بازار بورس ایران خلاف جهت اقتصاد حرکت می کند؟

بورس هر کشور به عنوان نبض اقتصادی آن کشور است، بنابراین نوع عملکرد در بازار بورس از اهمیت بالایی برخوردار می‌شود. اما مسئله‌ای که در این میان وجود دارد این است که بر اساس باور بسیاری از صاحب‌نظران و تحلیلگران عملکرد بازار بورس در ایران بسیار متفاوت از نوع عملکرد بورس در سایر کشورها است.

اقتصاد24- بازار بورس ایران خلاف جهت اقتصاد حرکت می کند؟ وجود فراز و نشیب در بازار بورس امری عادی و طبیعی است. یک روز ارزش سهامی افزایش پیدا می‌کند و روز بعد با افول همراه می‌شود. اما نکته جالب توجه وجود متقاضی برای سهام شرکت‌هایی است که عملا در ورشکستگی به سر می‌برند. در این میان می‌توان به شرکت هپکو اشاره کرد. این روزها سهام این شرکت متقاضیان خاص خود را دارد و با وجود مشکلاتی که پیرامون این شرکت است همچنان سهامش به فروش می‌رود. اما اینکه چرا عملکرد بازار بورس به‌ این‌ صورت است و چرا شرکت‌هایی که به مرحله تعطیلی و یا ورشکستگی رسیده‌اند هنوز متقاضی برای خرید سهام‌شان وجود دارد، مهم‌ترین پرسشی‌ است که به وجود می‌آید.

در این راستا حمیدرضا میرمعینی، کارشناس ارشد بازار سرمایه افزایش ارزش سهام برخی از شرکت‌ها را ناشی از عوامل بیرونی بازار دانست و دراین‌باره گفت: ما به تبع جهش ارزی که سال گذشته داشته‌ایم، برخی از شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی تحت تاثیر این اتفاق قرار گرفتند. اما این مسئله به دلایلی اینگونه شد، در ابتدا سود‌آوری شرکت‌ها بسته به میزان صادراتی و یا داخلی بودنشان، تحت تاثیر مثبت جهش ارزی قرار گرفتند. در این میان شرکت‌های صادراتی میزان بیشتر و شرکت‌های داخلی هم متناسب با افزایش قیمت کالاها به لحاظ تورم تحت تاثیر مثبت به لحاظ افزایش نرخ ارز قرار گرفتند. بعد بعدی بحث به افزایش ارزش دارایی‌های شرکت‌ها بازمی‌گردد. به عنوان مثال اگر بخواهیم در شرایط حال حاضر به ارزش روز شرکت ایران‌خودرو را ارزیابی و ارزش‌گذاری کنیم باید گفت که ارزش دارایی‌های این شرکت با توجه به تورمی که شکل گرفته، افزایش پیدا کرده است.

وی در ادامه افزود: از سوی دیگر قانونگذار و سیاستگذار اقتصادی هم به میان آمد و گفت که شرکت‌ها می‌توانند از محل افزایش ارزش دارایی‌های‌شان افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دهند. بنابراین تمام این مسائل عواملی شد که قیمت تمام شرکت‌ها رشد پیدا کند. اما مسئله‌ای که وجود دارد و باید به آن توجه کرد این است که رشد‌ها عمدتا ناشی از بهبود در عملکرد شرکت‌ها نیست. بنابراین رشد سهام و متقاضی شدن برای خرید برخی از سهام‌ به دلیل عملکرد مثبت شرکت‌ها نبوده و بیشتر چند عوامل بیرونی باعث می‌شود که سود‌آوری و ارزش دارایی‌های شرکت‌ها افزایش پیدا کند.

این کارشناس بازار سرمایه در بخش دیگری از صحبت‌هایش در پاسخ به این پرسش که واکنش بازار در روزهای آتی به چه صورت خواهد بود، گفت: اینکه شاخص بورس در روزهای آتی چه واکنشی را از خود نشان خواهد داد به این برمی‌گردد که بحث تنش‌های سیاسی کاهش می‌یابد یا خیر؟ اگر بحث‌های سیاسی هموار باشد و ما تنش خاصی نداشته باشیم، به نظر می‌رسد که بازار یک روند رشد جدیدی را آغاز کند، در این شرایط محدودیت‌های ناشی از تحریم کاهش پیدا کرده و شرکت‌ها برنامه تحقیق توسعه‌شان را اجرا می‌کنند، شرکت‌هایی که با ارزش ذاتی‌شان فاصله دارند این فاصله قیمتی را پر می‌کنند. تمام این مسائل باعث شده است که یک جریان نقدینگی جدیدی وارد بازار شود که همین مسئله، تقاضا ایجاد می‌کند. این جریان نقدینگی تا زمانی که روند روبه‌رشد بازار ادامه دارد ماندگار خواهد بود. اگر تصمیم باشد که این نقدینگی ماندگار باشد و دوباره به سمت بازارهای دیگر خارج نشود و بازارهای موازی را تحت تاثیر قرار ندهد باید از این جریان نقدینگی که وارد بازار شده است درست استفاده شود. همچنین برنامه‌های جدیدی ارائه شود تا رونق بازار سرمایه حفظ شود.

