رویکرد ایران در قبال تحولات اخیر سوریه عاقلانه بود/ منابع مالی که در سوریه صرف شد بر باد رفت

اقتصاد۲۴- از همان سال ۱۳۸۹ که اعتراضات داخلی سوریه تبدیل به یک جنگ تمام عیار شد، ایران نیز در قالب‌های مالی و غیرمالی به کمک سوریه شتافته بود. برداشتن این منابع مالی و خرج کردن آن در سوریه آن هم در شرایطی که ایران با کسری بودجه، تورم، کاهش نقدینگی و هزاران مشکل اقتصادی دیگر مواجه بود، اعتراضات و انتقاداتی را در پی داشته است. اما در دور اخیر تحولات سوریه، اینبار رویکرد ایران متفاوت بود و گویی رغبتی برای حفظ بشار اسد نداشت.

رویکرد ایران دربرابر تحولات اخیر سوریه عاقلانه بود

فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین وزارت خارجه درباره رویکردی که ایران دربرابر تحولات اخیر سوریه اتخاذ کرد، به اقتصاد ۲۴ گفت: «ایران هرگز وظیفه‌ای برای کمک به سوریه و به خصوص وظیفه‌ای در قبال بشار اسد نداشته است. برخی سوءتفاهمات و مناسباتی که الزاما به سود ایران هم نبوده باعث دخالت‌های گذشته ما در سوریه شده است؛ اما در جهان امروزی مشخص است که هر کشور باید به فکر منافع خود باشد.»

وی ادامه داد: «همراهی‌های گذشته جمهوری اسلامی در سوریه موجب وضع اسف‌باری شده است که امروز با آن مواجه هستیم. به دلیل میلیارد‌ها دلار هزینه‌ای که صرف اقدامات برون مرزی شده است، ما در حال دست و پنجه نرم کردن با تورمی هستیم که از کنترل خارج شده است. من فکر می‌کنم دولت جدید با عقلانیت و اعتدال بیشتری به موضوعات می‌نگرد و خواهان انصراف از سیاست‌های زیان‌بار گذشته است. دیگر متوجه شده‌اند که هرگونه دخالتی برای حمایت از بشار اسد شکستی به شکست‌های دیگر می‌افزاید و حمایت از ستیزی که از پیش شکستش مشخص و مختوم است، عاقلانه نیست؛ بنابراین این کار را باید به حساب یک اقدام عاقلانه یا عدم اقدام هوشمندانه بگذاریم.»

مجلسی در پاسخ به اینکه آیا عدم دخالت ایران در سوریه با تصمیم دولت بوده یا اراده‌ای فراتر از آن چنین تصمیمی گرفته است؟ گفت: «باورم بر این است که آن اراده فراتر از دولت است که شکست‌ها را بهتر متوجه می‌شود، از آمار و ارقام و ثروت هدر رفته آگاه است و این آگاهی‌ها موجب شده است که دولت ابزار ابلاغ این سیاست عاقلانه شود.»

دیگر منابع ایران صرف بیرون از مرزها نمی‌شود و موقعیت ما می‌تواند مثبت باشد

این تحلیلگر سیاست خارجه در پاسخ به پرسشی مبنی براینکه باتوجه به تضعیف قدرت حزب‌الله و سقوط دولت بشار اسد، جایگاه ایران در منطقه چه خواهد شد؟ بیان کرد: «حزب‌الله یک اقدامی بود در جهت مسلح شدن حرکت محرومین لبنان. منظور از محرومین لبنان، شیعیان لبنانی هستند که از زمان پیش از انقلاب، دولت ایران حمایت‌هایش را به نوبه خود آغاز کرد تا آنها را از آن وضعیت اسفناکی که داشتند، ارتقاء دهد. سید موسی صدر اقدامات شایسته‌ای در حوزه اقتصادی، فرهنگی، بهداشتی، آموزش و پرورش و از این قبیل مسائل انسانی انجام داد و توانست سطح اجتماعی شیعیان لبنان را ارتقاء دهد.»

وی ادامه داد: «در زمان پیش از انقلاب هم از آنجایی که شاه خود را پادشاه شیعیان می‌پنداشت، برای او هم این موضوع مهم بود. بعد از انقلاب به دلیل نظامی شدن شرایط و جنگ با عراق، بخشی از این اقدامات نظامی شد. بخش نظامی حزب‌الله توانست سطح قدرت‌نمایی شیعیان را افزایش دهد و وارد دولت شدند. اکنون زمان آن رسیده که حزب‌الله تبدیل به یک حزب سیاسی شود.»

