پادشاه عربستان مدرن؛ ملک سلمان کیست؟ / از شایعه مرگ تا اصلاحات و چشم‌انداز ۲۰۳۰

اقتصاد۲۴- ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، هفتمین پادشاه عربستان سعودی، در درازای حکمرانی‌اش نقش به‌سزایی در شکل‌دهی به تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این کشور بازی کرد.

از آغاز دوران پادشاهی‌اش در سال ۲۰۱۵ تا کنون، سلمان با تصمیمات استراتژیک خود نه تنها عربستان سعودی را در سطح منطقه‌ای و جهانی مطرح کرد، بلکه تلاش کرد تحولات عظیمی در داخل کشور ایجاد کند. اصلاحات اجتماعی، اجرای برنامه‌های اقتصادی بزرگ مانند «چشم‌انداز ۲۰۳۰»، و رهبری سیاست‌های خارجی عربستان از جمله دستاورد‌های مهم او محسوب می‌شوند. در کنار این موفقیت‌ها، شایعه مرگ او در سال‌های اخیر نیز سر و صدای زیادی به پا کرد، که همچنان بدون تایید رسمی باقی مانده است. این مقاله به بررسی زندگی، دستاوردها، و چالش‌های ملک سلمان پرداخته و تأثیر او را بر تاریخ معاصر عربستان سعودی تحلیل می‌کند.

ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی کیست؟ 

زندگی‌نامه ملک سلمان: از کودکی تا دوران حکمرانی و خبر مرگ او

ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، هفتمین پادشاه عربستان سعودی، به عنوان یکی از شخصیت‌های سیاسی و تاریخی برجسته در تاریخ معاصر این کشور شناخته می‌شود. او در تاریخ ۳۱ دسامبر ۱۹۳۵ (۱۰ دی ۱۳۱۳) در شهر ریاض به دنیا آمد. سلمان از خانواده‌ای سرشناس و تأثیرگذار در عربستان بود؛ او فرزند ملک عبدالعزیز، بنیان‌گذار پادشاهی عربستان سعودی، و حصه بنت احمد السدیری بود. خاندان سدیری یکی از معتبرترین و مهم‌ترین خاندان‌های سلطنتی در عربستان است و همین امر سبب شد سلمان از همان دوران کودکی در کانون توجه قرار گیرد و در مسیر‌های سیاسی و اجتماعی قرار گیرد.

دوران کودکی و تحصیلات ملک سلمان 

سلمان بن عبدالعزیز در شهر ریاض، که در آن زمان هنوز شهری کوچک، اما در حال رشد بود، پرورش پیدا کرد. او تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه شاهی ریاض به پایان رساند. از همان دوران کودکی، سلمان علاقه‌مند به یادگیری علوم دینی و عربی بود و با پشتکار بسیار توانست قرآن کریم را به طور کامل حفظ کند. علاقه او به اصول اسلامی از همان ابتدا، نه تنها در میان خاندان سلطنتی، بلکه در جامعه عربستان نیز جلب توجه کرد و در رشد شخصیتی او تأثیر زیادی داشت.

ورود به عرصه سیاست

ملک سلمان در سال ۱۹۵۴ (۱۳۳۳ شمسی)، در حالی که تنها ۱۹ سال داشت، فعالیت خود را به عنوان معاون فرماندار ریاض آغاز کرد. یک سال پس از آن، او به عنوان فرماندار ریاض منصوب شد و بیش از ۵۰ سال در این سمت باقی ماند. دوران فرمانداری او فصل تازه‌ای در توسعه این شهر رقم زد؛ سلمان نقش مؤثری در تبدیل ریاض از یک شهر کوچک به یک کلان‌شهر مدرن بازی کرد. در این مدت، زیرساخت‌های حمل‌ونقل، بیمارستان‌ها، مراکز آموزشی و اقتصادی گسترش چشم‌گیری یافت و سرمایه‌گذاری‌های خارجی به میزان شایان‌توجهی جذب شد.

مسئولیت‌های ملی و بین‌المللی

در سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰ شمسی)، سلمان بن عبدالعزیز به عنوان وزیر دفاع عربستان سعودی منصوب شد و مسئولیت هدایت نیرو‌های مسلح این کشور را بر عهده گرفت. در این جایگاه، او توانست ارتش عربستان را به یکی از پیشرفته‌ترین نیرو‌های نظامی منطقه تبدیل کند. پس از درگذشت برادرش، نایف بن عبدالعزیز، در سال ۲۰۱۲، سلمان به عنوان ولیعهد و معاون نخست‌وزیر عربستان منصوب شد. این مقام به او فرصت داد تا در سیاست‌های کلان کشور نقش بیش‌تری بازی کند و تاثیر زیادی بر روند تحولات سیاسی و اقتصادی عربستان بگذارد.

آغاز پادشاهی ملک سلمان 

پس از درگذشت ملک عبدالله در ژانویه ۲۰۱۵ (دی ۱۳۹۳)، سلمان بن عبدالعزیز به عنوان پادشاه جدید عربستان سعودی بر تخت نشست. دوران سلطنت او با تحولات چشم‌گیری در عرصه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و اقتصادی همراه بود. یکی از مهم‌ترین تصمیمات پادشاه سلمان انتصاب پسرش، محمد بن سلمان، به ولیعهدی بود. این اقدام باعث شد که سیاست‌های داخلی و خارجی عربستان مسیر جدیدی را طی کند و تحولات قابل‌توجهی در سیاست‌های کلان این کشور رقم بخورد.

