تاریخ انتشار: ۰۹:۵۲ - ۲۲ آذر ۱۴۰۳

معمای بدهی سوریه بشار اسد به ایران؛ برآورد رقم ۲ هزار تریلیون تومان درباره بدهی دمشق به تهران!

بدهی ۳۰ میلیارد دلاری حکومت بشار اسد به ایران، یکی از مسائلی است که پس از سقوط دمشق خبرساز شد. این عدد و میزان بدهی در سخنان دیگر هم تایید شد ولی بدهی‌های حکومت بشار اسد به ایران را نمی‌توان به ۳۰ میلیارد دلار محدود دانست

معمای بدهی سوریه بشار اسد به ایران

اقتصاد۲۴- بهرام پارسایی -نماینده شیراز دوره دهم مجلس- در توییتر نوشت: «تا زمانی که مجلس بودم بدهی سوریه و بشار اسد به ایران ۳۰ میلیارد دلار بود که بر خلاف اصل هشتادم قانون اساسی به تصویب مجلس نرسیده بود! به دلار ۷۰ هزار تومان برابر است با ۲٫۱۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰ بیش از دو کادریلیون (Quadrillion) یعنی دو هزار تریلیون تومان! تکلیف این مبلغ کلان چیست؟» مبلغی که پارسایی اعلام کرده حداکثر تا سال ۱۳۹۹ و پایان دوره‌ی مسئولیت او در مجلس بوده و طبیعتا در طول ۳ سال گذشته بر میزان بدهی‌های مستقیم و غیرمستقیم سوریه به ایران اضافه شده است.  تحریم‌های بانکی و مالی دو کشور و به‌ویژه ایران، انتقال پول را سخت کرده و پرداخت‌ها و برگشت بدهی‌ها را با تاخیر و طی مراحل طولانی همراه بود؛ بنابراین به احتمال زیاد نه تنها بدهی‌های عظیم قبلی حتی پول بخشی از صادرات اخیر به سوریه به‌ویژه موارد اخیر هنوز برنگشته است.

تحویل نفت رایگان و ارزان ایران به سوریه

با قطعی شدن سقوط دمشق و بشار اسد، یک نفتکش ایرانی که راهی سوریه بود، تغییر مسیر داد و به سمت کشور برگشت. بر اساس آمار کپلر -شرکت اطلاعات کالا- تحویل نفت ایران به سوریه در سال‌های گذشته به‌طور متوسط روزی۷۰ تا ۸۰ هزار بشکه نفت بوده است. ارزش این حجم نفت بین ۲ تا ۲.۵ میلیارد دلار در سال است.
اما نفت صادراتی ایران به سوریه، زیر قیمت و با تخفیف فراوان بود که پول آن هم به صورت اقساط یا با روش‌های دیگر برمی‌گشت. جدای از تحریم دو کشور، سابقه‌ی کمک‌های نفتی ایران به سوریه به دوران جنگ تحمیلی برمی‌گردد.

حافظ اسد با جلوگیری از عبور نفت عراق از خاک سوریه، صدام را به مشکل انداخت و خودش هم درآمد ترانزیت نفت عراق را از دست داد. ایران برای جبران این حمایت غیرمستقیم اسد، چندین سال نفت رایگان و پس از آن نفت ارزان به سوریه داد. این روند پس از پایان جنگ تحمیلی به دلیل حمایت سوریه از  تشکیل گروه‌های نیابتی و محور مقاومت برابر اسرائیل ادامه پیدا کرد.

هاشمی رفسنجانی در خاطرات ۲۳ اسفند ۱۳۶۰ خود نوشته است: «جلسه‌ای با نخست‌وزیر و رئیس‌جمهور و وزیر خارجه داشتیم... مطرح است یک میلیون تن نفت خام مجانی به سوریه بدهیم به‌عنوان شرکت در هزینه جهاد با اسرائیل و بقیه را تا ۹ میلیون تن به قیمت عادلانه بفروشیم و از آنها جنس بخریم.»


بیشتر بخوانید: ری‌برندینگ تروریسم و زندگی زیر سایه تحریرالشام؛ درباره تغییرات محمد جولانی و کارنامه و دیدگاه‌های این گروه!


