دولت از ترس نارضایتی اجتماعی از واقعی کردن قیمت برق خودداری می‌کند/ توسعه صنعت برق بدون اصلاح تعرفه‌ها ممکن نیست

اصلاح تعرفه برق مدت‌هاست در دستور کار دولت قرار گرفته است، اما هنوز اجرای این طرح در ابهام قرار دارد، تا جایی که پرمصرف‌ها همچنان پرمصرف‌تر شده‌اند و سایر مصرف کنندگانی که با الگوی مصرف برق آشنا هستند، تاوان اقلیت‌ها را می‌پردازند و این بی توجهی به عدم اصلاح تعرفه برق، ضربه‌های زیادی را به صنعت برق کشور وارد ساخته است.

مهرشاد نبی، اقتصاد ۲۴- هنوز مشکل خاموشی در تهران برطرف نشده است چراکه به اعتقاد صاحبنظران، ریشه اصلی همه مشکلات در صنعت برق اقتصاد نامتوازن آن است که نیازمند یک اصلاح ساختار جدی است و این اصلاح یارانه‌های پنهان به نوعی ادامه طرح هدفمند کردن یارانه‌های انرژی و غفلت در انجام آن تشدید بی‌عدالتی اجتماعی است.

تخصیص یارانه به بخش برق یکی از فرآیند‌هایی است که برخی تحلیلگران و صاحب‌نظران به آن خرده می‌گیرند. به اعتقاد ناظران این روند دستاوردی جز بد مصرف کردن جامعه مشترکان برق ندارد.

بالا بودن هزینه‌ها نسبت به درآمد‌ها معضلی است که تاکنون به صنعت تولید برق خساراتی وارد کرده است، که حاصل این عدم تعادل اقتصادی، بدهکاری گسترده وزارت نیرو و در نتیجه کاهش سرمایه‌گذاری در بخش برق بوده است. عدم تعادل اقتصادی صنعت برق، عدم توسعه ظرفیت تولید و انتقال و در نهایت مدیریت ناصحیح مصرف، موارد اصلی بروز بحران برق است که به طور کامل با یکدیگر در ارتباط است.

در شرایط فعلی حتی قیمت انرژی برای مشترکین پرمصرف، همچنان یارانه‌ای است و هر مصرف کننده بیشتر انرژی مصرف کند، یارانه پنهان بیشتری می‌گیرد.

با توجه به اینکه در حدود ۸۰ درصد تعداد مشترکین را مشترکین خانگی تشکیل می‌دهند و از طرف دیگر در تهران بیش از ۴۵ درصد مصرف مربوط به مشترکین خانگی است لذا نهادینه شدن مدیریت مصرف در این بخش جامعه کمک فراوانی به اقتصاد ملی، صنعت برق و اقتصاد خانواده دارد.

با استفاده منطقی از انرژی نه تنها شاهد کاهش هزینه‌های مصرف انرژی خود خواهیم بود، بلکه آثار مفیدی همچون کاهش آلودگی محیط زیست و تداوم طول عمر منابع ملی و در نتیجه توسعه اقتصادی کشور را به دنبال خواهد داشت.

اما مطابق قانون هدفمند کردن یارانه ها، برای برآورد میزان یارانه پرداختی به خانوار‌های مختلف، قیمت تمام‌شده برق با احتساب هزینه سوخت در نظر گرفته شده است. از اینرو، محاسبات نشان می‎دهد این قیمت در شرایط فعلی در ایران فاصله قیمت تولید از درآمد آن بسیار بالاتر است درنتیجه همچنان هر مصرف کننده‌ای بیشتر مصرف کند از یارانه پنهان انرژی بیشتری بهره‌مند می‌شود.

به نظر می‌رسد می‌توان با آزادسازی کامل قیمت انرژی برای مشترکین پرمصرف بخش خانگی از سویی اهداف برنامه ششم توسعه را پیگیری کرد و از سوی دیگر از افزایش قیمت انرژی برای مشترکین کم‌مصرف جلوگیری نمود. تأکید بر حذف یارانه انرژی مشترکین پرمصرف به‌جای تمرکز بر حذف یارانه نقدی اقشار پردرآمد که خطای کمتری دارد، درآمد بیشتری برای دولت کسب می‌کند و همچنین بر کنترل مصرف انرژی اثر مثبت دارد.

شکاف عمیق هزینه تولید برق با قیمت تکلیفی

حسین امیری خامکانی، نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار اقتصاد ۲۴ با بیان اینکه هنوز ریسک اصلاح قیمت برق، در کنار افزایش بی‌رویه هزینه‌های بخش برق که موجب افزایش شکاف میان هزینه تولید و قیمت تکلیفی شده است، مورد پذیرش قرار نگرفته است، گفت: این در حالی است که راه نجات از افزایش فاصله هزینه تا قیمت، آزادسازی قیمت برق مشترکان پرمصرف اصلاح قیمت‌ها برای پرمصرف‌ها آن هم در اوج مصرف است.

