قفل سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در دولت پزشکیان شکسته می‌شود؟/ نیروگاه‌های برقی پوسیده و نیازمند ۷۰۰ میلیارد دلار برای بازسازی پالایشگاه‌های نفت هستیم

اقتصاد۲۴- روز چهارشنبه، بیستم فروردین ماه مسعود پزشکیان در سخنرانی که به مناسبت روز ملی فناوری هسته‌ای داشت، خبر مهمی از موافقت رهبر انقلاب با سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در ایران داد. پزشکیان در بخشی از سخنرانی خود عنوان کرد: «من هر هفته بار‌ها و بار‌ها خدمت مقام معظم رهبری هستم؛ ایشان با سرمایه‌گذار آمریکایی در کشور هیچ‌گونه مخالفتی ندارند، سرمایه‌گذار بیاید و سرمایه‌گذاری کند». اما مسئله مهمی که رئیس جمهور ایران اکنون عنوان کرده، مسئله‌ای است که در زمان انعقاد برجام بار‌ها از سوی کارشناسان و تحلیلگران تاکید می‌شد که ورود شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران آمریکایی می‌تواند تضمینی برای اجرای موفق برجام باشد و در فقدان آن، زمینه خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران فراهم شد.

علی ماجدی، سفیر اسبق ایران در آلمان در گفت و گویی که به تازگی با تجارت نیوز داشته، درباره عدم حضور شرکت‌های تجاری آمریکایی در ایران گفت: «آن زمان آنچه که آمریکایی‌ها می‌گفتند این بود که چه دلیلی دارد (با برجام کشور‌های دیگر با ایران تجارت داشته باشند، اما آمریکا خیر). دقت کنید که برای آمریکا از سوی ایران تهدید امنیتی وجود ندارد، ما کجا، آمریکا کجا؟! چه از نظر مسافت و چه از نظر قدرت. تعارف که نداریم؛ بنابراین (آمریکا) گفت من بیایم مذاکره کنم و آن موقع هم اگر یادمان باشد آقای روحانی گفت که باید با کدخدا مذاکره کنیم. بالاخره من وقتی سفیر وقت ایران در آلمان بودم. آن‌جا مذاکرات انجام می‌شد و کنفرانس مونیخ هم همانجا برگزار شد.»

ماجدی در ادامه درخصوص علت عدم مجوز سرمایه‌گذاران آمریکایی در ایران اینگونه روایت کرده است: «از قرار معلوم به این دلیل بوده که خودروسازان آمریکایی و دیگر تجار این کشور می‌خواستند به ایران بیایند، اما به آنها اجازه ورود داده نشده بود.» بنابر آنچه سفیر اسبق ایران در آلمان عنوان کرده، علت خروج ترامپ از برجام نیز همین عامل بوده است: «ترامپ گفت چرا من امضا کنم و منافع آن را اروپایی‌ها ببرند؟ بالاخره اگر ادامه پیدا می‌کرد (شرایط دیگری رقم می‌خورد!) شما بدانید که در حال حاضر ما عنوان دارنده دومین منبع گازی دنیا و چهارمین منبع نفت جهان را داریم.»

بیشتر بخوانید: ۶ میلیارد دلار، میزان خسارات ناشی از قطع برق و گاز و توقف تولید/ ناترازی انرژی بلای جان اقتصاد ایران

به گزارش اقتصاد۲۴، محسن میردامادی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم در گفت و گویی که سال ۹۸ با روزنامه شرق داشت، درباره اهمیت و لزوم سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در ایران بیان کرده بود: «بخش دیگر قضیه این بود که وقتی برجام را پذیرفتیم، باید کشور‌های مختلف را در اقتصاد و سرمایه‌گذاری در ایران درگیر می‌کردیم که نتوانند به‌راحتی علیه ما کاری کنند. در بحث نفت، شرکت‌های بزرگ نفتی آمریکا به‌مراتب تواناتر از توتال فرانسه هستند؛ ولی حاضر نشدیم با آمریکایی‌ها قرارداد نفتی ببندیم. یادمان هست که در مذاکرات برجام ناسازگارترین کشور با ما، فرانسه بود. وزیر خارجه فرانسه از همه وزرای کشور‌های اروپایی و از وزیر خارجه آمریکا نیز ناسازگارتر بود و بیشتر از همه در به‌نتیجه‌رسیدن برجام کارشکنی می‌کرد؛ اما زمانی که برجام تمام شد، قبل از همه، از توتال استقبال کردیم که در نفت ما سرمایه‌گذاری کند. در زمینه خودرو هم همین‌طور. فرانسوی‌هایی که با یک نگاه چپ آمریکایی‌ها به آنها از ایران خارج شدند؛ موردی که در گذشته هم یک بار آن را تجربه کرده بودیم؛ درصورتی‌که اگر همین قرارداد‌های نفتی را با شرکت‌های نفتی آمریکا می‌بستیم، آمریکا هیچ‌وقت از برجام خارج نمی‌شد؛ چون به منافعی می‌رسیدند که صاحبان منافع بانفوذ در دولت آمریکا اجازه نمی‌دادند دولت‌شان از برجام خارج شود و منافع‌شان به خطر بیفتد.»