هاشمی ۴ اردیبهشت ۱۳۶۳نوشته: «شب، با وزیر نفت سوریه ملاقات داشتم. اظهار می‌داشت، سخت در مضیقه‌اند و خواستار کمک در پرداخت [بدهی مربوط به خرید]نفت بودند. خواست که یک قرارداد، شبیه قرارداد سال گذشته تکرار شود و بدهی یک میلیارد دلاری عقب‌افتاده، نصفش به صورت وام و نصفش تقسیط برای سال آینده باشد؛ تصویب مجلس لازم دارد.»
با تایید مجلس ایران هر سال ۱ میلیون تن نفت رایگان به سوریه می‌داد و این روند تا ۱۳۶۶ به‌صورت سالانه تصویب می‌شد. سال ۱۳۶۶ میزان بدهی سوریه برای مابقی نفت ارسالی که حدود ۵ میلیون تن در سال بود و با تخفیف ۲.۵ دلاری برای هر بشکه به این کشور فروخته می‌شد، بین ۱.۳ تا ۲ میلیارد دلار تخمین زده شد. این ارقام سال ۱۳۶۶ در جلسه‌ی تصویب لایحه در مجلس اعلام شد.

کمک‌های بشردوستانه و خطوط اعتباری

محمدجواد ظریف، سال ۱۳۹۵ که درمورد کمک‌های بشردوستانه ایران به سوریه در طول جنگ این کشور را حدود ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار عنوان کرد. تجهیزات پزشکی، دارو، خوراکی و اقلام مصرفی بخشی از این کمک‌ها بود.

ایران در طول جنگ داخلی سوریه چندین بار خط اعتباری ویژه برای صادرات نفت به این کشور باز کرد. بر اساس گزارش سال ۲۰۱۶ صندوق بین‌المللی پول این اعتبار‌ها تنها کمک مالی رسمی به حکومت سوریه بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ بوده است. مجموع کمک‌های ایران در قالب خطوط اعتباری در این مدت، ۵ میلیارد و ۸۷۰ میلیون دلار بود.

بر اساس گزارش اقتصاد ۲۴، سال ۱۳۹۸ کیوان کاشفی -رئیس اتاق مشترک ایران و سوریه- پیشنهاد داد یک خط اعتباری دیگر به ارزش یک میلیارد دلار ایجاد شود تجارت شرکت‌های ایرانی با سوریه و پرواز‌های بین دو کشور افزایش یاید. سال ۱۴۰۰ مهدی عباسی -رئیس دفتر اقتصادی ایران در حلب- از فعال بودن یک خط اعتباری ۱ میلیارد دلاری «نسبتا مخفی» با سوریه خبر داده بود.

خط اعتباری یک قرارداد بین موسسه مالی و مشتری است که سقف وامی کوتاه یا بلند مدت را تعیین می‌کند. با ایجاد خط اعتباری یک میلیارد دلاری ایران برای دولت سوریه، دمشق می‌توانست تا سقف یک میلیارد دلار از ایران کالا بخرد یا پول نقد قرض کند. بر اساس این قرارداد، باید سود پول قرض شده داده می‌شد یا کل وام در موعد مشخصی بازپرداخت می‌شد.

سرمایه‌گذاری‌های بدون بازگشت

امتیاز‌های ویژه برای فعالیت اقتصادی، سرمایه‌گذاری و صادرات، جزو توافق‌های ایران و سوریه برای جبران بخشی از بدهی حکومت اسد‌ها به جمهوری اسلامی بود که محقق نشد.  توافقی برای ساخت یک بندر دریایی در سوریه، یکی از این امتیازات استراتژیک بود. سال ۲۰۱۷ پس از امضای یک قرارداد عظیم، یکی از شرکت‌های تابعه مخابرات، حق ارائه خدمات تلفن همراه در سوریه را دریافت کرد و ایران برای مشارکت در بازسازی حلب نیز ابراز تمایل کرد.
امکان دستیابی به زمین و املاک و ایجاد زیرساخت نظامی در شهر‌های بازسازی‌شده، ایجاد خط مهم صادرات کالا و انرژی و نیز ایجاد فرصت سود اقتصادی برای شرکت‌های ایرانی، نتایج این مشارکت در بازسازی بود. ایران می‌خواست از این مسیر به محور اصلی اقتصاد سوریه تبدیل شود.

ساخت خط راه‌آهن از گذرگاه مرزی شلمچه تا عراق و سپس سواحل مدیترانه در سوریه یکی از پروژه‌های مهم ایران در این منطقه بود که محقق نشد. این پروژه می‌توانست با اتصال به چین، مانند جاده ابریشم عمل کند و ایران به یک قطب تجارت و حمل‌ونقل شرق و غرب در دنیای جدید تبدیل شود.