وی افزود: در حالی که هر روز شاهد افزایش مصرف برق در ازای قیمت نامتعادل هستیم، هنوز مشکل پرمصرف‌ها، به همه بخش‌های مولد کشور از جمله تولید آسیب جدی وارد می‌سازد. از اینرو افزایش قیمت برای پرمصرف‌ها به طور قطع بیشتر از اقدامات مدیریتی مصرف با شرایط فعلی موثر است.

نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس ادامه داد: قیمت انرژی در ایران و قیمت‌های جهانی اختلاف فاحشی پیدا کرده است و البته پایین نگه داشتن قیمت برق، مصرف‌کنندگان را به این سمت‌وسو سوق داد که برق را بدون حد و حصر مصرف کنند.

امیری خامکانی در ادامه با تاکید بر اینکه هنوز برنامه دقیق و مستمری برای کاهش هزینه‌های تولید برق در راستای اصلاح تعرفه‌ها به ویژه در خصوص پرمصرف‌ها اجرا نشده است گفت: درحالی که کل کشور به صورت میانگین، ۵۱ درصد از مصرف برق در زمان اوج بار در بخش خانگی است، افزایش قیمت برق نباید برای همه مردم به یک اندازه افزایش یابد، چراکه تنها ۱۰ درصد مشترکان در صدر پرمصرف‌ها قرار دارند.

به گفته نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس، تا زمانی که قیمت برق و تعرفه آن اصلاح نشود نمی‌توان از توسعه صنعت برق حرفی به میان آورد. این در حالی است که افزایش قیمت برق برای اقلیت پرمصرف‌ها، به‌ویژه در ساعات اوج بار مصرف، چون در این زمان می‌تواند به راحتی پیک مصرف برق را کاهش دهد، می‌تواند هزینه تولید برق را به همین مراتب کاهش دهد و در نهایت هر چند تدریجی، اقتصاد برق را به سمت تعادل هدایت کند.

امیری خامکانی ادامه داد: برای پاسخ به مطالبه عموم مردم، تعرفه‌های برق مبنی بر افزایش تعرفه مشترکان پرمصرف با هدف اصلاح الگوی مصرف مشترکان از سوی دولت تصویب شده است.

وی تصریح کرد: باید در نظر داشته باشید که مصرف برق اکثریت مردم در حد الگو‌های تعیین شده است، اما اقلیتی از مشترکان هنوز هم با توجه به تعرفه افزایش قیمت و جریمه مصرف بالایی دارند.

از آزادسازی قیمت تا حل کمبود منابع مالی

امیری خامکانی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار اقتصاد ۲۴ مبنی بر اینکه تمایز در تعرفه قیمت برق کم مصرف‌ها و پرمصرف‌ها چه نتیجه‌ای برای این صنعت خواهد داشت، گفت: آزادسازی قیمت پرمصرف‌ها می‌تواند بخشی عظیمی از مشکل کمبود منابع مالی را حل کند.

به گفته نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس، افزایش قیمت برق تنها برای ۱۰ درصد از مصرف کنندگان که در لیست پرمصرف‌ها قرار دارند، تبعات نارضایتی اجتماعی کمتری خواهد داشت، چراکه قیمت برق برای اغلب مردم بدون تغییر مانده و فقط برای بخش کمی از افراد جامعه که پرمصرف‌ها هستند، گران می‌شود.

این نماینده مجلس با بیان اینکه صنعت برق، صنعتی سرمایه‌بر است و نیاز به سرمایه‌گذاری‌های کلان دارد گفت: منابع در این صنعت با کمبود جدی روبرو است و براین اساس نمی‌تواند متناسب با آن سرمایه گذاری شود و ادامه این روند صنعت را با مشکل بیشتر روبرو خواهد کرد.

امیری خامکی در پایان با تاکید بر اینکه دولت می‌پندارد که در صورت واقعی کردن قیمت برق، ممکن است در برخی از نقاط کشور با مشکلات اجتماعی مواجه شود و طبیعی است که دولت از بیم بروز نارضایتی، از واقعی کردن قیمت حامل‌ها پرهیز می‌کند اما باید در نظر بگیرد در صورت اجرای افزایش قیمت برق برای پرمصرف‌ها هم به درآمدزایی خود کمک می‌کند و از اجحاف در حق سایر مصرف کنندگانی که با الگوی مصرف آشنا هستند، جلوگیری می‌شود.