اعمال شدیدترین تحریم‌ها از زمان خروج ترامپ از برجام، از سویی تجهیزات ایران را آنقدر فرسوده کرده که امکان برداشت منابع انرژی خود را ندارد و از سوی دیگر امکان سرمایه‌گذاری خارجی نیز دریغ شده و ایران را در بحران ناترازی انرژی قرار داده است. اکنون که راه مذاکره گشوده شده و پزشکیان هم از موافقت رهبر انقلاب با سرمایه گذاری آمریکایی‌ها خبر داده است، بار دیگر نیاز ضروری به حضور این شرکت‌های آمریکایی و سرمایه‌گذاری آنها در ایران، به خصوص در حوزه انرژی خود را نمایان می‌کند؛ چراکه این کشور به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت و گاز طبیعی در جهان شناخته می‌شود.

ایالات متحده در سال ۲۰۲۲ با تولید حدود ۱۱.۹ میلیون بشکه نفت در روز، بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در جهان بود. این رقم نشان‌دهنده رشد قابل توجهی نسبت به سال‌های قبل است و عمدتاً به دلیل توسعه فناوری‌های حفاری افقی و شکاف‌زنی (Fracking) بوده است. آمریکا همچنین همچنین بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز طبیعی در جهان است و به یکی از صادرکنندگان بزرگ LNG (گاز طبیعی مایع) تبدیل شده است. از این رو با توجه به منابع انرژی فراوان، ایالات متحده آمریکا توانسته است نفوذ خود را در سیاست‌های جهانی انرژی افزایش دهد و به عنوان یک بازیگر کلیدی در مذاکرات بین‌المللی انرژی عمل کند.

از سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها برای داشتن یک توافق پایدار استفاده کنیم

سید حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی درباره نیاز به سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در حوزه انرژی به اقتصاد ۲۴ گفت: «ما در کشور برخی از پروژه‌ها را می‌توانیم با منابع داخلی انجام دهیم؛ جاده، بیمارستان و مدرسه‌ای بسازیم که بودجه دولت هم در همین حد می‌تواند کمک کند ولی برای انجام پروژه‌های نفتی، گازی، پتروشیمی و پالایشگاهی همه با وام خارجی و همکاری فروشنده تجهیزات در کشور امکان‌پذیر است. ما ۱۰ تا ۱۵ درصد از این منابع را داریم و بقیه را توانسته‌ایم از محل تولید آن محصول پرداخت کنیم، اما قطعا حوزه گاز از حوزه‌هایی است که توسعه دادن آن با سرمایه‌گذاری خارجی امکان پذیر است. مانند ۱۰ فاز اول پارس جنوبی را با منابع خارجی و در وهله دوم به واسطه صندوق توسعه ملی توسعه دادیم ولی مشکل اینجاست که الان صندوق توسعه ملی هم منبعی ندارد که ما برای ناترازی گاز استفاده کنیم.»

وی ادامه داد: «با این تفاصیل نیاز داریم که مشکل تحریم‌ها و مشکل بانکی‌مان را حل کنیم تا با استفاده از شرکت‌های خارجی بتوانیم میادین گازی جدیدی را توسعه دهیم. برق و گاز ضرورت است و در این زمینه‌ها اگر بتوانیم در مذاکرات به توافقی برسیم که آمریکایی‌ها در ایران سرمایه‌گذاری کنند، خود یک امنیتی را ایجاد می‌کند که این کشور از توافق خارج نشود و تحریمی اعمال نشود. این سرمایه‌گذاری برای ما هم اطمینان خاطر ایجاد می‌کند که قرار نیست دوباره اتفاق سال ۹۷ تکرار شود. اگر با این شرط در مذاکرات حاضر شویم که واشنگتن در مقابل امتیازی که تهران درباره درصد غنی سازی می‌دهد، در ایران سرمایه‌گذاری کنند بسیار ایده‌آل است و برای هر دو طرف اطمینان خاطر ایجاد می‌شود.»

حسینی با اشاره به دلیل بحران ناترازی انرژی در ایران، عنوان کرد: «بخش عمده بحرانی که گرفتارش هستیم، به دلیل نبود منابع مالی است. با منابع داخلی نمی‌توان کار‌های بزرگی انجام داد. ما به توسعه و سرمایه نیاز داریم.»

