ظریف: در مورد روسیه از عشق و نفرت احساسی دوری کنیم

اقتصاد۲۴- نشست بررسی «روایت و تحلیل ایرانی از تاریخ تحولات روسیه» با حضور مهدی سنایی نویسنده کتاب، محمدجواد ظریف دانشیار دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، ابراهیم متقی رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و حسین سلیمی رئیس انجمن علوم سیاسی ایران روز دوشنبه یکم اردیبهشت ۱۴۰۴ در محل خبرگزاری خبرآنلاین و با همکاری مؤسسه ایراس برگزار شد.

«محمدجواد ظریف» وزیر خارجه پیشین به عنوان دومین سخنران این نشست با گرامیداشت روز سعدی یک اردیبهشت گفت: روز سعدی، آموزگار انسانیت، را گرامی می‌داریم و همچنین باعث تاسف است که امروز شاهد درگذشت آزادمردترین پاپ تاریخ هستیم. پاپ در گذشته از کشیش‌هایی بودند که همیشه در مکتب الهیات آزادی‌بخش فعال بودند و پس از آن نیز به همین روش عمل کردند. درگذشت ایشان را به مسیحیان کاتولیک و هم‌وطنان مسیحی تسلیت می‌گویم.

برخی توقعات ما از کنشگران بین‌المللی براساس تصورات غیرواقعیست

ما در ایران با یک مسئله مهم مواجهیم که فقط مختص ایران نیست، ولی متأسفانه در ایران هم این مسئله وجود دارد و آن شناخت است. مشکل شناخت و اشتباهات شناختی ریشه در بسیاری از تصمیم‌های غلط و توقعات نابجا دارد که ما امروز در بسیاری موارد شاهد آن هستیم. توقعاتی که از کنشگران بین‌المللی داریم، بر اساس تصورات غیرواقعی است که هیچ ارتباطی با واقعیت ندارد و همین تصورات غیرواقع‌بینانه باعث عشق و نفرت‌هایی می‌شود که خیلی زود به همدیگر تبدیل می‌شوند. دوستان ما که بسیار طرفدار روسیه هستند، با یک حرکت از سوی همسایگان روس ما به ضدروس تبدیل می‌شوند و این بیشتر به خاطر عدم شناخت است که به نظر من بسیار قابل توجه بوده و باید به آن توجه داشت.

روابط ایران با روسیه باید راهبردی باشد

وزیر خارجه پیشین خاطرنشان کرد: نکته دیگر اینکه روسیه همسایه ما بوده و هست و خواهد بود و این یک واقعیت است که ما باید بر اساس یک شناخت واقع‌بینانه از روسیه با این کشور تعامل کنیم. نکته سوم اینکه هرچه روابط ما با غرب بهتر شود یا بدتر، روابط‌مان با روسیه به عنوان یک همسایه باید یک روابط راهبردی باشد. عشق و نفرت‌های احساسی که ناشی از ضعف شناختی هستند نباید وارد این معادله واقعی روابط همسایگی و واقعیت جهانی شوند.

ظریف ادامه داد: ما نیازمند روابط خوب با همه همسایگان‌مان هستیم و روسیه به عنوان یک همسایه قدرتمند، حالا از دید بعضی‌ها قدرت منطقه‌ای و از دید بعضی‌ها قدرت جهانی، یک شریک راهبردی برای ایران است. ولی این شراکت راهبردی باید بر اساس چشمان باز باشد و با شناخت دقیق از روسیه شکل گیرد.

روسیه همسایه ما بوده و هست و خواهد بود و این یک واقعیت است که ما باید بر اساس یک شناخت واقع‌بینانه از روسیه با این کشور تعامل کنیم. سیاست خارجی باید بر اساس شناخت‌های واقع‌بینانه پیگیری شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به کتاب منتشر شده از مهدی سنایی گفت: آقای دکتر سنایی دو ویژگی خاص دارند: یک اینکه محقق بسیار دانشمند در حوزه روس شناسی هستند و دیگری اینکه محقق روابط بین‌الملل هستند. نگرش‌های معقولی در مورد روابط بین‌الملل دارند و واقعاً هم روس شناس هستند؛ یعنی روسیه را هم از نگاه آکادمیک خوب می‌شناسند و هم از نگاه مشاهدات میدانی. در حال حاضر هم روسیه و هم کشور‌های مشترک‌المنافع را به خوبی شناخته‌اند و این مزیتی است که باعث مشخص شدن دومین ویژگی ایشان شده است.

بیشتر بخوانید: ولت روسی روی میز مذاکره ایران و آمریکا/پیدا و ناپیدای سفر عراقچی در آستانه دور دوم مذاکرات به مسکو

ظریف در ادامه گفت: من با احترام به همه سفرای جمهوری اسلامی ایران، به ویژه سفرای ایران در روسیه که افراد بسیار مهمی بودند، از جمله مرحوم آقای خلعتبری، که یکی از روس‌شناسان برجسته ایرانی بود و بعد‌ها وزیر خارجه شد، می‌خواهم بگویم که آقای دکتر سنایی موفق‌ترین سفیر ایران در روسیه بودند. من این سعادت را داشتم که از هشت سال وزارت خود، شش سال ایشان سفیر ایران در روسیه بودند. این موضوع نشان‌دهنده آن است که عمل دیپلماتیک ایشان همراه با یک شناخت واقع‌بینانه از روسیه بوده است. اگر ما روابط‌مان را بر اساس چنین شناخت‌های واقع‌بینانه‌ای بنا کنیم، آنگاه می‌توانیم بسیار امیدوار باشیم که به نتایج مثبت دست یابیم و ایشان این موضوع را به وضوح برای ما نشان دادند.

روسیه در دوره‌ای تقریباً تمام مسیر را برای غربی شدن پیمود

این تحلیل گر روابط بین الملل در ادامه خاطرنشان کرد: واقعیتی که برای همه ما ملموس است در روابط بین‌المللی این است که روسیه در دوران پساجنگ سرد حداقل دو دوره متمایز را دنبال کرده است. بازگشت روسیه به ملی‌گرایی روسی یا محافظه‌کاری روسیه، علاوه بر دلایل تاریخی، در واقع یک بازخورد به نوع برخورد غرب با روسیه است. یعنی اینکه روسیه در دوره یلتسین تقریباً تمام مسیر را برای غربی شدن پیمود و با یک واکنش بسیار نامناسب از سوی غرب مواجه شد. این شاید پایه سیاسی این بازگشت عقیدتی به نومحافظه‌کاری روسیه باشد که در آقای پوتین مشاهده می‌شود. ایشان این را به عنوان بازگشت به محافظه‌کاری می‌نامند تا با نئوکان‌های آمریکایی یکی نشود. در این حرکت، مبانی قابل توجهی نیز وجود دارد.