رفع ناترازی انرژی در راه است؟

اقتصاد۲۴- چالش ناترازی انرژی، یکی از مهم‌ترین چالش‌های کشور است که در فصول گرم و سرد، باعث نارضایتی مردم و فعالان اقتصادی می‌شود؛ بنابراین تداوم وضعیت کنونی از یک‌سو باعث کاهش تولید و رشد اقتصادی خواهد شد و از سوی دیگر، در بخش خانوار‌ها نیز منشأ بروز انبوهی از مشکلات شده است. رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت به یک خبر مهم اشاره کرد. به گفته الیاس حضرتی، دولت در حال تدوین یک بسته سیاستی برای رفع ناترازی انرژی است.

 این بسته انرژی با بهره‌گیری از نظر کارشناسان در نظر دارد بدون ایجاد شوک قیمتی، نسخه‌ای برای حل ناترازی حامل‌های انرژی ارائه دهد. از نظر کارشناسان، اصلاحات اقتصادی برای موفقیت باید به شکل جامع و در تمام ابعاد صورت گیرد. رفع پایدار مجموعه ناترازی‌ها یک‌بار و دفعتی نبوده و مستلزم برنامه‌ریزی در گذر زمان است. از سوی دیگر، حل چالش‌های اجتماعی برای اعتمادسازی می‌تواند باعث همراهی مردم با نظام حکمرانی در این مسیر شود.

رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت، از تدوین بسته سیاستی رفع ناترازی انرژی در هفته‌های آینده خبر داد. او گفت که این بسته رفع ناترازی، به دنبال این است که بدون تغییر در قیمت‌ها و بر اساس الگوی مصرف افراد، شرایط را برای بهره‌گیری صحیح از منابع انرژی فرآهم آورد. این بسته سیاستی با بهره‌گیری از نظرات کارشناسی خبرگان تهیه شده و در نهایت به تایید سران سه قوه خواهد رسید. الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت، ظهر روز گذشته ضمن دیدار با مدیرمسوول و سردبیران این مجموعه، بر اهمیت نقش این رسانه در تحلیل مسائل اقتصادی کشور تاکید کرد.

معضل بزرگ ناترازی‌های اقتصادی

رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت در صحبت‌های خود به چالش‌های اقتصادی کشور پرداخت و گفت: «ناترازی‌های اقتصادی یکی از بزرگ‌ترین معضلات کنونی کشور است که رفع آن در دستور کار دولت قرار دارد. در هر نقطه‌ای که دست بگذاریم ناترازی وجود دارد. دولت در تلاش است با برنامه‌ریزی دقیق، این ناترازی‌ها را کاهش دهد و جلسات آن در حال برگزاری است.

احتمال این وجود دارد دولت در هفته‌های آینده برای آماده کردن یک فرمول مصرف استاندارد برای برق، گاز و بنزین به جمع‌بندی برسد. بیش از ۳۰طرح پژوهشی در این رابطه به دست دولت رسیده است و نتیجه آن پس از جمع‌بندی از سوی سران قوا و با همکاری سازمان برنامه‌وبودجه اعلام خواهد شد. نکته مهم این است که این اصلاحات نه با هدف افزایش قیمت، بلکه با هدف عادلانه‌سازی مصرف انرژی صورت می‌گیرد. این در حالی است که یک جریان خارج از کشور به دنبال این است که این ناترازی‌ها را به ناکارآمدی و ناکارآمدی را به فروپاشی تبدیل کند.

بیشتر بخوانید:نیروگاه‌ها بیشتر از مصوبات شعام گازوئیل می‌سوزانند

درحالی‌که حتی اگر این ناکارآمدی از گذشته وجود داشته، بر پایه یک ناعدالتی بوده و ما آن را به یک مساله قابل‌حل تبدیل خواهیم کرد.» او در رابطه با برنامه دولت برای رفع این ناترازی ادامه داد: «در این سیاست، الگوی مصرف استانداردی مشخص می‌شود تا براساس آن همه افراد بتوانند از گاز، برق و بنزین بدون افزایش قیمت، استفاده کنند و حتی کسانی که نمی‌خواهند از آن استفاده کنند از این امکان ملی بهره‌مند شوند.»

رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت افزود: «اگر این برنامه به‌درستی اجرا شود، بسیاری از مشکلات بودجه و ناترازی بانک‌ها نیز حل خواهد شد. اما اگر این اقدامات به تاخیر بیفتد یا اجرا نشود، مشکلات بیشتری در انتظار کشور خواهد بود. از سوی دیگر، قاچاق سوخت و سرقت برق با ماینر‌ها از جمله مسائلی است که باید با جدیت بیشتری به آنها پرداخته شود. تاکنون، تنها در تهران ۱۲۲ انبار و در سطح کشور ۲۷۹ انبار ذخیره بنزین کشف شده که مجموع این ذخایر بیش از ۶میلیون لیتر سوخت را شامل می‌شود.»

اولویت با اصلاحات اجتماعی است

حضرتی در رابطه با مهم‌ترین مسائل و مشکلات کشور ادامه داد: «اخیرا دکتر مسعود نیلی در یکی از تحلیل‌های خود تاکید کرد که مهم‌ترین دغدغه مردم ایران مسائل اقتصادی و معیشتی است و نتایج پایش‌ها و بررسی‌های کارشناسان نیز نشان می‌دهد که این موضوع در صدر اولویت‌های مردم قرار دارد. اما به گفته ایشان این مسائل با راه‌حل‌های موقتی و مسکن‌های سطحی قابل‌حل نیست.

کشور نیازمند اصلاحات عمیق و بنیادینی است که البته اجرای آنها مستلزم زمان و همراهی مردم است. از سوی دیگر، باید به مسائل کلانی، چون FATF، تحریم‌ها و مذاکرات خارجی نیز توجه جدی شود، چراکه این عوامل می‌توانند زمینه‌ساز حل بسیاری از چالش‌های اقتصادی باشند.»

او همچنین به اهمیت امید و اعتماد در جامعه اشاره کرد و افزود: «امید به آینده و اعتماد به مسوولان، پایه‌های اساسی هر نوع اصلاح و تغییر در کشور هستند. در شرایط کنونی، این دو عنصر حیاتی با چالش‌هایی روبه‌رو شده‌اند. بدون بازسازی امید و اعتماد در میان مردم، اجرای اصلاحات اقتصادی دردآور یا گشایش‌های بین‌المللی دشوار خواهد بود. بنابراین، باید ابتدا اصلاحات اجتماعی را در دستور کار قرار داد تا مردم دوباره به آینده‌ای روشن امیدوار شوند و احساس کنند که صدایشان شنیده می‌شود.»

حضرتی همچنین درباره تلاش‌های دولت برای تقویت همبستگی ملی گفت: «یکی از اولویت‌های دولت چهاردهم، کاهش اختلافات و تقویت همبستگی میان اقوام، مذاهب، زنان و جوانان بوده است. طی سه تا چهار ماه گذشته، تلاش‌های گسترده‌ای در این زمینه صورت گرفته تا حس تعلق به کشور در میان آحاد جامعه تقویت شود.

هدف این است که هر فردی در این سرزمین احساس کند که در ساختن آینده کشور سهیم است و تصمیمات کلان به نفع او نیز خواهد بود.» رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت در بخش دیگری از سخنان خود به اقدامات وزارت آموزش‌وپرورش پرداخت و گفت: «سال گذشته، از ۸۰هزار متقاضی استخدام، ۲۴هزار و ۵۰۰ نفر در فرآیند گزینش رد شدند. اما با اصلاحاتی که در دولت چهاردهم انجام شد، ۲۲هزار و ۵۰۰ نفر تایید شدند.

تغییر نسبت آزمون کتبی و مصاحبه از ۴۰-۶۰ به ۳۰-۷۰ نیز یکی دیگر از این اصلاحات بود. البته هنوز جای کار و پیشرفت در این زمینه وجود دارد و اصلاحات بیشتری باید انجام شود تا عدالت و شفافیت در فرآیند‌ها به‌طور کامل محقق شود.» در ادامه، حضرتی به رفع دیوار بی‌اعتمادی میان دولت و اهل سنت اشاره کرد و اظهار داشت: «یکی از دستاورد‌های مهم دولت چهاردهم، شکستن دیوار بی‌اعتمادی میان دولت و جامعه اهل سنت بوده است. امروز دیگر مشکلی در انتصاب مدیران و مسوولان اهل سنت وجود ندارد و این موضوع نشان‌دهنده تغییر نگاه و رویکرد دولت است.»

او همچنین به سیاست دولت در زمینه فیلترینگ و دسترسی به ابزار‌های ارتباطی اشاره کرد و گفت: «در حوزه فیلترینگ، اقدامات ملموسی صورت گرفته است. دولت بر این باور است که مسائل را نباید با تقابل و تنش حل کرد. رئیس‌جمهور تاکید دارد که هر اقدامی که می‌توان با آرامش و تعامل انجام داد، باید به همین شیوه پیش برد.»

