مناطق آزاد بلاروس، بهشتی برای سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی

ساجده رحیمی، اقتصاد۲۴ – بلاروس کشوری دور از دریا و تازه استقلال‌یافته از میان کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق است که موجودیت خود را از همسایه خود یعنی روسیه به دست آورده است.اقتصاد کشور بلاروس وابسته به دولت است و نوسانات کمی دارد.

ازلحاظ تاریخی سرزمین بلاروس امروزی در فاصله زمانی قرن‌های ششم و هشتم میلادی سکونتگاه اقوام اسلاو بوده و هنوز هم اقوام اسلاو بر این سرزمین تسلط دارند. سرزمین بلاروس تا اشغال این کشور توسط آلمان‌ها در جنگ اول جهانی تحت حاکمیت روسیه بود و قسمتی از قلمرو روسیه محسوب می‌شد.

در قرن بیستم اولین نشانه‌های استقلال‌خواهی در بلاروس دیده شد و درنتیجه در سال  ۱۹۱۸ جمهوری خلق بلاروس شکل گرفت و این سرزمین موجودیت خود را رسماً اعلام کرد، اما یک سال بعد مجدداً بلاروس تحت سیطره جمهوری سوسیالیستی شوروی سابق رفت و به جمهوری سوسیالیستی بلاروس شوروی مبدل شد. دو سال بعد و در طی جنگ لهستان و شوروی این سرزمین میان دو کشور لهستان و بلاروسیه تازه تقسیم شد و سپس بعد از مدتی به تصرف آلمان‌ها درآمد که این تسخیر تبعات ناخوشایندی برای بلاروس داشت و اثرات مخربی را ایجاد کرد.

پس از تخریب‌ها و نابودی‌ها که به‌خصوص در حملات آلمان نازی شکل‌گرفته بود، در سال ۱۹۴۵ بلاروس آماده بازسازی بعد از جنگ شد و توانست فعالیت‌های بازسازی و عمرانی خوبی را تجربه کند.

بلاروس تا قبل از فروپاشی شوروی بنیان صنعتی قوی و توسعه‌یافته‌ای داشته است و بعد از استقلال باوجود رکود و تنزل شدید در اقتصاد، تلاش کرد تا اقتصاد مبتنی بر برنامه‌ریزی خود را به اقتصاد مبتنی بر بازار تغییر دهد به همین دلیل واحدهای خصوصی زیادی تأسیس شدند.

اقتصاد بلاروس تحت‌فشار اوضاع سیاسی داخل این جمهوری است و یکی دیگر از عواملی که به اقتصاد این کشور ضربه وارد کرد حادثه نیروگاه اتمی چرنوبیل بود.

با این حال صنایع سنگین، شیمیایی، کود سازی، پالایش نفت و الیاف مصنوعی به‌صورت بخشی از اقتصاد دولتی شوروی ایجادشده است. بخش کشاورزی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ کشاورزان در بلاروس بیشتر به تولید خوراک برای گاوها و طیور می‌پردازند.

مناطق آزاد اقتصادی بلاروس

مناطق آزاد بلاروس برای ایجاد بنگاه‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی و ایجاد سیاست‌های تشویقی برای کارآفرینان محلی و یا سرمایه‌گذاران خارجی ایجادشده است.

کشور بلاروس دارای ۶ منطقه آزاد و ویژه اقتصادی بانام‌های مینسک ، گومل ، ویتبسک ، گرنداستون، برست و موگیلف است. منطقه آزاد برست به‌عنوان اولین FEZ در سال ۱۹۹۶ در مرز بلاروس و لهستان ایجاد شد که برای ۶۱ هزار نفر اشتغال ایجاد کرده است. برست مکانی مناسب برای تجارت و ترانزیت بود که امروز به مرکز اصلی انتقال در بلاروس تبدیل‌شده است. منطقه آزاد برست با مساحت ۷۱ کیلومترمربع شامل سه سایت بزرگ است. بزرگ‌ترین سایت آن‌ یک اتوبان با ترافیک سنگین حمل‌ونقل از اروپا به روسیه دارد که بزرگ‌ترین نقطه عبور در مرز اتحادیه اروپا و کشورهای مستقل مشترک‌المنافع است و به‌صورت انحصاری در حمل‌ونقل بار فعالیت می‌کند. این منطقه دارای یک فرودگاه بین‌المللی است که حتی به هواپیماهای سنگین هم خدمات‌رسانی می‌کند.