به گزارش اقتصاد و به نقل از روزنامه «القدس العربی» دو کشور در جولای ۲۰۲۳ قرارداد تجاری با تعرفه صفر امضا کردند و در حال ایجاد بانک مشترک بودند. بر اساس همین قرارداد سال گذشته شرکت‌های ایرانی املاک و زمین‌های بیشتری در سوریه خریداری کردند و در صدد خرید ۴۹ درصد از سهام فرودگاه بین‌المللی دمشق بودند.
ترکیه در تمام سال‌های گذشته یکی از رقبای تجاری اصلی ایران در بازار کشور‌های منطقه بوده و در بسیاری موارد توانسته است بازار را از شرکت‌های ایرانی بگیرد. با توجه به نفوذ و سلطه گسترده‌ای حکومت اردوغان در سوریه‌ی آینده و نیز رویکرد نیرو‌های پیروز در این کشور، به نظر می‌رسد شرکت‌های ایرانی دیگر امکان سرمایه‌گذاری و تجارت در آن حوزه را نداشته باشند.

سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیون دلاری سایپا در سوریه، یکی از بزرگ‌ترین خطر‌های اقتصادی ایران در این کشور بود. آذرماه ۱۳۸۶خط تولید پراید با حضور بشار اسد، محمد ناجی عطری -نخست‌وزیر وقت- و محمد سعیدی کیا، وزیر وقت مسکن و شهرسازی ایران- افتتاح شد. سهم سایپا در این کارخانه ۸۰ درصد وسهم دولت سوریه ۲۰ درصد بود. سایپا وعده داد که این کارخانه سالانه ۱۵ هزار دستگاه خودرو تولید کند، نتیجه‌ای که هرگز به دست نیامد و سرمایه‌ای که سال ۸۳ برای شروع کار به سوریه منتقل شده بود، از دست رفت.

عضو نبودن در FATF و برنگشت بدهی‌ سوریه

تابناک ۱۹ آذر ۱۴۰۳ با اشاره به گزارش گمرک ایران درمورد صادرات و واردات از ابتدای سال تا پایان آبان‌ماه نوشت: در ۸ ماه نخست سال جاری، بیش از ۱۰۹ هزار تن کالا به ارزش بیش از ۱۰۹ میلیون و ۸۹۰ هزار دلار به سوریه صادر شده است. رقمی که ارزش ریالی آن با دلار ۴۵ هزار تومانی، معادل ۴ هزار و ۹۵۳ میلیارد تومان است.  فرهیختگان اردیبهشت سال گذشته در گزارشی نوشت: میانگین صادرات ایران طی ۱۰ سال اخیر به سوریه ۱۸۸ میلیون دلار بوده ... صادرات ایران به سوریه سال ۲۰۲۲ به ۲۴۳ میلیون دلار می‌رسید.

فرشید شکرخدایی -رییس کمیسیون سرمایه گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی- در گفت‌و‌گو با اقتصاد ۲۴ گفته است: «تا جایی که اطلاع دارم شرکت‌ها و نهاد‌های حاکمیتی برای ساخت و ساز در سوریه قرارداد‌هایی داشته‌اند و شرکت‌های خصوصی بیشتر در حوزه صادرات فعال بودند که غالبا از طریق سیستم بانکی انجام نمی‌شد. از آنجا که بانک‌های سوریه به قوانین FATF پایبند بودند و تبادلات چمدانی انجام می‌شد.»


بیشتر بخوانید: پشت پرده دوری بشار اسد پیش از سقوط از تهران و حزب‌الله / چگونه اردوغان در سوریه، تهران و پوتین را غافلگیر کرد؟


منظور شکرخدایی از تبادلات چمدانی، جابجایی و انتقال پول به صورت نقد است. با توجه به تحریم بانکی ایران چنین پول‌های پرحجمی باید چندین بار گردش بین بانکی یا صرافی داشته باشد و  در بخش‌هایی هم به صورت نقد و با ماشین‌های حمل پول جابجا شود. غیر از هزینه‌های بالا برای این روش و همچنین درصد‌هایی که از آن کسر می‌شود، به دلیل زمان‌بر بودن، پول با تاخیر زیادی به کشور برمی‌گشته و طبیعتا بخشی از آن به دلیل تغییر حکومت سوریه هنوز به ایران نرسیده است.
پول‌هایی که فقط شرکت‌های سرمایه‌گذار و صادرکننده از مقدار دقیق آن اطلاع دارند و در اعلام اعداد و ارقام، جزو بدهی حکومت بشار اسد به ایران دیده نشده‌اند. بخشی از بدهی‌های سوریه به ایران که بر اساس قرارداد‌های بین‌المللی قابل پیگیری است، اگر به سرنوشت خسارت جنگ تحمیلی دچار نشوند و با رفع تحریم امکان انتقال آنها فراهم شود.

