سیدحسن افتخارزاده سبزواری ؛ رهبر فقید انجمن حجتیه کیست؟

اقتصاد۲۴- حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن افتخارزاده سبزواری، از چهره‌های برجسته مذهبی و رهبر انجمن حجتیه پس از درگذشت شیخ محمود حلبی، در سن ۸۸ سالگی دار فانی را بدرود گفت. وی از شاگردان برجسته آیت‌الله وحید خراسانی و آیت‌الله مرتضی مطهری به شمار می‌رفت و در زنده‌کردن و احیای انجمن حجتیه پس از دوران رکود نقشی اساسی داشت. افتخارزاده سبزواری در درازای زندگی خود، با بهره‌گیری از تعالیم استادان به نام و بینش ژرف مذهبی، توانست فعالیت‌های انجمن را بازسازی کرده و جان تازه‌ای به آن ببخشد.

او افزون‌بر تلاش‌های گسترده در زمینه تقویت آموزه‌های مذهبی و اجتماعی، پیوند نزدیکی میان ایده‌های انجمن و چالش‌های جامعه معاصر برقرار کرد. حضور فعال او در جلسات و سخنرانی‌ها، بسیاری را به مشارکت در فعالیت‌های انجمن ترغیب کرد و این نهاد را به بستری تأثیرگذار در فضای فرهنگی و دینی کشور تبدیل ساخت.

افتخارزاده سبزواری همچنین در زمینه تربیت نیرو‌های فکری و مذهبی فعالیت‌های شایان‌توجهی داشت و به‌عنوان یکی از پیشگامان ترویج اندیشه‌های دینی شناخته می‌شد.

سیدحسن افتخارزاده سبزواری کیست؟

حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن افتخارزاده سبزواری، رهبر انجمن حجتیه و یکی از چهره‌های برجسته و تاثیرگذار این انجمن بود که با لقب «آقای افتخار» شناخته می‌شد. او در سال ۱۳۲۱ در شهر سبزوار متولد شد و از همان دوران جوانی در مسیر علوم دینی و فلسفی گام نهاد.

تحصیلات و شاگردی نزد اساتید برجسته

حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن افتخارزاده سبزواری در حوزه علمیه نزد آیت‌الله وحید خراسانی، یکی از برجسته‌ترین مراجع تقلید معاصر، به تحصیل علوم دینی پرداخت. او افزون‌بر فراگیری فقه و اصول در حوزه، در زمینه فلسفه و حکمت اسلامی نیز تحت آموزش اساتید به نام قرار گرفت. در این راه، افتخارزاده شاگردی شخصیت‌هایی، چون آیت‌الله مرتضی مطهری، آیت‌الله دکتر مهدی حائری یزدی و دکتر سید حسین نصر را در دانشگاه تهران و انجمن حکمت و فلسفه بر عهده داشت.

این آموزش‌ها تأثیر به‌سزایی در شکل‌گیری دیدگاه‌های علمی و فکری او داشت و او را به شخصیتی جامع‌الاطراف تبدیل کرد که توانایی درک عمیق مسائل دینی را با دانش فلسفی و حکمی ترکیب می‌کرد. افتخارزاده با بهره‌گیری از این آموزه‌ها، توانست نقشی کلیدی در زنده‌کردن انجمن حجتیه بازیکرده و دیدگاه‌های مذهبی را با پرسش‌های فلسفی و چالش‌های معاصر پیوند دهد.

جانشینی شیخ محمود حلبی

پس از درگذشت شیخ محمود حلبی، بنیان‌گذار انجمن حجتیه، در تاریخ ۲۶ دی‌ماه ۱۳۷۶، سید حسن افتخارزاده به‌عنوان رهبر جدید این انجمن انتخاب شد. پیش از وفات، حلبی او را به‌عنوان رهبر شورای پنج‌نفره انجمن حجتیه معرفی کرده بود؛ شورایی که وظیفه اصلی آن مدیریت فعالیت‌های انجمن و تربیت نیرو‌های مذهبی بود.

این شورا از چهره‌هایی، مانند اصغر صادقی، جواد مادرشاهی و سجادی تشکیل می‌شد، اما هویت نفر پنجم آن همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است. انتصاب افتخارزاده به این مقام، نقطه عطفی برای انجمن به شمار می‌رفت، چراکه او توانست در دورانی که انجمن با چالش‌های فراوانی روبه‌رو بود، هدایت آن را بر عهده گرفته و مسیری تازه برای فعالیت‌های آن ترسیم کند.

نقش شورای پنج‌نفره، به‌ویژه در سال‌های نخستین رهبری افتخارزاده، در بازسازی ساختار و احیای برنامه‌های انجمن بسیار پررنگ بود. این شورا تلاش کرد تا با تمرکز بر تربیت نیرو‌های مذهبی و ترویج اندیشه‌های انجمن، جریان فکری آن را زنده نگه دارد. با وجود این، برخی ابعاد فعالیت‌های شورا و تصمیمات آن، از جمله هویت ناشناخته عضو پنجم، همچنان پرسش‌هایی را برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ انجمن حجتیه بر جای گذاشته است.

احیای فعالیت‌های انجمن حجتیه

با رهبری سید حسن افتخارزاده، انجمن حجتیه که پس از انتقادات بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران و دیگر انقلابیون در دهه شصت با رکود و تعطیلی روبه‌رو شده بود، دوباره جان گرفت. افتخارزاده با تلاش‌های بی‌وقفه خود توانست جلسات و فعالیت‌های این گروه را به‌طور مؤثر سازماندهی و تقویت کند.

