همه سناریو‌های افزایش حقوق در سال ۹۹

اقتصاد ۲۴-  افزایش حقوق سال ۹۹ همچنان در هاله‌ای از ابهام است. هر سال این روز‌ها خبر‌هایی درباره چک و چانه‌زنی نماینده‌های کارگران و کارفرمایان در شورای عالی دستمزد به گوش می‌رسد. هر کدام نظر خودشان را درباره حقوق سال آینده مطرح می‌کنند و نهایتا در پایان اسفندماه تکلیف حقوق کارگران برای سال بعد مشخص می‌شود. کارگران امسال مذاکراتشان را با پایه حقوق شش میلیونی آغاز کردند و نهایتا سبد معیشت کارگران حدود پنج میلیون تومان تعیین شد. البته هر سال افزایش حقوق نهایی، رقمی پایین‌تر از پیشنهاد کارگران و سبد معیشت است.

در حال حاضر سه سناریو برای تعیین حقوق کارگران برای سال بعد مطرح است. بعضی بر اساس سبد معیشت حقوق احتمالی سال آینده را حدس می‌زنند، بعضی بر اساس نرخ تورم میزان افزایش حقوق را پیشبینی می‌کنند و بعضی با نسبت و تناسب بین حقوق کارگری و کارمندی، به دنبال پیدا کردن رقم معقول برای حقوق کارگران در سال آینده هستند.

سبد معیشت کارگران چهار میلیون و ۹۴۰هزار تومان تعیین شده که در مقایسه با سال گذشته یک میلیون و ۲۰۰هزار تومان افزایش پیدا کرده است. این سبد برای یک خانواده ۳.۳ نفره در شهر‌های کوچک در نظر گرفته شده و به گفته رئیس کارگروه دستمزد شورای عالی کار، مناسب خانوار‌های کارگری در کلانشهر‌ها نیست.

اینطور که پیداست نماینده‌های کارگری دل خوشی از این جلسه ندارند. آن‌ها می‌گویند تعیین این سبد معیشت گام به جلو نیست و با توجه به شرایط تورم، تعیین سبد معیشت چهار میلیون و ۹۴۰هزار تومان نتوانسته قدرت خرید کارگران در سال ۹۷ را تامین کند. به گفته آن‌ها کارفرمایان اعتقاد داشتند که با حداقل مواد موجود در بازار، سبد معیشت کارگران را می‌توان پر کرد و این نقطه اختلاف بود. مثلا گفته می‌شود نماینده‌های کارفرمایان در این جلسات از حضور میوه در سبد معیشت کارگران گلایه کرده‌اند و معتقدند لازم نیست اقلامی مثل میوه در این سبد لحاظ شود!

هر سال کارگروه دستمزد، رقمی را به عنوان سبد معیشت در نظر می‌گیرد. پیش از این ارقامی در حدود شش میلیون تومان برای سبد معیشت پیشنهاد شده بود که خیلی امیدوارانه به نظر می‌رسید. تا اینکه در نهایت با توافق طرفین، سبد معیشت حول و حوش پنج میلیون تومان تعیین شد. البته همین رقم چهار میلیون و ۹۴۰ هزار تومانی هم نهایتا کلی چکش کاری می‌شود و تا نهایی شدن فاصله زیادی دارد. این رقم نسبت به سال گذشته حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان افزایش داشته است.

پارسال رقم تعیین شده برای سبد معیشت یک خانواده سه نفره سه میلیون و ۷۵۰ هزار تومان تعیین شده بود. با این حال در ۲۸ اسفندماه سال گذشته بعد از تشکیل چند جلسه شورای عالی کار با حضور نمایندگان کارگری و کارفرمایی، در نهایت دستمزد سال ۹۸ کارگران برای «حداقلی بگیران» یعنی کارگرانی که در سال نخست ورود به بازار کار قرار دارند، با افزایش ۳۶.۵درصدی، یک میلیون و ۵۱۶هزار تومان تعیین کرد. همچنین دستمزد کارگران دارای بیش از یک سال سابقه کار که تحت عنوان «سایر سطوح مزدی» شناخته می‌شوند، حدود ۱۳درصد نسبت به حقوق پایه ۹۷ به اضافه ۲۶۱هزار تومان، افزایش پیدا کرد.

مقایسه رقم سه میلیون و ۷۵۰ هزار تومانی با پایه حقوق یک میلیون و ۵۱۶ هزار تومانی نشان می‌دهد سال گذشته نتیجه نهایی جلسات کارگروه دستمزد، تقریبا ۴۰ درصد مبلغ سبد معیشت کارگران بود. اگر امسال هم نتیجه نهایی نسبت مشابهی با رقم سبد معیشت داشته باشد، می‌توان تا حدودی پایه حقوق سال ۹۹ را پیش‌بینی کرد. با توجه به رقم چهار میلیون و ۹۴۰ هزار تومانی سبد معیشت، احتمال دارد پایه حقوق سال آینده رقمی حدود دو میلیون تومان باشد. این مورد در صورتی اتفاق می‌افتد که افزایش حقوق ۳۳ درصدی در این کارگروه تصویب شود.

