نقش مناطق آزاد تاجیکستان در توسعه پایدار این کشور

ساجده رحیمی، اقتصاد۲۴- جمهوری تاجیکستان که در پاره‌ای از دوران پیش از اسلام جزئی از امپراتوری ایران بود، در آسیای میانه واقع شده و بعد از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ توانست استقلال خود را به دست بیاورد. اقتصاد این کشور در دوران پس از استقلال بسیار وخیم شد و از طرفی به علت وارد شدن در جنگ داخلی طی ۶ سال و از ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۷ بازار تولیدات آن کاهش شدیدی پیدا کرد.

جنگ داخلی سبب شد کشاورزی که رکن اصلی اقتصاد این جمهوری را تشکیل می‌داد با افت شدید محصولات رو‌به‌رو شود و بیشتر کشاورزان محل زندگی و کار خود را ترک کنند و به دیگر کشور‌ها پناهنده شوند. دو محصول عمده صادراتی تاجیکستان که آلومینیوم و گنبه بود تحت تاثیر این عوامل افت شدید تولید داشتند. این کشور دارای ذخایر نفت و گاز فراوانی است و منبع مهم دیگر آن ذغال سنگ است.

سردرگمی و بی سروسامانی یکی از خصوصیات بارز اقتصاد تاجیکستان است که آن را با بحران‌های مختلف روبه‌رو کرده است. کند شدن فعالیت‌های اقتصادی سبب افت شاخص‌های اقتصادی تاجیکستان از جمله حجم مبادلات تجاری خارجی این کشور و در مقابل افزایش مالیات و هزینه‌های گمرکی شده است.

فقر در تاجیکستان بسیار مورد توجه است و دولت در تلاش است با ایجاد فرصت‌های شغلی و دریافت کمک‌های بشر دوستانه آن را کاهش دهد به همین دلیل مناطق آزاد و شغل‌های جدیدی که ایجاد می‌کند، بسیار مورد توجه دولت تاجیکستان است.

دولت برای خروج از این بحران‌ها برنامه اقتصادی خود را بر سه پایه حمایت از تجارت و بازرگانی، حمایت از بخش دولتی اقتصاد و بهبود ساختار اقتصاد کشاورزی بنا نهاد. از طرف دیگر تاجیکستان تلاش کرد برای خروج از بحران، اطلاعات و آموزش را ارتقاء بخشد و در این برنامه تربیت متخصصین اقتصادی را در اولویت قرار داد.

مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در تاجیکستان

سغد، پنج، دنقره و خجند مناطق آزاد تاجیکستان را تشکیل می‌دهند. منطقه آزاد سغد یکی از مناطق باستانی تاجیکستان و منطقه‌ای صنعتی - نوآورانه است که مطابق مصوبه دولت جمهوری تاجیکستان در سال ۲۰۰۹ تاسیس شد.

سغد که یکی از مطرح‌ترین مناطق آزاد تاجیکستان محسوب می‌شود به دلیل وجود زیرساخت‌های صنعتی و ارتباطی مناسب و به دلیل نزدیکی به منطقه مسکونی شهر خوجند انتخاب شده است. همچنین این منطقه موقعیت جغرافیایی مناسبی دارد و می‌تواند برای شرکت‌های صادرات‌‎گرا مفید باشد.

این منطقه آزاد می‌تواند فرصت‌های مطلوبی را برای صادرات و تجارت با کشور‌های خارجی فراهم کند. نزدیکی به بزرگراه ترانزیت بین المللی جدید دوشنبه- خوجند- چانک و راه آهن و فرودگاه خوجند یک مزیت برای این منطقه است.

از اهداف ایجاد منطقه آزاد سغد می‌توان به فراهم کردن شرایط مطلوب برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی، فناوری مدرن و تخصص مدیریتی به منظور کاهش هزینه‌های تولید، استفاده حداکثری از نیروی کار و منابع طبیعی و تحریک رشد پتانسیل اقتصادی تاجیکستان به خصوص در پروژه‌های تولیدات صنعتی و نوآورانه اشاره کرد.

منطقه آزاد سغد از معدود مناطق آزاد جهان است که اهداف اجتماعی را در کنار اهداف اقتصادی برای نیل به توسعه پایدار در نظر گرفته است. این منطقه با ایجاد شغل و ارتقاء سطح زندگی و قدرت خرید در پی دستیابی به توسعه پایدار است.

تاجیکستان درصدد است تا با در نظر گرفتن زیر ساخت‌های مهندسی، حمل و نقل و صنایع مدرن و مطابق با استاندارد‌های بین المللی مناطق آزاد خود را به سمت توسعه و منافع اقتصادی سوق دهد و با معرفی طرح‌ها و اختراعات علمی و فناوری داخلی و ایجاد یک شبکه سازگار با محیط زیست به اقتصاد ملی خود رونق بخشد.

اقتصاد۲۴ پیشتر نقش مناطق آزاد در اقتصاد آلمان، چین، ترکیه، امارات، هند، سنگاپور، اسپانیا، کره جنوبی، کاستاریکا، یونان ، ایتالیا ، عمان، نیجریه، موریس ، مالزی، کانادا، بنگلادش، تونس و مناطق ویژه اقتصادی روسیه، ازبکستان، بلاروس و همچنین شهر اینترنتی دبی را نیز بررسی کرده بود که گزارش آن را می‌توانید مطالعه کنید.