او در این راستا موفق شد نه‌تنها ساختار داخلی انجمن را بازسازی کند، بلکه تأثیرات فکری آن را در میان اقشار مختلف جامعه تداوم بخشد. با بازگشت به ریشه‌های اصلی و اصول بنیان‌گذار آن، افتخارزاده توانست انجمن را به یک جریان فکری و مذهبی تأثیرگذار تبدیل کند.

این کار سبب شد که انجمن حجتیه در دوران رهبری افتخارزاده، بار دیگر جایگاه مهم خود را در عرصه دینی و اجتماعی پیدا کند و در کنار چالش‌های موجود، برای بسیاری از افراد به یک مرجع فکری و عقیدتی تبدیل شود. تلاش‌های افتخارزاده در این مسیر سبب شد که این انجمن از رکود و انزوا به یک جریان فعال و پویا تبدیل شود.

ارتباط با رهبران سیاسی و مذهبی

افتخارزاده از دوستان قدیمی آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر انقلاب اسلامییست و گفته می‌شود که دیدار‌هایی با وی داشته است.

آثار و تألیفات

افتخارزاده در طول زندگی علمی و فرهنگی خود، آثاری مهم در حوزه امامان شیعه و عقاید شیعی تألیف و ترجمه کرد که در ترویج آموزه‌های دینی و فکری نقش مؤثری ایفا کرد. یکی از مهم‌ترین و برجسته‌ترین آثار وی، کتاب «گفتار‌هایی پیرامون امام زمان» است که به‌عنوان یکی از منابع اصلی فکری انجمن حجتیه شناخته می‌شود.

این کتاب نه‌تنها در میان اعضای انجمن حجتیه جایگاه ویژه‌ای دارد، بلکه به‌عنوان مرجعی معتبر برای تبیین دیدگاه‌های بنیادین این گروه در زمینه مهدویت و نقش امام زمان (علیه‌السلام) در روند تکامل تاریخ بشری شناخته می‌شود. افتخارزاده در این اثر، با بهره‌گیری از منابع دینی و فلسفی، تلاش کرده است تا مفاهیم پیچیده مرتبط با انتظار ظهور و ویژگی‌های امام زمان را برای خوانندگان و پیروان انجمن به‌روشنی تبیین کند.

بیشتر بخوانید: مقتدی صدر کیست؟/ چهره معاصر اثرگذار عراق را بشناسید

این کتاب و سایر آثار وی، به‌عنوان نماینده‌ای از اندیشه‌های دینی و فکری انجمن حجتیه، همواره در جریان‌های مذهبی و فلسفی ایران تأثیرگذار بوده و باعث شده که دیدگاه‌های این گروه به‌ویژه در زمینه‌های مرتبط با مهدویت و انقلاب‌های دینی، به‌طور گسترده‌تری مطرح شود.

چهره‌ای ناشناخته، اما تاثیرگذار

حجت‌الاسلام سید حسن افتخارزاده، باوجود نقش محوری‌اش در انجمن حجتیه و تأثیرگذاری زیادش در بازسازی و احیای آن، چهره‌ای نسبتاً ناشناخته در میان عموم جامعه باقی ماند. انجمن حجتیه که پیش از انقلاب اسلامی در دهه ۱۳۵۰ و به گفته آیت‌الله خزعلی، بیش از ۳۰ هزار عضو آموزش‌دیده داشت، پس از پیروزی انقلاب اسلامی با محدودیت‌ها و انتقاد‌های گسترده‌ای روبه‌رو شد.

با وجود این چالش‌ها، افتخارزاده توانست در سایه سکوت رسانه‌ای و بدون وارد شدن به جنجال‌های سیاسی، انجمن را به‌عنوان یک جریان فکری و تربیتی حفظ کند. او با تمرکز بر اصول و اهداف اصلی انجمن، فعالیت‌های آن را همچنان ادامه داد و آن را به بستری برای تربیت نیرو‌های مذهبی و فکری تبدیل کرد.

دیدگاه‌ها درباره انجمن حجتیه

انجمن حجتیه از همان ابتدا با انتقاداتی جدی از سوی انقلابیون روبه‌رو شد. یکی از مهم‌ترین این انتقادات به‌ویژه از جانب بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، امام خمینی، مطرح شد. هنگامی‌که شیخ محمود حلبی، بنیان‌گذار انجمن حجتیه، پیشنهادی مبنی بر واگذاری اداره کشور به نیرو‌های آموزش‌دیده انجمن مطرح کرد، امام خمینی با رد این پیشنهاد اعلام کرد که اداره کشور باید به دست جوانان انقلابی باشد.

این واکنش امام خمینی سبب شد که انجمن حجتیه از فعالیت‌های سیاسی فاصله بگیرد و توجه خود را به‌طور کامل به حوزه‌های تربیتی و آموزشی معطوف کند. بدین ترتیب، این گروه که در ابتدا در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی فعال بود، کم‌کم به یک جریان فکری و فرهنگی تبدیل شد که بیش‌تر در زمینه تربیت نیرو‌های مذهبی و ترویج آموزه‌های دینی فعالیت می‌کرد.

پایان زندگی

حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن افتخارزاده سبزواری در ۲۷ دی‌ماه ۱۴۰۳ و در سن ۸۸ سالگی سایه در نقاب مرگ کشید. میراث او در احیای انجمن حجتیه و تأثیرگذاری بر تربیت نیرو‌های مذهبی برای سال‌ها در تاریخ معاصر ایران باقی خواهد ماند.