آیا گرانی بنزین فقط جیب ثروتمندان را هدف گرفته است؟

اقتصاد۲۴- در ماه‌های اخیر بحث افزایش قیمت بنزین در ایران بار دیگر به یکی از موضوعات داغ اقتصادی تبدیل شده است. کارشناسان و مسئولان دلیل اصلی این موضوع را ناترازی تولید و مصرف سوخت و نیاز به واردات بنزین می‌دانند.

مصرف روزانه بنزین در کشور از حدود ۱۲۲ میلیون لیتر در سال گذشته به بیش از ۱۴۵ میلیون لیتر افزایش یافته، در حالی که تولید داخلی در بهترین شرایط حدود ۱۱۰ میلیون لیتر در روز برآورد می‌شود. این فاصله قابل توجه فشار زیادی بر منابع ارزی کشور وارد کرده و واردات بنزین را ضروری ساخته است.

اظهارنظر مسئولان درباره قیمت بنزین

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور در مردادماه با اشاره به مصرف بالای بنزین توسط پرمصرف‌ها گفت: «چرا باید میلیارد‌ها تومان بنزین وارد کنیم تا برخی افراد با مصرف بالاتر از قیمت لیتری ۱۵۰۰ تومان استفاده کنند؟» او پیشنهاد داده که یارانه بنزین خانوار‌های پردرآمد کاهش یابد و حمایت‌ها به سمت اقشار کم‌درآمد هدایت شود.

محسن حاجی‌میرزایی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور، نیز در ابتدای شهریورماه اعلام کرد «ما نزدیک سه و نیم میلیارد دلار بنزین با نرخ آزاد وارد می‌کنیم» بسیاری این اظهارات را زمینه‌سازی برای افزایش قیمت سوخت می‌دانند.

فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت هم با وجود تأکید بر اینکه هیچ جمع‌بندی رسمی درباره افزایش قیمت بنزین صورت نگرفته، اشاره کرد که استفاده غیرضروری از بنزین یارانه‌ای باید محدود شود.

بیشتر بخوانید:فیلم/ جزئیات واردات بنزین سوپر از زبان معاون وزیر نفت

وزیر نفت، محسن پاک‌نژاد نیز چندی پیش قیمت بنزین سهمیه‌ای را کماکان ۱۵۰۰ تومان اعلام کرد، اما گفت بنزین سوپر وارداتی به زودی با قیمت احتمالی بالاتر از ۵۰ هزار تومان عرضه خواهد شد. وزیر نفت اعلام کرد قیمت بنزین سهمیه‌ای و آزاد فعلاً بدون تغییر خواهد ماند.

سناریو‌های احتمالی برای اصلاح قیمت بنزین

کارشناسان و مسئولان چند سناریو برای مدیریت بازار سوخت مطرح کرده‌اند:

ادامه وضع موجود: قیمت بنزین بدون تغییر باقی می‌ماند و دولت ارز مورد نیاز برای واردات را تأمین می‌کند.

سه‌نرخی شدن قیمت بنزین: بنزین در سه سطح یارانه‌ای، نیمه‌آزاد و آزاد عرضه شود تا مصرف مدیریت و یارانه‌ها هدفمند شوند.

افزایش تدریجی قیمت بنزین: افزایش آرام قیمت بنزین برای کاهش فشار بر اقشار کم‌درآمد.

حذف یارانه بنزین برای خودرو‌های لوکس: خودرو‌های لوکس یا پرمصرف بنزین را با قیمت آزاد خریداری کنند.

اثرات اقتصادی و اجتماعی افزایش قیمت بنزین

افزایش قیمت بنزین می‌تواند هزینه حمل‌ونقل کالا‌ها را افزایش دهد و فشار اقتصادی بر خانوار‌های کم‌درآمد را بیشتر کند، اما در عین حال ممکن است به مدیریت مصرف سوخت و کاهش قاچاق کمک کند.

قیمت بنزین سهمیه‌ای و آزاد کی تغییر می‌کند؟

علیرغم تأکید هیئت دولت چهاردهم بر لزوم افزایش قیمت بنزین جهت رفع ناترازی‌ها، به نظر می‌رسد دولت هنوز زمان را برای انجام این کار مناسب نمی‌داند. در همین رابطه رئیس‌جمهور و اعضای کابینه او در یک جلسه غیرعلنی در ۱۸ شهریور ۱۴۰۴ در خصوص قیمت بنزین به بحث و گفت‌و‌گو پرداختند که نتایج این جلسات نشان داد که افزایش قیمت بنزین در سال جاری اجرایی نمی‌شود و حداقل تا سال ۱۴۰۵ به تعویق خواهد افتاد.

 همچنین در صورت اجرا، تغییرات محدود به دهک‌های پردرآمد خواهد بود و دهک‌های پایین همچنان از قیمت فعلی یا حتی یارانه بیشتر بهره‌مند می‌شوند.

عرضه بنزین سوپر وارداتی در پاییز ۱۴۰۴

همانطور که اشاره شد وزیر نفت از احتمال عرضه بنزین سوپر وارداتی با قیمت بالاتر از ۵۰ هزار تومان خبر داده و سخنگوی صنف جایگاهداران اعلام کرده که نخستین محموله بنزین سوپر وارداتی در هفته‌های آتی وارد کشور می‌شود و ابتدا در کلانشهر‌ها توزیع خواهد شد.

هدف از واردات بنزین سوپر، جبران کمبود این فرآورده و رفع نارضایتی بخشی از مصرف‌کنندگان خودرو‌های خارجی اعلام شده است. 

پیش‌بینی می‌شود عرضه بنزین سوپر وارداتی در پاییز ۱۴۰۴ انجام شود و باید دید صاحبان خودرو از بنزینی که قیمت آن بیش از ۱۵ برابر قیمت بنزین سهمیه‌ای چگونه استقبال خواهند کرد.