هزینه واقعی تبدیل خودرو بنزینی به دوگانه‌سوز چقدر است؟

اقتصاد۲۴- دو دهه از آغاز توسعه صنعت CNG در ایران می‌گذرد؛ صنعتی که قرار بود بخش قابل توجهی از مصرف بنزین را کاهش دهد و کشور را از هزینه‌های سنگین ساخت پالایشگاه و واردات سوخت نجات دهد.

 آمار‌ها نشان می‌دهد از سال ۱۳۸۱ تاکنون، مصرف CNG توانسته ۱۲۰ میلیارد لیتر بنزین را از سبد مصرف کشور حذف و ۷۵ میلیارد دلار صرفه‌جویی اقتصادی ایجاد کند. با این حال، در شرایطی که ظرفیت عرضه روزانه ۴۰ میلیون مترمکعب است، مصرف واقعی تنها ۱۶ میلیون مترمکعب مانده است؛ رقمی که نشان می‌دهد بخش اعظم ظرفیت ایجادشده بلااستفاده است.

جایگاه‌ها نیز وضعیتی مشابه دارند؛ میانگین کارکرد روزانه آنها ۵.۷ ساعت برآورد می‌شود، در حالی که توان فنی برای ۱۴ ساعت فعالیت دارند؛ فاصله‌ای که نشان‌دهنده نبود تقاضای کافی و سیاست‌گذاری نامناسب قیمتی است.

نشانه‌ها بیانگر این است که رکود کنونی نتیجه مجموعه‌ای از عوامل ساختاری و تصمیم‌گیری‌های سال‌های اخیر است. یکی از مهم‌ترین دلایل افت مصرف، عدم وجود اختلاف قیمت معنادار میان بنزین و CNG است. این در حالی است که در بسیاری کشور‌ها جذابیت قیمت، موتور محرک توسعه گازسوز‌ها است.

در ایران، اما فاصله قیمتی آن‌قدر محدود شده که بخش زیادی از مصرف‌کنندگان دلیل کافی برای ترک بنزین ندارند. همچنین صنعت خودرو که باید بازوی اصلی توسعه سوخت گاز باشد، سال‌هاست از تولید گسترده خودرو‌های CNG سوز فاصله گرفته است.

این کاهش عرضه، زنجیره تقاضا برای CNG را ضعیف کرده و حتی توسعه جایگاه‌ها را نیز بی‌اثر کرده است.

بیشتر بخوانید:پزشکیان: یارانه باید به همه برسد!

طرح تبدیل خودرو‌های بنزین‌سوز به دوگانه‌سوز اگرچه رایگان است، اما زیر فشار تقاضا پیش می‌رود. تا امروز ۱۸ هزار خودرو در سامانه ثبت شده و صف‌ها عمدتاً خودرو‌های شخصی را دربرمی‌گیرد. هزینه کیت و نصب حدود ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان است که توسط دولت پرداخت می‌شود، اما برخی خودرو‌ها به تعمیرات دیگری نیاز دارند که هزینه آن باید توسط مالک خودرو پرداخت شود.

حاسبات نشان می‌دهد یک خانوار پرمصرف می‌تواند سالانه ۵۰ میلیون تومان از مصرف CNG صرفه‌جویی کند؛ اما این مزیت اقتصادی به دلیل سیاست‌های ناپایدار، برای بسیاری از مردم ملموس نشده است.

کارشناسان معتقدند برای حفظ نقش CNG در مدیریت مصرف سوخت، نیازمند تغییر در قیمت‌گذاری، بازگشت جدی خودروسازان به تولید گازسوز و توسعه عادلانه زیرساخت‌ها هستیم؛ در غیر این صورت، فاصله میان ظرفیت ایجادشده و مصرف واقعی همچنان پابرجا خواهد ماند.