عضو اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق درباره سرمایه‌گذاری‌های خارجی که در حوزه انرژی می‌توانستیم انجام دهیم، اما به نتیجه نرسید، بیان کرد: «پس از برجام مذاکرات بسیاری انجام شد؛ ازجمله درباره فاز ۱۱ پارس جنوبی که الان می‌توانست بخش اعظمی از مشکلات ما را حل کند مذاکره انجام شد ولی، چون درگیر قرارداد‌های IPC شدیم، بخش زیادی از وقتمان صرف قرارداد‌های جدید شد. بعد از آن هم ترامپ بر سر کار آمد و از برجام خارج شد. از این رو نتوانستیم توافقاتی که در زمینه گاز، پتروشیمی و پالایشگاهی با شرکت‌های خارجی داشتیم را عملیاتی کنیم و دستاورد خاصی در این زمینه داشته باشیم.»

در حوزه انرژی بحران داریم و نیروگاه‌ها و تاسیسات برقی ما پوسیده شده‌اند

غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، نماینده مجلس دهم نیز درباره فرصت سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در حوزه انرژی ایران، به اقتصاد ۲۴ گفت: «امسال، سال «سرمایه‌گذاری در تولید» نامگذاری شده و این تولید همه‌جانبه است و شامل همه چیز می‌شود. سرمایه‌گذاری در کشور صورت نمی‌گیرد مگر در شرایطی که صلح، آرامش و امنیت برقرار باشد. هیچ فردی در جایی که جنگ و درگیری است، سرمایه گذاری نمی‌کند. برای ما میان روسیه، آمریکا، چین یا کانادا نباید تفاوتی باشد بلکه باید اولویتمان منافع ملی باشد. همین تحریم باعث شده است که یک پیچ را ۳۰ تا ۴۰ درصد گران‌تر وارد کشور کنیم، چون ما تحریم هستیم؛ بنابراین اولین اقدام باید خروج از تحریم و دومین اقدام استفاده از توان کشور‌های قدرتمند باشد.»

وی ادامه داد: «اینکه آمریکا رو به اضمحلال است و نابود می‌شود شبیه به جوک است؛ ۲۸ درصد اقتصاد دنیا مستقیما در اختیار آمریکاست؛ نه در بغلشان بیافتیم و نه با آنها دشمنی کنیم. در روابط بین‌الملل چیزی به نام دوست، دشمن و متحد معنا ندارد. در روابط بین‌الملل هر کشور به دنبال رفاه مردم خودش است و ما هم باید همین اصل را درپیش گیریم. ما در حوزه انرژی بحران داریم و نیروگاه‌ها و تاسیسات برقی ما پوسیده شده‌اند. برای استخراج از معادن همچون ۵۰ سال پیش اقدام می‌کنیم. ما از لحاظ صنعتی هم به واسطه تحریم و هم به واسطه یکسری افراد خوش‌مغز از تکنولوژی عقب افتاده‌ایم. خودمان اینترنت را بر روی خودمان بسته‌ایم و موبایل اپل را برای خودمان ممنوع کرده‌ایم؛ یعنی یک تحریم هم به تحریم‌هایی که آمریکا بر ما اعمال کرده است، اضافه کرده‌ایم.»

۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد دلار برای بازسازی پالایشگاه‌های نفت نیاز داریم

این نماینده ادوار مجلس ضمن تاکید بر اینکه باید متناسب با منافع ملی‌مان اقدام کنیم، افزود: «ما با هیچ کشوری تخاصم نداریم و هیچوقت آغاز کننده جنگ نبوده‌ایم. آنچه به دنبالش هستیم مانند تمام دنیا، منافع ملی ماست.»

بیشتر بخوانید: هیچ سرمایه‌گذاری خارجی برای مدیریت مصرف انرژی نیاز نیست؛ حتی یک دلار/ اصل مشکل ناترازی در ایران، مدیریتی است

جعفرزاده ایمن‌آبادی با بیان اینکه منابع کشور ما اجازه سرمایه‌گذاری برای توسعه را نمی‌دهد، به اقتصاد ۲۴ گفت: «در صنعت نفت ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد دلار برای بازسازی پالایشگاه‌هایمان نیاز داریم. از لحاظ علمی از نظر نوع استخراج نفت و گاز عقب افتاده‌ایم. در قطر بصورت مکشی گاز را استخراج می‌کنند ولی ما بصورت اضافه کردن آب و تبدیل یک گاز و خروج گاز دیگر. ما سرمایه زیادی نیاز داریم که فعلا منابع کشورمان اجازه نمی‌دهد. پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌های برق ما در نتیجه تحریم فرسوده شده‌اند و نتوانسته‌ایم بازسازی کنیم. نتیجه‌اش این شده است که امروز عقب افتاده‌ایم و دچار بحران بزرگی شده‌ایم.»

وی در پایان خاطرنشان کرد: «به شخصه از آقای پزشکیان متشکرم که گزارشات مهمل و پوچ نمی‌دهند. ایشان گزارش‌های واقعی را ارائه می‌دهند تا رهبری هم بتوانند تصمیم درستی بگیرند. یعنی یکی از اتفاقات خوب این است که آقای پزشکیان دروغ به رهبری گزارش نمی‌کند و این باعث می‌شود رهبر معظم انقلاب متناسب با واقعیت‌ها تصمیم بگیرند.»