اساس داده‌های به دست آمده از ردگیری نفتکش‌ها، از ابتدای سال تا پایان ماه مه، حدود ۱۲ میلیون تن نفت خام ایران در چین تخلیه شده است. اما حدود ۱۰ میلیون تن از این میزان توسط پالایشگران این کشور مصرف شده، بلومبرگ بر این باور است که اختلاف بین این دو رقم یعنی حدود ۲میلیون تن در ذخایر امانی ایران در چین انبار شده است. علاوه بر این در یک برآورد به دست آمده توسط این سایت خبری، در حال حاضر ۲۰ میلیون بشکه از نفت ایران در حداقل ۱۰ تانکر بزرگ و دو تانکر کوچک متعلق به شرکت ملی نفتکش ایران، یا راهی چین است یا در سواحل این کشور در انتظار تخلیه به سر می‌برند.

با این حال افرادی که از این امور آگاهند به بلومبرگ گفته‌اند که این نفت‌ها در ذخایر چین باقی می‌مانند و در آمار گمرک این کشور ثبت نمی‌شوند، از این رو تداوم ارسال نفت ایران به چین لزوما به معنای نقض تحریم‌های واشنگتن توسط این کشور نیست. در واقع بخش مهمی از نفت ذخیره شده در انبارهای چین همچنان متعلق به ایران است. بنابراین حجم عظیمی نفت در حالی خارج از معاملات بازارهای جهانی قرار دارد که در عین حال در جوار بازار است و قابلیت اثرگذاری بر قیمت‌ها را دارد.
پتانسیل‌های اثرگذاری بر بازار نفت

این ذخایر پتانسیل بزرگی برای کاهش قیمت‌ها دارند، به خصوص اگر پالایشگران چینی تصمیم بگیرند از این ذخایر نفتی استفاده کنند. بانک آمریکایی مریل لینچ بر این باور است که اگر نفت ایران از ذخایر و انبارها خارج شود و به مصرف بازار برسد، می‌تواند قیمت نفت را در سراشیبی کاهشی قرار دهد. قیمت نفت برنت از اواخر ماه آوریل تا اواسط ماه ژوئن تحت تاثیر جنگ تجاری پکن و واشنگتن و نگرانی از سمت تقاضا حدود ۲۰ درصد کاهش را تجربه کرد و از حدود ۷۵ دلار به کمتر از ۶۰ دلار رسید. از آن پس به دنبال افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک قیمت‌ها در مسیر افزایشی همراه با نوسانی قرار گرفته‌اند؛ زیرا در حالی نگرانی از ضعف تقاضا بر قیمت‌ها فشار می‌آورد که ریسک‌های ژئوپلیتیک مانع از دست رفتن کف ۶۰ دلاری برای نفت برنت می‌شوند.

دیروز نیز با وجود افت ۵/ ۶ درصدی قیمت‌ها در هفته گذشته، بازار در مسیر افزایشی قرار گرفت. نفت برنت تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶ به وقت تهران) با افزایش حدود یک دلاری نزدیک به ۵/ ۶۳ دلار بر بشکه به فروش رسید. نفت‌خام آمریکا نیز بیش از ۸۰ سنت رشد کرد و به ۵/ ۵۶ دلار بر بشکه نزدیک شد. معامله‌گران و کارشناسان افزایش ریسک‎های ژئوپلیتیک بعد از توقیف یک نفتکش بریتانیایی در تنگه هرمز را عامل رشد قیمت نفت معرفی کردند. روز جمعه و در آخرین ساعات معاملات هفته در بازارهای بین‌المللی، اعلام شد که یک فروند نفتکش بریتانیایی در تنگه هرمز توسط ایران توقیف شده است و این خبر موجب تغییر مسیر قیمت‌ها و رشد آنها شد. به باور کارشناسان چنین اقدامی به معنای افزایش تنش‌ها بین ایران و آمریکا و در حال حاضر ایران و بریتانیا است. روزانه حدود ۲۰ میلیون بشکه نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی از تنگه هرمز عبور می‌کند، بنابراین در صورتی که مخاطراتی رخ داده و عبور و مرور نفتکش‌ها از آن متوقف شود نفت با جهش قیمتی مواجه خواهد شد. بانک مریل لینچ پیش از این گفته بود که افزایش تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین موجب تقویت روابط تجاری ایران و چین می‌شود. بر اساس برآورد این بانک آمریکایی در صورتی که چین اقدام به خرید نفت از ایران در مقادیر بالایی کند، قیمت نفت‌خام آمریکا می‎‌تواند تا ۴۰ دلار بر بشکه کاهش یابد.

