رمزگشایی از پیام تند الهام علی‌اف به پوتین؛ گسترش تنش‌ها میان باکو و روسیه پس از پرواز مرگ!

اقتصاد۲۴- الهام علی‌اف، رییس‌جمهور جمهوری آذربایجان روز دوشنبه ضمن انتقاداتی شدید از روسیه ادعا کرد که این کشور سعی دارد مسوولیت سقوط یک هواپیمای مسافربری آذربایجانی در ماه گذشته را برعهده نگیرد. همزمان برخی منابع خبری مدعی شدند که شرکت هواپیمایی آذربایجان «آزال» طی بیانیه‌ای اعلام کرد که پرواز این شرکت از باکو به کازان و برعکس لغو شده است. در این بیانیه، دلیل لغو این پرواز بسته شدن حریم هوایی شهر کازان توسط روسیه اعلام شد.

به گزارش اعتماد، این درحالی است که اظهارات، نشان از تقابل و رویارویی بی‌سابقه باکو و مسکو دارد؛ رویارویی که می‌تواند در صورت ادامه‌دار بودن پرهزینه باشد. تحقیقات اولیه درباره سقوط هواپیمای مسافربری در ۲۵ دسامبر به وضوح نشان داد که به گفته علی‌اف، اگر نیرو‌های نظامی و مقامات غیرنظامی روسیه به درستی هماهنگ می‌شدند، این فاجعه رخ نمی‌داد. هواپیمای Embraer ۱۹۰ متعلق به خطوط هوایی آذربایجان با ۶۷ نفر سرنشین در سواحل دریای خزر در قزاقستان سقوط کرد.
ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه سه روز بعد به همتای آذربایجانی خود گفت که سیستم دفاع هوایی روسیه در میانه رهگیری پرتابه‌های پرتاب شده ازسوی اوکراین به شکلی تصادفی هواپیمای متعلق به آذربایجان را که از نزدیکی این منطقه عبور می‌کرد هدف قرار داد. الهام علی‌اف، اما در پی بروز این حادثه صریحا گفت من با اطمینان می‌توانم بگویم که مسوولیت مرگ شهروندان آذربایجانی در این فاجعه برعهده روسیه است.

به گونه‌ای که رییس‌جمهور آذربایجان این اظهارات تلویزیونی را به زبان روسی بیان کرد، نه به زبان آذربایجانی. نیویورک تایمز طی گزارشی در این رابطه نوشته که ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه در تاریخ ۲۸ دسامبر از همتای آذربایجانی خود به خاطر این حادثه که عذرخواهی کرد، اما از پذیرش مسوولیت روسیه در این حادثه سر باز زد. علی‌اف، اما گفت که این توضیح و عذرخواهی محدود آقای پوتین کافی نخواهد بود و روسیه باید گناه خود را بپذیرد و کسانی را که مسوول هستند، مجازات کند، چراکه این اقدام یک جنایت محسوب می‌شود.

در ادامه این گزارش آمده است که با وجود رابطه نزدیک الهام علی‌اف و پوتین، پس از سقوط هواپیما، صدا‌های حامی دولت در آذربایجان انتقادات تندی را علیه روسیه به راه انداختند. فرید شفیف، رییس مرکز تحلیل روابط بین‌الملل در باکو در این زمینه به این نشریه گفت که غرور امپراتوری روسیه در پنهان‌کاری شرایط سقوط هواپیما به وضوح نمایان است، چراکه آنها هنوز به تمام این کشور‌های سابق شوروی با تحقیر نگاه می‌کنند.

شفیف در ادامه به نیویورک تایمز گفت که پاسخ کم‌رمق مسکو ممکن است نشان‌دهنده اعتماد به نفس این بازیگر در موقعیت فرمانروایانه‌اش در جهان پساشوروی باشد. در حال حاضر، آنها می‌توانند احساس راحتی کنند که هنوز نوعی قدرت بزرگ هستند، اما با گذشت زمان، این وضعیت ممکن است تغییر کند. به ادعای نیویورک تایمز در سراسر کشور‌های سابق شوروی، نشانه‌های ضعف سلطه روسیه دیده می‌شود.

بیشتر بخوانید: آمریکاو آینده مبهم سوریه/ رقص ناموزون روی گسل‌های شام؛ چرا ترکیه شریک خوبی برای آمریکا نیست؟

ارمنستان نیز دیگر روسیه را به عنوان ضامن امنیت خود نمی‌بیند و به دنبال حمایت از غرب و ایران است. در آسیای مرکزی نیز چین در حیاط خلوت روس‌ها جای پای خود را تحکیم کرده و به نوعی در حال دور زدن مسکو است، چراکه جمهوری‌های سابق شوروی در این منطقه روسیه را به عنوان کشوری ضعیف و مشغول به جنگ در اوکراین می‌بینند. در مقایسه، اما به نظر می‌رسد فقط آذربایجان نگاهی مثبت به مسکو دارد.

پوتین در ماه آگوست یک سفر دو روزه به آذربایجان داشت. رییس سازمان اطلاعات خارجی روسیه در سپتامبر به آذربایجان سفر کرد و این کشور را به عنوان یک متحد در مقابله با تلاش‌های غرب برای تضعیف ثبات سیاسی داخلی در کشور‌های آنها (روسیه و آذربایجان) معرفی کرد. اما سقوط هواپیما در ماه گذشته، محدودیت‌های این شراکت را روشن کرده و تمایل چشمگیر آقای علی‌اف برای انتقاد از همسایه بسیار قدرتمند خود در شمال را به نمایش گذاشته است.

آذربایجان که با درآمد‌های حاصل از سوخت‌های فسیلی و اعتماد به نفس ناشی از پیروزی در یک درگیری طولانی‌مدت با ارمنستان در سال ۲۰۲۳ اشباع شده است، در حال استفاده از پیامد‌های این سقوط برای رهایی از هر نشانه‌ای از وابستگی به روسیه است. به گزارش این نشریه قزاقستان که این هواپیمای مسافربری در سواحل این کشور سقوط کرده موافقت کرده است که جعبه‌های سیاه هواپیما را به برزیل ارسال کند، کشوری که سازنده هواپیما، امبرائر، در آنجا مستقر است.