بیشتر بخوانید: سوریه هیچ‌وقت شریک تجاری ایران نبوده است/ صادرات به سوریه کمتر از نیم میلیارد دلار در سال بوده که پول آن را هم نداده است/ ایران در وصول طلب خود از دمشق دچار چالش می‌شود

مجلسی همچنین خاطرنشان کرد: «با این تفاصیل درست است که حزب‌الله از لحاظ سیاسی شکست خورده ولی از لحاظ اجتماعی و فرهنگی موقعیتش به گونه‌ای است که اگر از نظامی‌گری دست بشوید، سهم، دستاورد و احترام بیشتری خواهد داشت. باورم بر این است که از هر شکستی می‌توان به سود آن جامعه یا قوم بهره‌برداری کرد. من فکر می‌کنم حزب‌الله پدید آمد، ماموریت‌هایی انجام داد و اکنون زمان غیرنظامی کردنش فرا رسیده و بهتر است به تقویت قدرت اقتصادی و اجتماعی‌اش در جامعه لبنان بپردازد. حزب‌الله باید با سایر مردم لبنان مشارکت کند تا این کشور بالقوه ثروتمند و زیبا را به جایگاه اصلی خود برگرداند.»

این دیپلمات پیشین ضمن بیان اینکه با تحولاتی که رخ داده است، موقعیت ایران می‌تواند مثبت باشد، افزود: «بحث‌های هزینه‌آوری که برای اقتصاد ایران وجود داشت، با این تغییر و تحولات منطقه‌ای مسدود می‌شود. من فکر می‌کنم از این فرصت باید استفاده شود و لغو تحریم‌ها را شرط بازگشت ایران به عرصه بین‌المللی قرار دهیم. این بازگشت سودش بسیار بالاتر از اقداماتی است که به واسطه جنگ نامربوطی که به ایران ارتباطی نداشت، می‌پرداختیم. به بیانی دیگر فروکش کردن اقدامات فرامرزی، بازگشت به عرصه دیپلماتیک بین‌المللی و تلاش برای رفع تحریم‌ها از جمله اقداماتی است که ایران باید در دستورکارش قرار دهد. درغیر این صورت شرایط تورم، کسری بودجه و ناترازی انرژی تشدید هم خواهد شد.»

زمان مذاکره مستقیم فرا رسیده است

مجلسی همچنین درباره لزوم آغاز مذاکره ایران و آمریکا به اقتصاد ۲۴ گفت: «زمان آن فرا رسیده که با صراحت و اعتماد به نفس وارد مذاکره مستقیم شویم. هرگونه مذاکره غیرمستقیم علامت ضعف و ترس تلقی می‌شود و فایده‌ای هم نخواهد داشت. ما باید بخاطر داشته باشیم که یک درصد سرزمین‌های دنیا، یک درصد جمعیت دنیا و بیش از ۵ درصد منابع طبیعی دنیا را در اختیار داریم ولی متاسفانه فقط ۲۵ صدم یک درصد سهم اقتصاد ماست که اصلا به حساب نمی‌آید؛ بنابراین بهتر است سعی کنیم خودمان را به حساب بیاوریم و با بهره‌مندی از منابع و توسعه اقتصادی، قدرتمند شویم و از این طریق قدرت دفاعی خودمان را بتوانیم تقویت کنیم.»

منابع مالی که در سوریه صرف شد، چه می‌شود؟

این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به پرسشی مبنی براینکه باتوجه به منتقل شدن طلب ایران به دولت بعدی سوریه، آیا اساسا امکانی برای دریافت این طلب از دولت بعدی وجود دارد یا خیر؟ گفت: «برای بدهکار بودن طبق قانون اساسی ما تصویب مجلس لازم است، اما کدام معامله خارجی با سوریه به تصویب مجلس ایران رسیده است؟ به عبارتی کدام یک مورد تصویب ملت ایران بوده است؟ اگر مبالغی به صورت خصوصی پرداخت شده لابد یک تمایلاتی وجود داشته است. اگر از روی تمایل و علائق بوده که مانند نذورات می‌ماند. این منابع مالی که در سوریه هزینه شده، برباد رفته است.»