مزایای ذخیره‎سازی نفت

علاوه بر پتانسیلی که ذخیره‌سازی نفت ایران در بازار ایجاد کرده است، به گزارش بلومبرگ، این استراتژی به ایران قابلیت‌های بسیاری می‌دهد و مزایای زیادی در شرایط تحریم برای کشور به همراه دارد. یکی از این قابلیت‌ها، توانایی برای تداوم تولید نفت است. در واقع در شرایطی که تحت تاثیر تحریم‌ها میزان صادرات نفت ایران کاهش یافته، ذخیره‌سازی به ایران اجازه می‌دهد که تولید خود را در نسبتی بالاتر از صادرات قرار دهد. از سوی دیگر این استراتژی موجب می‌شود که ایران نفت خود را در نزدیکی چین به‌عنوان مصرف‌کننده‌ای که طی سالیان گذشته بیشترین رشد تقاضای نفت را به خود اختصاص داده، نگه دارد. بنابراین هرگاه از شدت تحریم‌ها کاسته شود این نفت به راحتی راهی بازار می‎‌شود. استفاده از ذخایر نفتی چین همچنین به ایران این فرصت را می‌دهد که نفت کمتری در نفتکش‌های خود و روی آب ذخیره کند. ایران بخشی از نفت خود را در دوران تحریم یعنی سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ و همچنین از ۲۰۱۸ تاکنون در تانکرها و نفتکش‌های متعلق به ناوگان شرکت ملی نفتکش ذخیره می‌کند.

علاوه بر این در صورت کمبود عرضه از سوی اوپک و متحدانش به دلیل تمدید توافق نفتی و همچنین در صورتی که به دلیل افزایش تنش‌ها در خلیج فارس بازار با شوک عرضه مواجه شود، این ذخایر موجب افزایش امنیت عرضه نفت به چین می‌شود. در واقع این کشور می‌تواند با استفاده از این ذخایر در بازه‌ای دسترسی خود به نفت را حفظ کند. از سوی دیگر گفته می‎شود بخشی از نفت ذخیره شده در مخازن چین، متعلق به شرکت‌های این کشور است که در طرح‌های نفت در برابر سرمایه‌گذاری شرکت می‌کنند. به‌عنوان نمونه یک شرکت نفتی چینی در یک پروژه افزایش تولید در ایران سرمایه‌گذاری کرده و می‎‌تواند بدهی خود را از این طریق تسویه کند. اخیرا اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور اعلام کرد «هر شرکت یا کشوری که تمایل داشته باشد، می‌تواند به پیش‌خرید نفت از ایران اقدام کند.» به این معنا که با عقد قراردادی در مقابل دادن کالا و خدمات یا سرمایه‌گذاری در ایران بعد از لغو تحریم‌ها از کشور نفت تحویل بگیرد.

شورای آتلانتیک در گزارشی در این خصوص اعلام می‌کند که «پیش‌فروش نفت موجب می‌شود ایران سهم بازار خود را پس از برداشته شدن تحریم‌ها یا بی‌اثر شدن آنها بازپس بگیرد. اگر ایران موفق شود قراردادهایی با کشورهای هند، چین و کره جنوبی برای پیش‌خرید نفت ببندد، حداقل سهم بازار آن در این کشورها برای بعد از تحریم‌های آمریکا تضمین می‌شود.» حال ذخیره‌سازی نفت در چین این توانایی را به شرکت‌های چینی می‌دهد که پیش از لغو تحریم‌ها طلب خود از ایران را تسویه کنند. به گزارش بلومبرگ، مشخص نیست نفت در ازای سرمایه‌گذاری و کالا به معنای نقض تحریم‌ها است یا خیر، اما دریافت نفت از ذخایر نفتی موجب می‌شود که شرکت‌های چینی از بررسی‌های متداول و ثبت آمار مرسوم به دور باشند و مشخص نشود چه شرکتی به دریافت نفت از ایران اقدام کرده است.

در این خصوص یک منبع آگاه در کاخ سفید به بلومبرگ گفته است که هرگونه واردات نفت از ایران در حال حاضر نقض تحریم‌های نفتی محسوب می‌شود. در مقابل میشل میدن، تحلیلگر آکسفورد انرژی در امور چین بر این باور است که قوانین در این خصوص مبهم است. او در این باره گفته است، «آمریکا باید به‌طور دقیق مشخص کند که چه اقدامی به معنای نقض تحریم‌ها است.» به باور این کارشناس بازار نفت در حال حاضر ابهاماتی در تحریم‌ها وجود دارد و مشخص نیست که در کدام مرحله معاملات مالی، بارگیری یا تحویل محموله نفت ایران، شرکت‌ها یا نهادها تحریم‌ها را نقض می‌کنند.