عملکرد نزدیک به واقعیت نیست

اقتصاد ما به گونه‌ای نیست که بتوان برای نوع کارکردها دلیل علمی بیان کرد، این نظر برخی از کارشناسان نسبت به ارزیابی بازارهای اقتصادی به خصوص بازار بورس است. آنها بر این باورند که ما نمی‌توانیم ارزیابی دقیقی از تغییرات در بازار بورس داشته باشیم. محمدقلی یوسفی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی درخصوص چگونگی فعالیت‌ها و روند کار در اقتصاد ایران به «ابتکار» گفت: واقعیت‌ها در بازارهای اقتصادی بسیار پیچیده‌ است. ما باید بدانیم که شرایط در کشور ما عادی نیست، به عبارت دیگر اقتصاد و مشخصا بورس ما مانند کشورهای دیگر نیست بنابراین کارها روند طبیعی نخواهند داشت. بنابراین وقتی شرکت‌هایی که ما تحت عنوان بورس از آنها نام می‌بریم ظاهرا باید شرکت‌های کاملا خصوصی باشند اما می‌بینیم که اینچنین نیست و بیشتر شرکت‌هایی هستند که خصولتی و عمومی بوده و یا به نوعی نقش دولت در آنها برجسته است. در نتیجه بالا و پایین شدن شاخص بورس در ایران همانند کشورهای دیگر دقیق و روشن نبض اقتصاد را نشان نمی‌دهد. با وجود این شرایط ما نمی‌توانیم ارزیابی دقیق از تغییرات قیمت سهام شرکت‌ها ببینیم، این همان تفاوت روند کار در ایران و دیگر کشورها است.

وی با اشاره به متفاوت بودن روند اقتصاد با واقعیت‌های موجود گفت: دلایل سیاسی، مسائل روانی و جو بین‌المللی ارتباطی به کارکرد یک اقتصاد آزاد ندارد و بیشتر متغیرهای کوتاه‌مدتی هستند که در نتیجه آن هر اتفاقی ممکن است رخ دهد و ما این روند را در اقتصاد شاهد هستیم. با توجه به این مسائل شرایط کشور به صورتی نیست که بتوان تبیین و تحلیل درستی از بازار بورس داشت. البته باید در این میان اشاره کنم که نه تنها بازار بورس بلکه باقی متغیرها نیز همین وضعیت را دارند. ما معمولا مسائلی را می‌‌توانیم ارزیابی کنیم که به‌صورت خودانگیخته باشند، تنها این مسائل را می‌توان به صورت علمی بررسی کرد. اما در جایی که متغیرها عمدی، دستوری و در شرایط غیررقابتی بالا و پایین ‌می‌شود را نمی‌توان ارزیابی کرد. بنابراین در جامعه‌ای همانند ایران که اهرم‌های اقتصادی در دست دولت متمرکز است، هر اتفاقی رخ خواهد داد. ما باید بدانیم مسائلی که به‌صورت تخیلی بحث می‌شود با واقعیت‌های اقتصادی ایران سازگاری ندارد و نمی‌توان ارزیابی علمی را عرضه کرد.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: قیمت‌ها در شرایط فعلی روند کاذب در پیش گرفته‌اند و نمونه بسیاری از این موضوع در اقتصاد از جمله ارز و یا سکه دیده می‌شود. در بورس نیز می‌توان به هپکو و یا شرکت‌های دیگری نیز اشاره کرد. مسئله این است که بازار بورس با مهندسی کردن اقتصاد در تضاد است، اما ما می‌بینیم که بسیاری از افراد به دنبال مهندسی کردن اقتصاد هستند و از طرفی دیگر به‌گونه‌ای از متغیرها صحبت می‌شود که گویا ما در یک اقتصاد آزاد و رقابتی هستیم اما مسلما اینگونه نیست.

منبع: ابتکار