منبع: فرازدیلی
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.
خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

اینفوگرافی/ درآمد ترکیه از سریال سازی

عکس/ مهدی فخیم زاده و ماهچهره خلیلی در یک قاب ۲۰ سال پیش

خزر آب می‌رود؛ کاهش حداقل ۲ متر از سطح دریای خزر/ چه شد که بزرگترین دریاچه دنیا پسروی کرد؟

فیلم/ نظر عجیب عایشه‌گل درباره مرد‌های ایرانی

عکس/ تجمع کم رمق و کم رونق برای حمایت از قانون حجاب

جهانی شدن چه تاثیری بر اقتصادهای محلی دارد؟

عکس/ بستنی‌هایی که از ترس آب می‌شوند

شلیک مازوت به قلب مادران باردار

فیلم/ آزادی خبرنگار آمریکایی بعد از ۷ سال از زندان دمشق

ماجرای عجیب عشق محمد جولانی به دختری علوی در سوریه + عکس

جزییات عجیب از فوت ۳ نفر در کوه صفه اصفهان در یک روز

تشکیل پرونده برای خواننده و عوامل تهیه کنسرت در کاروانسرا

عکس/ دولت جدید سوریه جمعه و شنبه را تعطیل کرد

عکس / پرستو احمدی در صدر اخبار ایران

فیلم/ ابراز علاقه عاشقانه نعیمه نظام‌دوست به احسان علیخانی

جزئیات وحشتناک از گازگرفتگی ۱۰ نفر در مشیریه تهران

دستور جدید تحریرالشام درباره نصب تصاویر محمد جولانی

جابجایی قدرت‌ها در بازار نفت

عکس/ تغییر چهره مختار ثقفی سریال مختارنامه از ۳۳ تا ۶۰ سالگی

عکس/ آخرین وضعیت مناطق تحت کنترل گروه‌های مختلف در سوریه

عکسی متفاوت از بازی دیشب پرسپولیس و ملوان

عکس/ نخستین تصویر سوگل طهماسبی در سریال رویای نیمه شب

فیلم/ یلدای هخامنشی از دید هوش مصنوعی

دورتازه اتهام‌زنی‌های زمستانی با نقش آفرینی آذر سمی تهران/ سهم خودرو‌ها در آلودگی هوا چقدر است؟

عکس/ عزت‌الله انتظامی روی بام فروشگاه فردوسی ۶۶ سال پیش

سیاست‌های پولی باعث رشد قیمت دلار شد؟

راز‌های ابومحمد جولانی از عاشقی شکست خورده تا فرمانده نظامی عملگرا + فیلم

عکس/ نتیجه ۸۱ شب عکاسی از ماه دوست داشتنی

عکس/ نمایی دیدنی از مسجد جامع عباسی اصفهان

اینفوگرافی/ میزان و سهم انتشار آلودگی هوا

عکس/ منظره دیدنی و زیبای برفی جاده دالخانی مازندران

جدیدترین تغییر قیمت کالا‌های اساسی از گوشت و مرغ تا برنج و روغن + جدول

نتایج آزمون وکالت سال ۱۴۰۳ کانون وکلای دادگستری اعلام شد

قبرستان شیرسنگی دورک در منطقه احمد فداله دزفول

عکس/ رونمایی بهنوش بختیاری از استایل یلدایی اش

هزینه ورود گردشگران خارجی به مشهد اعلام شد

عکس/ ساخت خندق توسط عراقی‌ها در مرز سوریه

فیلم/ حمله و افشاگری تند شمخانی علیه احمدی‌نژاد

عکس/ ایلان ماسک تنها انسان ۴۰۰ میلیارد دلاری جهان

بیانیه سپاه درباره وقایع سوریه صادر شد

فیلم/ رفتار وحشیانه مرزبان ترک با پناهجو‌ها

عکس/ توپ جنگی قمپز متعلق به دوره عثمانی و حدود ۱۷۰ سال پیش

قیمت گوشت قرمز هفته آخر آذر ۱۴۰۳ + جدول

با ۲۰۰ میلیون تومان در جمالزاده خانه اجاره کنید + جدول

قیمت دام زنده امروز ۲۲ آذر ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ تیپ ورزشی بهاره رهنما در باشگاه حسابی غوغا کرد

عکس/ تیپ متفاوت احمدی‌نژاد در جلسه مجمع تشخیص

عکس/ تناقض رفتار مجری صداوسیما صدای همه را درآورد

عکس/ انتشار اولین پوستر‌های جام جهانی ۲۰۳۴ در عربستان

عکس/ الناز ملک در روز تولدش با فیگور متفاوت و خاص