
اقتصاد۲۴- پاپ فرانسیس، با نام اصلی خورخه ماریو برگولیو، رهبر کلیسای کاتولیک و رئیس کشور واتیکان است. انتخاب وی به عنوان پاپ در سال ۲۰۱۳، نقطهعطفی در تاریخ کلیسا و دنیای مذهبی به شمار میرود. از آن زمان، سبک رهبری او همواره در کانون توجه قرار گرفته و تأثیرات عمیق آن بر جوامع مختلف، بهویژه در عرصههای اجتماعی و مذهبی، نمایان بوده است. زندگی پاپ فرانسیس که از دوران کودکی در بوئنوس آیرس آغاز شد، مسیر پرچالشی را طی کرده تا به یکی از برجستهترین پیشوایان مذهبی جهان تبدیل شود. وی از همان ابتدا نشان داد که در رهبری خود از اصول سادهزیستی و بیپیرایگی پیروی میکند و این ویژگیها همچنان در تمامی اقدامها و موضعگیریهای او در زمینههای مختلف اجتماعی، سیاسی و مذهبی مشاهده میشود.
در این مقاله، به مرور مهمترین مراحل زندگی و فعالیتهای پاپ فرانسیس خواهیم پرداخت. از زمانی که او به جامعه یسوعیها وارد شد، تا دیدارهای تاریخی با رهبران مذهبی جهان، و نیز بررسی تأثیرات عمیق وی بر مسائل اجتماعی و حقوق بشر که همچنان جریانساز است.
پاپ فرانسیس کیست؟
پاپ فرانسیس (با نام اصلی خورخه ماریو برگولیو)، رهبر کلیسای کاتولیک جهان و رئیس کشور واتیکان، در تاریخ ۱۷ دسامبر ۱۹۳۶ در بوئنوس آیرس، آرژانتین به دنیا آمد. او یکی از پنج فرزند یک خانواده ایتالیایی بود که به آرژانتین مهاجرت کرده بودند. پدرش کارگر راهآهن بود و مادرش خانهدار. زندگی در چنین خانوادهای، تاثیر زیادی بر شکلگیری شخصیت و دیدگاههای اجتماعی و مذهبی پاپ فرانسیس داشت. او تحصیلات ابتدایی خود را در رشته شیمی در دانشگاه بوئنوس آیرس به پایان رساند و پس از آن مسیر زندگیاش بهسوی علوم دینی تغییر کرد. تصمیم او برای ادامه تحصیل در این رشته، سرآغازی برای ورود به دنیای مذهب و رهبری کلیسا بود.
ورود به جامعه یسوعیها و پیشینه دینی
خورخه ماریو برگولیو در ۱۱ مارس ۱۹۵۸ به جمع یسوعیها پیوست و تحصیلات خود را در رشتههای فلسفه و الهیات ادامه داد. در سال ۱۹۶۹، او به مقام کشیشی نائل شد و پس از آن در مدرسه علوم دینی سن میگوئل به تدریس الهیات پرداخت. برگولیو برای تکمیل تحصیلاتش به آلمان سفر کرد و پس از بازگشت به آرژانتین، مسیر مذهبیاش را با جدیت بیشتری ادامه داد. این دورهها، او را نه تنها به عنوان یک دانشمند مذهبی، بلکه به عنوان یک رهبر مذهبی با دیدگاههای جهانی معرفی کردند.

اسقف و کاردینال
برگولیو در ۲۷ ژوئن ۱۹۹۲ به عنوان دستیار اسقف بوئنوس آیرس منصوب شد و در ۲۸ فوریه ۱۹۹۸، مسئولیت مقام سراسقفی بوئنوس آیرس و نمایندگی کلیسای کاتولیک شرقی در آرژانتین را بر عهده گرفت. در ۲۱ فوریه ۲۰۰۱، پاپ ژان پل دوم به او لقب کاردینال اعطا کرد، که این عنوان بهطور رسمی جایگاه وی را در سطح رهبری کلیسای کاتولیک ارتقاء داد و مسیرش را بهسوی رهبری جهانی هموارتر کرد.
اتهامها و حواشی پاپ فرانسیس
در دوران حکومت نظامی آرژانتین در دهه ۱۹۷۰، برخی منتقدان پاپ فرانسیس را به همکاری با رژیم نظامی متهم کرده و ادعا کردهاند که او در ربودن و شکنجه دو کشیش یسوعی نقش داشته است. با این حال، هیچیک از این اتهامات بهطور قطعی ثابت نشد و پاپ فرانسیس همواره اعلام کرده که در آن زمان نگران امنیت آن کشیشها بوده و تمام تلاش خود را برای جلوگیری از دستگیری آنها به کار بسته است.
انتخاب به عنوان پاپ
پس از استعفای پاپ بندیکت شانزدهم، کاردینالها در ۱۲ مارس ۲۰۱۳ برای انتخاب پاپ جدید گرد هم آمدند. در نخستین دور رایگیری، دود سیاه از دودکش کلیسای سیستین بیرون آمد، اما در دور دوم رایگیری در ۱۳ مارس، خورخه ماریو برگولیو به عنوان دویست و شصت و ششمین پاپ انتخاب شد و لقب «فرانسیس» را برگزید.