بعضی رابطه بین حداقل حقوق کارگران و سبد معیشت را طور دیگری تفسیر می‌کنند. آن‌ها می‌گویند برای عقب نماندن دریافتی کارگران از خرج‌ها روزمره، به همان میزان که سبد معیشت بالا رفته، حداقل حقوق هم باید افزایش پیدا کند. آن‌ها می‌گویند از آنجا سبد معیشت تعیین شده یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بالاتر از رقم سال قبل است، پس حداقل حقوق هم باید یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کند و به دو میلیون و ۷۰۰ هزار تومان برسد. البته این رقم خیلی خوش‌بینانه است. چراکه در این صورت حقوق کارگران باید ۸۰ درصد افزایش پیدا کند که هیچ‌جوره با نرخ تورم هم‌خوانی ندارد و بعید است کارفرمایان زیر بار چنین افزایشی بروند.

آخرین گزارش مرکز آمار از تورم نشان می‌دهد بهمن‌ماه امسال نرخ تورم سالانه به ۳۷ درصد رسیده است. تورم نقطه به نقطه هم در حدود ۲۵ درصد است. این یعنی قیمت‌ها در بهمن‌ماه امسال حدود ۲۵ درصد بیشتر از بهمن‌ماه پارسال است.

سال گذشته موقع تصمیم‌گیری برای پایه حقوق یک میلیون و ۵۱۶ هزار تومانی سال ۹۸، تورم نقطه به نقطه به ۴۲.۳ درصد رسیده بود و تورم سالانه در محدوده ۲۳.۵ درصد قرار داشت. با این وجود نهایتا افزایش حقوق ۳۶.۵ درصدی برای سال ۹۸ تصویب شد. به عبارتی باید می‌توان گفت: افزایش حقوق مصوب پارسال، درصدی بین تورم نقطه به نقطه و تورم سالانه بود.

باید توجه داشته باشید که تورم نقطه به نقطه یعنی افزایش قیمت کالا‌ها و خدمات در بهمن ماه، نسبت به بهمن سال قبل. در طرف مقابل تورم سالانه یعنی افزایش میانگین قیمت کالا‌ها و خدمات در یک سال گذشته، نسبت به یک سال قبل‌تر. در زمان‌هایی که نرخ تورم اوج می‌گیرد، در ابتدا تورم نقطه به نقطه افزایش پیدا می‌کند و تورم سالانه آن را دنبال می‌کند. برای همین پارسال تورم نقطه به نقطه نسبت به سالانه بالاتر بود. امسال وضعیت برعکس است. آخرین گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد تورم نقطه به نقطه بهمن‌ماه امسال به ۲۵ درصد رسیده و تورم سالانه حدود ۳۷ درصد است. همانطور که مشاهده می‌شود سیر تورم رو به پایین است و برای همین تورم نقطه به نقطه رقمی پایین‌تر از تورم سالانه دارد.

اگر مثل پارسال افزایش حقوق کارگران رقمی بین تورم نقطه به نقطه و سالانه در نظر گرفته شود، می‌توان گفت احتمالا حداقل حقوق کارگری برای سال ۹۹ رقمی بین یک میلیون و ۸۹۵ هزار تا دو میلیون و ۷۶ هزار تومان خواهد بود. در این صورت پیشبینی سناریو اول مبنی بر رابطه حقوق کارگران با سبد معیشت، با این سناریو منطبق خواهد بود. چراکه پایه حقوق دو میلیونی به معنای افزایش ۳۳ درصدی حقوق کارگران است که در بازه ۲۵ و ۳۷ که در نظر گرفته شده. این مورد احتمال تصویب پایه حقوق دو میلیونی برای سال آینده را بیشتر می‌کند.

تکلیف حقوق کارمندان برای سال ۹۹ تا حدودی مشخص شده و قرار است کارمندان و بازنشستگان دولت در سال آینده حداقل دو میلیون و ۸۰۰ هزار تومان حقوق بگیرند. این رقم نسبت به سال گذشته حدود ۱۵ درصد افزایش پیدا کرده است. حداقل حقوق کارمندان دولت برای امسال حدود دو میلیون و ۴۵۰ هزار تومان تعیین شده بود. برخی معتقد هستند با توجه به اینکه کف حقوق کارمندان دولت نسبت به سال قبل ۱۵ درصد رشد دارد، حقوق کارگران هم باید با همین نسبت افزایش پیدا کند. در چنین حالتی پایه حقوقی کارگری برای سال ۹۹ حدود یک میلیون و ۷۵۰ هزار تومان خواهد بود. در طرف مقابل بعضی رابطه بین حقوق کارمندان و کارگران را طور دیگر تفسیر می‌کنند. آن‌ها می‌گویند از آنجا که حقوق کارمندان دولت حدود ۵۰۰ هزار تومان افزایش داشته، پس حقوق کارگران هم باید ۵۰۰ هزار تومان نسبت به سال ۹۸ بیشتر شود. در چنین حالتی پایه حقوق کارگران برای سال ۹۹ همان دو میلیون تومان سناریو‌های قبلی تعیین خواهد شد.