ایران وارد پنجمین سال خشکسالی شد

اقتصاد۲۴- عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی صنعت آب، با اشاره به کاهش ۴۰ درصدی بارندگی‌ها نسبت به سال گذشته، وضعیت کنونی منابع آبی کشور را «بسیار نگران‌کننده» توصیف کرد و اظهار داشت: ما وارد پنجمین سال پیاپی خشکسالی شده‌ایم. در چنین شرایطی، مدیریت منابع به شدت پیچیده می‌شود.

زیرساخت‌ها توسعه یافته، اما چالش در الگوی مصرف است

به گفته بزرگ‌زاده، طی سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در توسعه زیرساخت‌های آبرسانی انجام شده است: بیش از ۹۹ درصد جمعیت کشور به آب شرب دسترسی دارند. شبکه آبرسانی شهری و روستایی در بسیاری از نقاط کشور حتی از میانگین جهانی جلوتر است. برای مثال، فقط در استان تهران بیش از ۲۱ هزار کیلومتر شبکه لوله‌کشی وجود دارد و در کشور حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار کیلومتر، با این حال وی ریشه اصلی بحران را در نوع توسعه و مصرف دانست و گفت: ما دچار یک الگوی توسعه پرمصرف و ناپایدار شده‌ایم؛ به‌ویژه در بخش کشاورزی. بیش از ۹۰ درصد آب کشور در این بخش مصرف می‌شود، اما بازدهی آن بسیار پایین است. تولید ماده خشک به ازای هر متر مکعب آب، در ایران تقریباً نصف استاندارد جهانی است.

وی ادامه داد: ما در حوزه تأمین آب، مخصوصاً در استفاده از منابع جدید مانند شیرین‌سازی آب دریا و همچنین در جمع‌آوری و بازچرخانی فاضلاب، عقب‌ماندگی‌هایی داریم، اما آنچه بیشتر باید اصلاح شود، سیاست‌گذاری در مصرف و نحوه تخصیص منابع است.

مازاد تولید و ضایعات در کشاورزی؛ هزینه سنگین برای منابع آب

سخنگوی صنعت آب کشور با اشاره به اینکه در برخی محصولات کشاورزی مانند صیفی‌جات و سبزیجات، ایران بیش از ۱۵۰ درصد نیاز خود تولید می‌کند، در حالی‌که اقلیم ایران خشک و نیمه‌خشک است، گفت: همچنان تولید محصولات پرآب‌بر مثل برنج در مناطق کم‌آب یا هندوانه‌کاری در شرایط بحرانی ادامه دارد. از سوی دیگر، حدود ۳۰ درصد محصولات کشاورزی، از مزرعه تا سفره، به ضایعات تبدیل می‌شوند. این یعنی بخش بزرگی از منابع آبی کشور به هدر می‌رود.

الگوی توسعه نادرست؛ نیاز به بازنگری بنیادین

بزرگ‌زاده ریشه ساختاری بحران آب را در انتخاب‌های اشتباه در سیاست‌گذاری‌های توسعه‌ای کشور دانست و تأکید کرد: در ۷۰ سال گذشته، از زمانی که تکنولوژی وارد کشور شد و حفر چاه‌ها و استفاده از پمپ‌ها جایگزین روش‌های سنتی شد، ما به جای مدیریت تقاضا و مصرف، به سمت بهره‌برداری بیش از حد رفتیم. نتیجه‌اش همین وضعیتی است که اکنون با آن روبه‌رو هستیم.

بیشتر بخوانید:آوار سنگین بحران آب و خشکسالی بر سر ایران

وی با انتقاد از نبود یکپارچگی در تصمیم‌گیری‌های کلان گفت: متولی واحد و سیاست‌گذاری هماهنگ در حوزه آب نداریم، با اینکه کارشناسان و متخصصان بسیاری در کشور هستند، اما تصمیم‌گیران اصلی هنوز توسعه پایدار منابع آب را جدی نگرفته‌اند.

 آب، مسئولیت مشترک همه نهادهاست

در پایان این گفت‌و‌گو، سخنگوی صنعت آب تأکید کرد: بار این مسئولیت فقط بر دوش دولت نیست؛ مجلس، قوه قضاییه، و دیگر نهاد‌ها نیز در بخشی از این مسائل، سهم دارند. اگر به حریم رودخانه تجاوز می‌شود یا منابع به درستی مدیریت نمی‌شود، این مسئولیتی است که بین همه تقسیم می‌شود. وقت آن است که به‌جای شعار، به سراغ اصلاح جدی ساختار‌ها و سیاست‌ها برویم.