چه عواملی باعث پیشرفت اولین منطقه آزاد تجاری جهان شده است؟/ بهشت شرکت‌های چند ملیتی

ابتکار تاسیس منطقه آزاد را با کشور ایرلند می‌دانند، اما این کشور از زمان تاسیس اولین منطقه آزاد خود تاکنون، مبادرت به افزایش قارچ گونه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی خود نکرده است و با تمرکز بر همان مناطق موجود و پایبندی به قوانین حاکم در آن توانسته نظر شرکت های چند ملیتی را جلب کند.

ساجده رحیمی، اقتصاد ۲۴ - ایرلند کشوری است در جزیره ایرلند و در شمال غرب قاره اروپا که یکی از کشور‌های ثروتمند دنیا محسوب می شود. ایرلند از نظر رشد تولید ناخالص داخلی و از نظر شاخص توسعه انسانی پنجمین کشور جهان است.

قرن نوزدهم حوادث زیادی را برای ایرلند رقم زد که اقتصاد این کشور را تحت تاثیر قرار داد به طوری که تا مدت‌ها بحران اقتصادی در آن ضعف تولید و تجارت را برای این کشور به همراه داشت. این کشور که به شدت از بحران اقتصادی و رکود بزرگ ضربه خورده بود توانست با ایجاد اصلاحات مالی رفت و برگشتی بدهی بانک‌های خود را از بین ببرد. دولت نیز هزینه‌ها را کاهش داد و روی رشد صادرات تمرکز کرد.

محصولات صادراتی ایرلند شامل ماشین‌آلات و تجهیزات، کامپیوتر، مواد شیمیایی، دارو، حیوانات زنده و محصولات حیوانی است که به کشور‌های آمریکا، انگلیس، بلژیک، آلمان، فرانسه و ایتالیا صادر می‌شود.

محصولات وارداتی این کشور شامل ماشین‌آلات و تجهیزات، مواد شیمیایی، تجهیزات پردازش داده‌ها، نفت و مشتقات آن، منسوجات و پوشاک است که از کشور‌های انگلیس، آمریکا، آلمان و هلند وارد می‌شود.

اقتصاد جمهوری ایرلند در درجه اول اقتصادی دانش بنیان است و بیشتر روی خدمات فناوری پیشرفته، علوم زیستی، خدمات مالی و تجاری تمرکز دارد. این کشور رتبه ششم را در فهرست اقتصاد‌های آزاد داراست و دارای مقام اول در سرمایه گذاری مستقیم خارجی با ارزش بالا (FDI) است.

یکی از موفقیت‌های اقتصاد ایرلند مشارکت قابل توجه شرکت‌های چند ملیتی خارجی در اقتصاد آن است و طبق آمار از ۲۰ شرکت برتر ایرلندی ۱۴ تای آن را این شرکت‌های چند ملیتی تشکیل می‌دهند که این موضوع را تاحد زیادی مرهون وجود منطقه آزاد شانون است.

ایرلند در سال ۲۰۱۵ میلادی نیز با رشد اقتصادی ۶.۹ درصد، سریعترین رشد اقتصادی را در میان کشور‌های اروپایی داشته است. ایرلند به عنوان اولین کشور اروپایی که مناطق آزاد را تأسیس کرده، مطرح است. مدل منطقه آزاد شانون در بین کشور‌های جهان که سعی در صنعتی کردن دارند، محبوبیت زیادی کسب کرد. شانون در سال ۱۹۵۹ تأسیس شد و به عنوان اولین منطقه آزاد تجاری جهان با مشوق‌های مالیاتی ویژه و رویه‌های عادی ساده جذب سرمایه گذاری خارجی شناخته می‌شود.

مناطق آزاد در ایرلند

ایرلند اولین کشور اروپایی است که منطقه آزاد ایجاد کرده است. وقتی صحبت از مناطق تجاری ایرلند می‌شود، دو منطقه تجاری در ایرلند شامل منطقه آزاد منطقه آزاد شانون و منطقه ویژه اقتصادی مرکز مالی بین المللی مطرح‌ترین مناطق هستند که به دلیل وجود زیرساخت‌های مناسب و مزایای مالیاتی بی شمار موفقیت زیادی در جذب شرکت‌های سرمایه گذار خارجی دارند.