سبک رهبری پاپ فرانسیس
پاپ فرانسیس بهطور چشمگیری به بیپیرایگی و سادهزیستی شناخته میشود. پس از انتخابش به عنوان پاپ، در نخستین شب خود بهجای استفاده از اتومبیل ویژه پاپ، با اتوبوس به هتل بازگشت. این اقدام نماد تمایل او به زندگی ساده و فاصله گرفتن از تشریفات و تجملات است. در دوران رهبری خود، پاپ فرانسیس بهطور مستمر از گفتوگو و تعامل میان ادیان مختلف حمایت کرده و حتی نظریههای علمی همچون تئوری بیگبنگ و تئوری تکامل را با آموزههای دینی سازگار دانسته است.

فعالیتهای بینالادیانی و تعامل با اسلام
پاپ فرانسیس همواره خود را حامی جوامع اسلامی معرفی کرده و از گفتوگوهای بینالادیانی پشتیبانی کرده است. پس از انتخاب او به عنوان پاپ، رهبران اسلامی در آرژانتین و دیگر نقاط جهان او را فردی متواضع و حامی روابط میان ادیان توصیف کردند. احمد الطیب، شیخ الازهر، نیز این انتخاب را تبریک گفت و در پی آن، دولت جمهوری اسلامی ایران تحت ریاست محمود احمدینژاد پیام شادباش خود را فرستاد.
دیدار با رئیسجمهور ایران
در تاریخ ۶ بهمن ۱۳۹۴، حسن روحانی، رئیسجمهور ایران، در جریان سفر خود به ایتالیا با پاپ فرانسیس دیدار کرد. این ملاقات نخستین دیدار یک رئیسجمهور ایران با پاپ پس از شانزده سال بود. در این دیدار، پاپ فرانسیس بر اهمیت احترام به مقدسات ادیان مختلف و تلاش برای حفظ صلح و معنویت در جهان تأکید کرد.
پاپ فرانسیس در دنیای مدرن
پاپ فرانسیس بهعنوان یک پیشوای مذهبی، همواره بر لزوم توجه به مسائل اجتماعی و مبارزه با فقر تأکید کرده و از دولتمردان و مردم خواسته است که نسبت به مشکلات اجتماعی حساستر باشند. وی همچنین بهطور مداوم بر ضرورت حفاظت از محیط زیست و احترام به حقوق بشر، بهویژه حقوق پناهندگان و مهاجران، تأکید دارد.
بیشتر بخوانید: کریم آقاخان کیست؟/ چهل و نهمین رهبر شیعیان اسماعیلیه را بشناسید
مراسم تشییع جنازه پاپ بندیکت شانزدهم
پس از درگذشت پاپ بندیکت شانزدهم، پاپ فرانسیس مراسم تشییع جنازه سلف خود را در واتیکان برگزار کرد. این مراسم پس از عشای ربانی انجام شد و تابوت پاپ بندیکت به داخل کلیسای سن پیتر منتقل گردید. یک مراسم خصوصی نیز در این مکان برگزار شد. نکته جالب در این مراسم آن بود که با وجود مشکلات سلامتی، پاپ فرانسیس با استفاده از ویلچر به کلیسای سن پیتر رفت و بدون نیاز به کمک ایستاد و مراسم را رهبری کرد. این اولین بار بود که یک پاپ مراسم تدفین پاپ دیگری را خود رهبری میکرد، که این اقدام نشاندهنده تعهد و مسئولیتپذیری او در انجام امور مهم کلیسای کاتولیک است.

دیدار با سید علی سیستانی در نجف
روز شنبه ۱۶ اسفند ۱۳۹۹، پاپ فرانسیس در ادامه سفر چهار روزهٔ خود به عراق، در نجف با سید علی سیستانی، یکی از بانفوذترین مراجع تقلید شیعه، دیدار کرد. این دیدار از اهمیت ویژهای برخوردار بود و بهعنوان نمادی از تلاش برای تقویت گفتوگوی بینالادیانی و همزیستی مسالمتآمیز میان مسلمانان و مسیحیان شناخته میشود. با این حال، پوشش صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به این دیدار تاریخی بسیار محدود بود، تا جایی که روزنامه اعتماد در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۹۹ این اقدام را نوعی بایکوت رسانهای و کماهمیت جلوه دادن موضوع دانست. جالب آن که یکی از عکسهای منتشر شده از این دیدار در شبکههای اجتماعی بهطور غیررسمی دستکاری شده بود، بهطوری که قاب عکسی از قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس بهطور نادرست بر روی میز اتاق اضافه شده بود.