اصلاحات داخلی ملک سلمان 

یکی از ویژگی‌های برجسته دوران سلطنت ملک سلمان، اصلاحات اجتماعی و اقتصادی وسیعی بود که در این دوره به وقوع پیوست. این اصلاحات با نام «چشم‌انداز ۲۰۳۰» ازسوی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، طراحی و به مرحله اجرا درآمد. چشم‌انداز ۲۰۳۰ به دنبال کاهش وابستگی اقتصاد عربستان به نفت و گسترش بخش‌های تازه‌ای هم‌چون گردشگری، فناوری و انرژی‌های تجدیدپذیر بود.در کنار این اصلاحات اقتصادی، ملک سلمان اقداماتی مهم برای ارتقای حقوق زنان انجام داد. یکی از این اقدامات تاریخی در سال ۲۰۱۷ رخ داد، هنگامی‌که او فرمانی صادر کرد که به زنان اجازه رانندگی داد. این تصمیم، که به عنوان نمادی از تغییرات اجتماعی در عربستان شناخته می‌شود، واکنش‌های مثبت جهانی را برانگیخت و موجب شد تا زنان عربستانی به جایگاه پررنگ‌تری در جامعه خود دست یابند.

بیشتر بخوانید: ولید جنبلاط رهبر سیاسی دروزی‌های لبنان کیست؟

سیاست خارجی در دوران ملک سلمان بن عبدالعزیز

ملک سلمان در عرصه سیاست خارجی نقش بسیار فعالی ایفا کرد و تلاش داشت تا موقعیت عربستان سعودی را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای تثبیت کند. از اقدامات مهم و برجسته‌ای که در دوران حکمرانی او انجام شد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مداخله در یمن: یکی از مهم‌ترین اقداماتی که ملک سلمان در سیاست خارجی انجام داد، رهبری ائتلافی از کشورهای عربی برای مقابله با حوثی‌ها و کاهش نفوذ ایران در یمن بود. جنگ یمن که از سال ۲۰۱۵ آغاز شد، با مشکلات انسانی و انتقادهای بین‌المللی روبه‌رو بود، اما به عنوان بخشی از سیاست منطقه‌ای عربستان ادامه یافت و همچنان در اولویت سیاست خارجی این کشور قرار دارد.

تلاش برای نرمال‌سازی روابط با اسرائیل: در دوران سلطنت ملک سلمان، عربستان سعودی به طور تدریجی تلاش‌هایی را برای نزدیکی به اسرائیل آغاز کرد. این تلاش‌ها به ویژه به منظور ایجاد یک ائتلاف منطقه‌ای علیه ایران و نیروهای وابسته به آن انجام شد. این رویکرد، که به تغییرات در سیاست‌های منطقه‌ای عربستان اشاره دارد، به جلب توجهات جهانی در زمینه سیاست خارجی این کشور منجر شد.

روابط نزدیک با ایالات متحده: حفظ روابط استراتژیک و نزدیک با ایالات متحده یکی دیگر از ویژگی‌های سیاست خارجی ملک سلمان بود. در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، عربستان سعودی قراردادهای تسلیحاتی بزرگی با ایالات متحده امضا کرد که به تقویت قدرت نظامی عربستان کمک شایانی کرد. این روابط، که به ویژه در عرصه امنیت و دفاع اهمیت داشت، همچنان یکی از ارکان اصلی سیاست خارجی عربستان به شمار می‌آید.

زندگی شخصی ملک سلمان 

ملک سلمان سه بار ازدواج کرده‌است و صاحب ۱۳ فرزند است. یکی از پسران او، به نام سلطان، نخستین شاهزاده، نخستین عرب و نخستین مسلمانی بود که به فضا سفر کرد. فرزند دیگر او، محمد بن سلمان، ولیعهد کنونی عربستان سعودی است که به دلیل نقش مهمش در سیاست‌های داخلی و خارجی کشور، شهرت جهانی پیدا کرده است. افزون‌بر نقش‌های سیاسی و مدیریتی، ملک سلمان علاقه‌مند به مطالعه کتاب و جمع‌آوری آثار تاریخی بود. او بخش شایان‌توجهی از وقت خود را به این امور اختصاص می‌داد و این علاقه سبب شد تا بسیاری از آثار تاریخی و فرهنگی در عربستان در دوران حکمرانی او مورد توجه قرار گیرد.

شایعه مرگ

ملک سلمان سال‌هاست با مشکلات جسمانی زیادی دست به گریبان است و به همین دلیل بسیاری از وظایف حکومتی را به پسرش محمد بن سلمان سپرده است. روز گذشته شایعاتی مبنی‌بر درگذشت او منتشر شد خبری که تاکنون مقامات سعودی آن را تایید نکرده‌اند.

در ایران هم رائفی‌پور در این باره گفت و توییتی هم منتشر کرد.