در حقیقت شرکت‌هایی که در یکی از مناطق آزاد ایرلند فعالیت می‌کنند می‌توانند مزایای مالیاتی بیشماری کسب کنند. همانطور که به طور گسترده‌ای شناخته شده است، نرخ مالیات شرکت‌ها که در ایرلند اعمال می‌شود یکی از کمترین میزان موجود در سراسر اروپا است (نرخ استاندارد ۱۲.۵ درصد است). در مناطق آزاد ایرلند مالیات شرکت‌ها با نرخ ۱۰ درصد در دسترس است. مناطق آزاد نیز از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده (مالیات بر ارزش افزوده) و همچنین عوارض گمرکی معاف هستند.

منطقه آزاد شانون

اولین منطقه آزاد تجاری به مفهوم جدید، منطقه آزاد شانون (Shanon) است که در سال ۱۹۵۹ در ایرلند با هدف جذب سرمایه‌های خارجی، انتقال فناوری و ایجاد اشتغال؛ یعنی اهداف اصلی مورد انتظار از تاسیس مناطق آزاد درکشور‌های در حال توسعه ایجاد شد به همین دلیل مناطق آزاد را از دهه ۱۹۷۰ ابتکاری ایرلندی می‌دانند.

منطقه آزاد شانون در ایرلند یکی از مراکز مهم تجاری جهان است که امروز بیش از ۱۷۰ شرکت و بیش از ۸ هزار نفر در آن مشغول به فعالیت هستند. این منطقه شاهد رشد عظیمی در خدمات معاملاتی بین المللی از امور مالی و بیمه گرفته تا نرم افزار‌ها و خدمات مخابراتی و مراکز ارتباط با مشتری بوده است. شرکت‌های بین المللی از شانون برای ارائه خدمات به بازار‌های اروپا، خاورمیانه، آفریقا، آسیا، ژاپن و حاشیه اقیانوس آرام استفاده می‌کنند.

در بررسی مجله Siteselection منطقه آزاد شانون یکی از برترین مناطق آزاد جهان در اروپاست که در ماه مه ۲۰۱۹ ۶۰ امین سالگرد خود را جشن گرفت.

بیشتر بخوانید: برترین مناطق آزاد جهان در سال ۲۰۱۹

در طول دهه ۱۹۴۰، فرودگاه شانون یک مسیر ارتباطی مهم در ترافیک هواپیمایی جهان بود و ۸۵ درصد از ترافیک هوایی اقیانوس اطلس برای سوخت گیری در آنجا متوقف می‌شدند. با این حال، ظهور هواپیما‌های جت این مسئله را تغییر داد و آینده شانون را نیز تهدید کرد.

پاسخ دولت به این تهدید این بود که با پیشبرد زمینه‌های توسعه صنعتی و گردشگری، آن را به فرصتی تبدیل کند؛ بنابراین یک آژانس توسعه منطقه‌ای تازه تاسیس، یعنی شرکت توسعه فرودگاه آزاد شانون برای پیشبرد رویکرد‌های نوآورانه برای تحقق این امر راه اندازی شد بنابراین، از ۲۸ ژانویه سال ۱۹۵۹، شانون به عنوان اولین منطقه پردازش صادرات در جهان، با جدیدترین فن آوری‌های مورد نیاز برای توسعه آینده مجهز شد و امروز همچنان به جذب مشتری‌های بین المللی پر قدرت ادامه می‌دهد.

ساخت سایت ۳۰۰ هکتاری در کنار فرودگاه شانون در سال ۱۹۵۹ آغاز به کار کرد و در سال ۱۹۶۰ رسماً افتتاح شد. این منطقه در اوایل دهه ۱۹۶۰ با ایجاد انگیزه برای ایجاد رشد اقتصادی ایرلند شروع به کار کرد و واقعیت این است که در سال ۱۹۶۵، صادرات کالا‌های تولیدی از شانون تقریباً یک سوم از کل کشور را به خود اختصاص می‌داد که نشان دهنده موفقیت پر سرعت این منطقه در آن زمان بود.

