فرهاد دوم اشکانیان کیست و چگونه توانست اشکانیان را از خطر سلوکیان نجات دهد؟

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: فرهاد دوم یکی از شاهان اشکانی بود که در سال ۱۳۸ پیش از میلاد پس از پدرش مهرداد اول به سلطنت رسید. دوران حکومت او (۱۳۸ تا ۱۲۸ پیش از میلاد) با نبرد‌های بزرگ علیه سلوکیان و اقوام مهاجم همراه بود.

زندگینامه فرهاد دوم اشکانی

فرهاد دوم، ششمین اشک از شاهنشاهی اشکانی است که ۱۴۷ پیش از میلاد متولد شد. وی پس از پدرش مهرداد یکم بر تخت نشست. از آنجا که هنگام به سلطنت رسیدن بسیار جوان بود، در ابتدا مادرش رینو به‌عنوان نایب‌السلطنه او حکمرانی کرد.

به سلطنت رسیدن فرهاد دوم اشکانی

آغاز سلطنت فرهاد دوم مقارن با حمله قبایل صحراگرد از طرف شمال شرق به شاهنشاهی اشکانی. از طرف دیگر، آنتیوخوس هفتم، برادر دمتریوس که زندانی اشکانیان بود، به خیال بازپس‌گیری بابل و ماد، به ایران لشکر کشید. اقدام اولیه آنتیوخوس موفقیت‌آمیز بود و بعد از شکست دادن نیرو‌های پارت در سه جنگ، موفق به تسخیر بابل و ماد شد. فرهاد دوم ظاهراً به هدف وقت‌کشی، وارد مذاکرات صلح با آنتیوخوس شد که شرایط غیرقابل‌قبولی نظیر قبول برتری سلوکیان را درخواست می‌کرد. فرهاد دوم مذاکرات را به تاخیر انداخت و درهمین‌حال، به استخدام سربازان مزدور از بین سکا‌ها دست زد. در این زمان، آنتیوخوس که درصدد گذراندن زمستان ۱۲۹ پیش از میلاد در ماد بود، سربازان خود را در سراسر این ایالت پخش کرد و خورد و خوراک آنها را به دوش اهالی محلی گذاشت. جاسوسان و ماموران فرهاد نیز در حال تحریک اهالی ماد به شورش علیه سربازان سلوکی بودند. از طرف دیگر، فرهاد، دمتریوس دوم را با سربازان پارتی به سوریه فرستاد تا به طرح ادعای خود بر سلطنت سلوکی، موقعیت برادرش آنتیوخوس هفتم را ضعیف کند.

در آخر، ظلم‌های آتانئوس، فرماندار سلوکی و اقدامات مامورین فرهاد، باعث شد که اهالی ماد به قتل عام سربازان سلوکی دست بزنند و باقیمانده لشکر آنتیوخوس نیز به دست نیرو‌ها پارتی از میان برداشته شوند. در این جنگ، آنتیوخوس به قتل رسید، ولی فرهاد جسد او را با احترام به سوریه فرستاد. این، آخرین اقدام سلطنت سلوکی علیه اشکانیان به شمار می‌رفت و بعد از این، پادشاهان سلوکی که از جانب شرق با شاهنشاهی اشکانی و از جانب غرب با رومی‌ها در برخورد بودند، به پادشاهانی محلی در سوریه تبدیل شدند. نقشه فرهاد در این زمان، حمله به سوریه و فتح این ایالت مهم بود، اما شورش سربازان سکا که برخلاف تصورشان، بدون امکان غارت مجبور به ترک لشکر پارتی شده بودند، این نقشه را متوقف کرد. فرهاد دوم حاکمی به نام هیمروس را به حکومت بابل منصوب کرد و این حاکم، تمام یونانیانی را که از آنتیوخوس طرفداری کرده بودند کشت یا به بردگی در ماد فروخت. خود فرهاد برای جنگ با سکا‌ها به ماورالنهر رفت، اما سربازان سکا که از دریافت نکردن مزد محروم شده بودند، به جنگ با فرهاد پرداختند و حتی به بین‌النهرین نیز حمله کردند. فرهاد و مزدوران مقدونی که از سپاهیان آنتیوخوس به او پیوسته بودند، در جنگ با سکا‌ها شکست خوردند.

فرهاد دوم پس از آن به سوی شرق شتافت تا حمله قبایل کوچ نشین سکایی و یوئه‌چی را دفع کند و آنها را شکست می‌دهد. پس از وی عمویش اردوان یکم جانشین وی شد. حکومت او نقطه عطفی در تاریخ ایران است، چون او و مردانش با پیروزی بر سلوکیان (یونانیان) در نبرد هگمتانه پایان دوران یونانی را در ایران رقم زدند که باعث پایان حکومت بیگانگان در ایران شد. فرهاد دوم اشکانی یکی از بهترین پادشاهانی است که ایران به خود دیده است.

اهمیت حکومت فرهاد دوم اشکانی

•    او توانست حکومت اشکانی را از حملات سلوکیان نجات دهد.

•    شکست دادن آنتیوخوس هفتم، پایان دوران قدرت سلوکیان را رقم زد.

•    اما در مقابل، نتوانست مهاجمان سکا‌ها و یوئه‌چی را مهار کند، که در آینده تهدید بزرگی برای اشکانیان شدند.

مرگ فرهاد دوم اشکانی

بعد از جنگ با سکا‌های غربی آنها با توجه به خوی تهاجمی خود در راه برگشت به سرزمین پارت غربی یورش بردند و به قتل و غارت پرداختند و آنجا را اشغال کردند. فرهاد برای دفع تجاوزات سکا‌های غربی با آنان وارد جنگ شد و گیمر را به پست حاکمیت نواحی غرب پارت منسوب کرد. یونانیان ارتش فرهاد دوم که نقش پیاده‌نظام را داشتند به او خیانت کردند و به سکا‌ها ملحق شدند و فرهاد دوم و اردوان دوم در سال ۱۲۵ پیش از میلاد در همان جنگ کشته شدند. بعد از مرگ فرهاد دوم سرداران فرهاد دوم توانستند سکا‌های غربی را مجبور به عقب‌نشینی به سکستان (سیستان امروزی) کنند.