دیدار با رهبر کلیسای ارتدوکس روسیه
در ۱۳ فوریه ۲۰۱۶ (۲۴ بهمن ۱۳۹۴)، پاپ فرانسیس با بطریق کیریل یکم، رهبر کلیسای ارتدوکس روسی، در هاوانا، پایتخت کوبا، دیدار کرد. این نخستین بار از قرن یازدهم میلادی بود که رهبران دو کلیسا پس از جدایی کلیسای کاتولیک و کلیسای ارتدوکس روسیه در آن زمان با هم دیدار کردند. پاپ فرانسیس، طبق برنامهریزی، در مسیر سفر به مکزیک به کوبا توقف کرد و در فرودگاه هاوانا با بطریق کیریل ملاقات نمود. این دیدار در کوبا، که مذهب غالب آن مسیحیت کاتولیک است و بهدلیل نفوذ شوروی و سپس روسیه در دهههای اخیر، بهعنوان مکانی مناسب برای چنین ملاقات مهمی انتخاب شده بود.
شرکت در مراسم یادبود نسلکشی ارمنیها
در ۱۳ فوریه ۲۰۱۶ (۲۴ بهمن ۱۳۹۴)، پاپ فرانسیس با بطریق کیریل یکم، رهبر کلیسای ارتدوکس روسی، در هاوانا، پایتخت کوبا، دیدار کرد. این ملاقات نخستین بار از قرن یازدهم میلادی بود که رهبران دو کلیسا پس از جدایی کلیسای کاتولیک و کلیسای ارتدوکس روسیه، با یکدیگر دیدار میکردند. پاپ فرانسیس طبق برنامهریزی، در مسیر سفر به مکزیک به کوبا توقف کرد و در فرودگاه هاوانا با بطریق کیریل ملاقات نمود. این دیدار در کوبا، که مذهب غالب آن مسیحیت کاتولیک است و بهدلیل نفوذ شوروی و سپس روسیه در دهههای اخیر، بهعنوان مکانی مناسب برای چنین ملاقات مهمی انتخاب شده بود، اهمیت زیادی داشت.
نظریه بیگ بنگ و تکامل
در روز جمعه ۲۴ ژوئن ۲۰۱۶، پاپ فرانسیس برای انجام یک سفر سه روزه به ایروان، پایتخت ارمنستان سفر کرد تا در مراسم یادبود نسلکشی ارمنیها شرکت کند. در جریان این سفر، پاپ فرانسیس از بنای یادمان نسلکشی ارمنیها که در دوران حکومت عثمانی و در زمان جنگ جهانی اول رخ داده بود، دیدار کرد. وی همچنین در این سفر دو کبوتر سفید را به سوی کوه آرارات آزاد کرد؛ کوهی که گفته میشود کشتی نوح در آن جا قرار دارد. پاپ فرانسیس در حضور سرژ سرکیسیان، رئیسجمهور ارمنستان و هیئتهای دیپلماتیک حاضر در مراسم، اظهار داشت: «نسلکشی آغاز موج غمانگیزی از فجایع بزرگ قرن گذشته بود.»

دیدگاههای پاپ فرانسیس درباره حقوق همجنسگرایان
پاپ فرانسیس در مقایسه با رهبران پیشین کلیسا، دیدگاههای جدید و متفاوتی در زمینه حقوق همجنسگرایان و اقلیتهای جنسی اتخاذ کرده است. بسیاری او را «هیپیترین رهبر مذهبی جهان» و «لیبرالترین پاپ تاریخ» توصیف کردهاند. در سال ۲۰۲۳ میلادی، پاپ فرانسیس رسماً اجازه داد تا کشیشها برای زوجهای همجنس مراسم مذهبی برگزار کنند. او بهطور خاص پیشنهاد کرد که برای جلوگیری از اشتباه گرفتن این مراسم با «ازدواج مقدس»، آن را بهعنوان مراسمی برای آرزوی برکت در زندگی برای زوجهای همجنس برگزار کنند.
خبر واتیکان از وخامت حال پاپ فرانسیس
براساس گزارش واتیکان پاپ فرانسیس به ذات الریه مضاعف مبتلا شده که در این بیماری هر دو ریه را درگیر کرده است. این موضوع درمان پاپ ۸۸ ساله را پیچیدهتر کرد. عفونت تنفسی فرانسیس شامل برونشیت آسمی نیز میشود که نیاز به درمان آنتیبیوتیکی کورتیزون دارد.
پیشتر فرانسیس که از عفونت تنفسی رنج میبرد در ۱۴ فوریه در بیمارستان گملی در رم ایتالیا بستری شده بود. در آن زمان واتیکان در بیانیهای اعلام کرد: «تستهای آزمایشگاهی، اشعه ایکس قفسه سینه و وضعیت بالینی پدر مقدس همچنان تصویر پیچیدهای را ارائه میدهند. اسکن قفسه سینه که پدر مقدس امروز بعد از ظهر دریافت کرد شروع ذات الریه دوطرفه را نشان داد که نیاز به درمان دارویی بیشتری دارد؛ با این حال روحیه ایشان خوب است».