منطقه آزاد شانون بزرگترین پارک تجاری چند بخشی ایرلند با بزرگترین خوشه سرمایه گذاری‌های خارجی در خارج از دوبلین پایتحت این کشور است. در دسترس بودن اقامتگاه‌های با کیفیت، انعطاف پذیری در قوانین، گردشگر پذیر بودن، معافیت‌های مالیاتی، عدم پرداخت عوارض گمرک و... از دلایلی است که شرکت‌های خارجی را تشویق به سرمایه گذاری در این منطقه می‌کند.

فعالیت شرکت‌ها در این منطقه شامل تعمیر و نگهداری محصولات هواپیما، فعالیت‌های تجاری مربوط به تولید کالا و فعالیت‌های مربوط به حقوق مالکیت معنوی می‌شود.

منطقه ویژه اقتصادی مرکز خدمات مالی بین المللی ایرلند

به گفته برخی کارشناسان امروز هیچ جایی بهتر از ایرلند برای شروع کار در خدمات مالی در جهان وجود ندارد.
ایرلند به دلیل ترکیبی از بهره وری بالا و ارتباط که با سایر مناطق دارای سیستم‌های اکوسیستم پیچیده و بسیار رقابتی دارد، یک مکان سودآور محسوب می‌شود. مرکز مالی بین المللی (IFSC) در ایرلند فعالیت خود را از سال ۱۹۸۷ به عنوان یک منطقه ویژه اقتصادی آغاز کرد.

منطقه ویژه اقتصادی مرکز خدمات مالی بین المللی ایرلند یک توسعه یکپارچه معتبر است که در مرکز شهر دوبلین واقع شده و دارای مراکز اداری کلاس جهانی، موسسات آموزشی، مسکن، رستوران و مراکز خرید است. نقاط قوت اصلی این مرکز شامل خدمات مدیریت بودجه، بیمه، امور مالی ویژه است.

IFSC در حال حاضر بسیاری از موسسات مالی برتر جهان را به همراه موسسات حقوقی پیشرو و مشاوران حسابداری و مالیات در از آن پشتیبانی می‌کنند.

مزایای IFSC در ایرلند

در اینجا چند مزیت اساسی وجود دارد که ایرلند را به عنوان مکانی برای خدمات مالی بین المللی ترویج می‌کند.

۱. شبکه گسترده پیمان مالیات
۲. مالیات کم برای فعالیت‌های بازرگانی
۳. طرح تشویق اشتغال برای تعدادی از کارمندان
۴. سیستم مالیاتی برای صندوق‌های سرمایه گذاری
۵. مشوق‌های توسعه فناوری

وزارت دارایی ایرند در اقدامی که باعث افزایش رقابت مالیاتی در این کشور در این زمینه می‌شود، اوایل سال جاری اعلام کرد قصد خود را برای ایجاد انگیزه جدید برای یافتن مشاغل IP با ارزش بالا در ایرلند توسعه دانش (KDB) اعلام کرده است. این انگیزه نرخ مالیات مؤثر ترجیحی را برای درآمد حاصل از IP ایجاد می‌کند. به همین خاطر شرکت‌های داشن بنیان در مناطق اقتصادی ایرلند دارای ارزش فراوانی هستند.

به طور کلی می‌توان گفت با اینکه ابتکار تاسیس منطقه آزاد را با کشور ایرلند می‌دانند، اما این کشور از زمان تاسیس اولین منطقه آزاد خود تاکنون، مبادرت به افزایش قارچ گونه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی خود نکرده است و با تمرکز بر همان مناطق موجود و پایبندی به قوانین حاکم در آن توانسته نظر شرکت های چند ملیتی را جلب کرده و از این طریق مشارکت این شرکت ها در اقتصاد ایرلند، توانسته مسیر توسعه پایدار اقتصادی را پیش بگیرد.