عادت اقتصاد به تورم

اقتصاد۲۴-  «تورم» واژه آشنایی است که تقریباً تمامی ایرانیان، آن را با تمام وجود درک کرده‌اند و اثر این مسئله را در بخش‌های مختلف زندگی‌شان دیده‌اند. به نوعی تورم اکنون به امری عادی در کشور تبدیل شده و مهم‌ترین چالشی است که در دو سال گذشته مردم به طور ملموس آن را حس کرده‌اند. مسئله‌ای که به عقیده صاحب‌نظران در این زمینه به‏شدت بر زندگی افراد و فعالیت‌های اقتصادی اثر گذاشته است. البته که اثر تورم تنها معیشت افراد را تحت‌الشعاع قرار نمی‌دهد و علاوه‌بر آن تقریباً تمام اجزای سیستم اقتصادی را با آسیب روبه‌رو می‌کند.

 

مسئله اصلی این است که نمایان شدن چهره تورم موجب بروز رفتار‌های غیرعقلایی از سوی فعالان اقتصادی می‌شود چراکه با منافع بلندمدت آن‌ها ناسازگار است و این فعالان ترجیح می‌دهند که سرمایه‌گذاری‌ها بلندمدت انجام ندهند. در آن شرایط است که ثروت کشور از مسیر مطلوب منحرف شده و به سمت سود‌های آنی و کوتاه‌مدت حرکت می‌کند و همین امر می‌تواند تبعات سنگینی را برای کشور، اقتصاد و در نهایت معیشت افراد به همراه بیاورد. از آنجا که تورم پدیده‌ای نسبتاً بلندمدت در اقتصاد ایران است، این پرسش را به وجود می‌آید که چرا تورم دست از سر اقتصاد کشور بر نمی‌دارد، پرسشی که تنها تحلیلگران می‌تواند به آن پاسخ دهند. متاسفانه بالا رفتن نرخ تورم در سال‌های اخیر یکی از اساسی‌ترین مشکلات کشور و مسئولان بوده، به شکلی که ایران را در کنار ونزوئلا، آرژانتین و سودان قرار داده و حل مسئله را با ابهام همراه کرده است.

 

در این میان وقتی از علت تورم پرسیده می‌شود کارشناسان دلایل متفاوتی را مطرح می‌کنند و معتقدند که با از بین بردن زمینه‌های ایجاد تورم می‌توان شاهد کاهش آن بود. در این راستا علی مزیکی، کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه با اشاره به تعریف تورم به «ابتکار» گفت: اگر بخواهیم دلیل ایجاد تورم در یک اقتصاد را به شکل کلاسیک بررسی کنیم، باید بگویم که دلیل ساده‌ای دارد. طبق این تعریف هنگامی که تولید نقدینگی داریم، اما تولید حقیقی به اندازه تولید نقدینگی رشد نمی‌کند، در آن زمان است که تورم ایجاد می‌شود. این تعریفی از علت به وجود آمدن تورم است که در کلاس‌های درسی آن را مطرح می‌کنند.

وی همچنبن در ادامه افزود:، اما اگر بخواهیم در این ماجرا عمیق شویم درمی‌یابیم که مسئله به این آسانی نیست، چراکه اگر به این سادگی بود قطعا تا کنون راه‌حلی برای مقابله با آن پیدا می‌شد، اما می‌بینیم که تا به حال چنین اتفاقی رخ نداده است.

این کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه در ادامه به دلایل شکل‌گیری تورم در یک اقتصاد اشاره کرد و در این‌باره گفت: تورم می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. اگر بخواهیم این مسئله بررسی کنیم باید بگویم که شکل‌گیری تورم در اقتصاد می‌تواند ریشه در سیاست‌های مالی دولت‌ها داشته باشد. اقتصادی که درگیر تورم باشد نشان می‌دهد که دولت آن کشور به نحوی وابسته به خلق پول است. البته باید بدانیم که تورم تنها به این دلیل ختم نمی‌شود.

مزیکی با مطرح کردن دلیل دیگری برای ایجاد تورم در اقتصاد کشور ادامه داد: دلیل دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که کشوری مثل ایران که اقتصاد نفتی دارد خواسته و ناخواسته با چنین مشکلاتی مواجه می‌شود. ما از منابع نفتی برخورداریم که در نتیجه منابع دلاری را در اختیارمان قرار می‌گیرد. هنگامی که این منابع دلاری بخواهد به ریالی تبدیل شود اگر معادلش سرمایه‌گذاری انجام نشود بحث غیرمولد بودن را به میان می‌کشد و همین مسئله هم تورم را به وجود می‌آورد.

این استاد دانشگاه، در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به عدم یافتن راه‌حل برای مشکلی به نام تورم ادامه داد: مسائل و دلایل ایجاد تورم مطرح می‌شود، اما ما می‌بینیم که راه‌حلی برای برطرف کردن آن وجود ندارد و دائما کشور با آن دست به گریبان است. ما باید بدانیم که نوع روابطی که میان دولت و مردم تعریف شده است در ایجاد تورم و یافتن راه‌حل برای آن نقش موثری دارد. متاسفانه وقتی برخی از روابط را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که ماندن شرایط تورمی به نفع سیستم‌هایی خواهد بود. به عبارتی دیگر، ما افرادی را داریم که رانت‌جو هستند و اگر تورم نباشد منافع‌شان به خطر می‌افتد، یعنی رانت‌جویی آن‌ها بر اساس تورم است.
وی بررسی خروجی‌ها را یک ضعف در اقتصاد دانست و در این‌باره افزود: مسئله‌ای که وجود دارد و باید به آن توجه کنیم این است که ما همیشه خروجی یک کار می‌بینیم، تورم یک خروجی در اقتصاد است و ما همیشه به دنبال ریشه‌یابی آن هستیم. نکته مهم این است که هربار تورم به دلایل متفاوتی به وجود می‌آید و همیشه به این شکل نیست که یک دلیل ثابت عاملی برای تورم باشد.

مزیکی با مروری بر دلایل ایجاد تورم در یک اقتصاد گفت: عدم ارتباط درست کشور در عرصه بین‌الملل، درست اجرا نشدن سیاست‌های پولی و مالی توسط دولت، عدم رشد تولید از جمله دلایلی است که می‌تواند در شکل‌گیری تورم تاثیر داشته باشد.

این کارشناس مسائل اقتصادی با تاکید بر ضرورت بررسی جزئیات ادامه داد: ما نباید درخصوص مسائل اقتصادی به شکل کلی صحبت کنیم، مسئله مهم این است که بررسی جزئیات بهتر می‌تواند ما را به راحل مشکلات نزدیک‌تر کند. بنابرین اینکه تنها یک دلیل را برای معقوله مهمی مانند تورم مطرح کنیم صحیح نیست. متاسفانه توجه به یک دلیل و تمایل برای یافتن یک راه‌حل ساده ما را با مشکلات بی‌شماری روبه‌رو می‌کند. ما نمی‌توانیم مسائل پیچیده اقتصادی را ساده‌سازی کنیم، مطرح کردن مسائل به زبان ساده تنها برای کلاس‌های درسی مناسب است و در واقعیت کاملا ماجرا تغییر پیدا می‌کند.

 

منبع: ابتکار