در ادامه حضرتی گفت: «این رسانه از روز‌های نخست فعالیت خود، مانند نهالی کوچک آغاز به کار کرد، اما امروز به درختی تنومند و پرثمر تبدیل شده است که به‌خوبی در مسیر رشد و تعالی جایگاه رسانه‌ای خود را تثبیت کرده است. این مجموعه با رویکرد تحلیلی و علمی خود توانسته تاثیر عمیقی بر فضای اقتصادی کشور بگذارد و راه‌گشای بسیاری از چالش‌های فکری و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی باشد.»

تاکید بر تقویت رسانه‌های مستقل

به گفته بختیاری، مبنای فعالیت‌های رسانه، حمایت از بخش خصوصی و تقویت مسیر‌های رشد آن در اقتصاد کشور است. اگر قرار باشد اوضاع اقتصادی کشور بهبود یابد، این مهم قطعا توسط بخش خصوصی اتفاق می‌افتد و باید بدانیم که دولت وظیفه‌ای جز قانون‌گذاری، نظارت و رفع موانع ندارد؛ بنابراین وجود رسانه‌های مستقل و تقویت جریان آزاد اطلاع‌رسانی یکی از نیاز‌های ضروری برای بهبود مشارکت اجتماعی و رفع مسائل و چالش‌ها در کشور است.

بیشتر بخوانید:اینفوگرافی/ ایران با این روند مصرف انرژی به کجا می‌رسد؟

کلید موفقیت رفع ناترازی انرژی

اقتصاددانان دینامیک ناترازی‌ها را تشریح کرده و برنامه خروج از این بحران را ارائه کرده‌اند. از نظر اقتصاددانان گزاره «اصلاحات اقتصادی» در نظام حکمرانی ما بسیار مهجور است و این واژه اساسا به کار برده نمی‌شود. غالبا واژه اصلاحات معطوف به مباحث سیاسی است. اینکه چرا اصلاحات اقتصادی گزاره‌ای غالب در نظام حکمرانی ما نیست، به خاطر این است که اساسا حکمرانی در کشور ما توأم با ناترازی است.

هماهنگی ناترازی‌ها نیز به خاطر این است که همگی آنها میوه تلخ یک درخت هستند. دولت برای اینکه بنگاه‌ها قیمت را پایین نگه دارند، به یکی انرژی ارزان و به دیگری ارز ارزان می‌دهد و برای دیگری با ممنوعیت واردات، انحصار در بازار ایجاد می‌کند.

بااین‌حال همچنان تورم وجود دارد و قیمت‌ها فزاینده است. در نتیجه دولت از بانک‌ها می‌خواهد که به این بنگاه‌ها وام ارزان‌قیمت بدهد. همچنین به کشاورزی آب مجانی و برق ارزان می‌دهد. به این ترتیب ناترازی بانکی و ناترازی منابع آبی نیز ایجاد می‌شود. نکته مهم این است که این اقدامات خود دینامیک افزایش تورم را فعال می‌کند؛ بنابراین با اجرای اصلاحات اقتصادی قطعا اداره کشور دچار مشکل می‌شود و اگر به مسوولی پیشنهاد شود که در پی رفع ناترازی باشد، تصور می‌کند که با این کار زیر پای خودش را خالی می‌کند؛ بنابراین صورت‌مساله آینده ایران این است که این پارادوکس را چگونه می‌توان حل کرد. از دید اقتصاددانان، برداشتن موقتی یک ناترازی از مجموعه ناترازی‌ها کاری بی‌معناست. پس اگر می‌خواهیم ناترازی‌ها را به‌طور موثر حل کنیم باید راهکار رفع آنها به صورت پایدار باشد. در این صورت باید سراغ گزینه «اصلاحات جامع اقتصادی» برویم،

به این معنا که تلاش کنیم ناترازی بانکی، ناترازی بودجه، ناترازی انرژی، بحران آب و محیط‌زیست را حل و به طور کلی یعنی کشور را درست کنیم؛ بنابراین رفع پایدار مجموعه ناترازی‌ها یک‌باره و دفعتی نیست و مستلزم گذر زمان است. در این مرحله مباحث اجتماعی اهمیت پیدا می‌کند، زیرا اگر قرار است نظام حکمرانی یک مسیر نسبتا طولانی را طی کند باید همراهی جامعه را با خود داشته باشد. اما مشکل اینجاست که در گذشته عملکرد حکمرانی صفر و یکی بوده است؛ یعنی یا هیچ کاری نکرده یا ناگهان تصمیمی مانند تغییر قیمت بنزین گرفته است.