پارک صنعتی سنگ بزرگ یا گراند استون چین و بلاروس یکی دیگر از مناطق ویژه اقتصادی بلاروس است که بر اساس توافقی بین جمهوری خلق چین و جمهوری بلاروس شکل‌ گرفته است. این پارک صنعتی برای فعالیت‌های صنعتی و تجاری پیشرفته ازجمله تحقیقات و توسعه، ساخت و مونتاژ، انبارداری و امکانات لجستیکی تعیین‌شده است.این منطقه با مزیت‌های مالیاتی و گمرکی رایگان که در اختیار کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا قرار می‌دهد، فرصت بازار آزاد را برای ۱۸۳ میلیون مشتری فراهم می‌کند.

ساخت چنین پروژه‌هایی مانند پارک سنگ بزرگ چین به‌عنوان پارک‌های تدارکاتی توسط گروه بازرگانان چین به‌عنوان بزرگ‌ترین صاحبان بنادر و کشتی‌های جهان، همچنان در حال اجراست.

این پارک در سال ۲۰۱۱ آغاز به کارکرد و بر اساس تولیدات پیشرفته و نوآورانه در زمینه های مهندسی مکانیک، الکترونیک و ارتباطات، بیوتکنولوژی، داروسازی،لجستیک، تجارت الکترونیکی و… استوار است. فعالیت‌های سازگار با محیط‌زیست و نوآوری در پارک صنعتی گراند استون مورد استقبال واقع می‌شوند.

منطقه آزاد اقتصادی موگیلف (Mogilev) دیگر منطقه ویژه اقتصادی بلاروس است که در سال ۲۰۰۲ تأسیس شد و نزدیک به یک‌سوم از کل سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی انجام‌شده در سال ۲۰۱۶ را در میان مناطق آزاد بلاروس به خود اختصاص داده است. توسعه این منطقه آزاد اقتصادی متمرکز بر صنایع خاص، شیمیایی و پتروشیمی، صنعت مصالح ساختمانی و سازه‌ها، مهندسی مکانیک و فلزکاری و… است. برخی کشورها ازجمله روسیه، آلمان، لیتوانی، ترکیه، لهستان و اتریش در اولویت برای سرمایه‌گذاری هستند و اکنون ۳۹ شرکت اقامتی در آن فعالیت دارند.

بلاروس عزم جدی برای بهبود وضعیت سازمانی مناطق آزاد و ویژه خود دارد و سعی کرده با ایجاد مزایای بیشتر به تشویق سرمایه‌گذاران بپردازد. برخی از مزایای سرمایه‌گذاری در این مناطق، شامل تخیفیف ۵۰ درصدی در سود مالیاتی در این مناطق به مدت پنج سال است. همچنین مالیات بر خرید وسایل نقلیه وجود ندارد و هیچ‌گونه گمرکی به مواد اولیه و تجهیزات وارد شده به کشور تعلق نمی‌گیرد.

از سال ۲۰۰۶ بلاروس توانست در میان ۱۹۰ کشور عضو بانک جهانی از رتبه‌ ۱۲۰ به ۵۷ صعود کند. این پیشرفت مرهون اقدامات انجام‌شده در جهت توسعه‌ سیستم مالیاتی و تسهیل فرایند ثبت شرکت و املاک است. در سال ۲۰۱۸ اقتصاد بلاروس رتبه‌ خود در جهان را به ۳۸ رساند.

بلاروس مدت‌هاست در زمره شرکای تجاری ایران است و در دستیابی به توافق تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا نقش بسزایی داشته است. در اواخر نوامبر سال ۲۰۱۸ رئیس جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین ایجاد منطقه آزاد تجاری میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را مورد تاکید قرار داد و  EAEU از روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قیرقیزستان تشکیل و با هدف تشویق ادغام اقتصادی منطقه ای از طریق حرکت آزاد کالاها، خدمات و افراد درون اتحادیه ایجاد شده است.

اقتصاد۲۴ پیشتر نقش مناطق آزاد در اقتصاد آلمان، چین، ترکیه و امارات، هند، سنگاپور، اسپانیا، کره جنوبی ، کاستاریکا ، یونان ، ایتالیا ، عمان ، نیجریه، موریس ، مالزی و کانادا ، بنگلادش و مناطق ویژه اقتصادی روسیه و ازبکستان همچنین شهر اینترنتی دبی را نیز بررسی کرده بود که گزارش آن را می‌توانید مطالعه کنید.