ساجده رحیمی، اقتصاد۲۴ - وجود بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران در استان سیستان و بلوچستان از مزیتهای منحصر به فرد اقتصادی کشور بهشمار میرود. بندر چابهار بندری بدون محدودیت با موقعیت ممتاز جغرافیایی و منطقه ای است و قرار گرفتن در مسیر کریدور شمال – جنوب، برخورداری از زیرساخت های مناسب برای حمل و نقل دریایی و مبادلات گسترده تجاری کشورهای هندوستان، افغانستان و کشورهای آسیای میانه و CIS، تنها گوشه ای از توانایی های این منطقه را تشکیل میدهد که به موجب آن حضور سرمایه گذاران و صاحبان کالا را در این بندر اقیانوسی توجیه پذیر می کند.
چابهار در منطقه ساحلی مکران قرار گرفته که به دلیل همجواری با دریای عمان ، دسترسی به آبهای آزاد و کریدورهای جهانی موقعیتی را ایجاد کرده که حمل و نقل و تجارت ساحلی در آن اهمیت زیادی دارد و توسعه و عمران آن برای جمهوری اسلامی ایران دارای منافع استراتژیك اقتصادی، سیاسی و نظامی بسیاری است و توجه به آن می تواند منجر به افزایش توان و منزلت ژئوپلیتیكی ایران در سطح منطقه و حتی جهان شود. مقام معظم رهبری بیش از یک دهه است که بر تقویت بندر چابهار و توسعه مکران تاکید دارند و از آن به "گنج پنهان" تعبیر کرده اند.
بیشتر بخوانید: چابهار قلب تپنده توسعه اقتصادی مکران است
بیشتر بخوانید: چابهار بهشت سرمایهگذاری در ایران/ بندر چابهار میتواند کل درآمد کشور را کسب کند
بیشتر بخوانید: بندر چابهار ، فرصتی بدون محدودیت برای سرمایهگذاران فراهم کرده است
آقایی گفت: عمده درخواستهای سرمایهگذاری در سال ۹۸، داخلی و عمده آنها نیز فعالان اقتصادی و سرمایهگذاران سایر بنادر بودهاند، همچنین درخواستهای سرمایهگذاری خارجی جهت ساخت انبار، اجاره محوطه دپوی کالا، تعمیرات کانتینر از کشورهای افغانستان و هند نیز داشتهایم.
در برنامه بودجه سال ۲۰۲۰-۲۰۲۱ هند، بودجه بندر چابهار را دو برابر کرد که این افزایش بودجه پروژه بندر چابهار در زمانی که تنشها میان ایران و آمریکا بسیار افزایش یافته است، نشان دهنده اهمیت این پروژه برای هند و همچنین تعهد دهلی نو برای تکمیل بندر چابهار است.
بیشتر بخوانید: انقلاب در زیرساخت های منطقه آزاد چابهار در 8 پیکره؛ از توسعه صنعت تا گردشگری
از دیگر توانایی های منطقه آزاد چابهار می توان به حوزه پتروشیمی در آن اشاره کرد. این منطقه می تواند عسلویه دوم ایران باشد و به جای صادرات خام نفت و گاز با فعالیت های ارزش افزوده ای و تبدیل آنها به محصول نهایی، صادرات را انجام دهد.
چابهار امسال روند رو به رشدی در حوزه تولید داشت اما مهمتر از آن موفقیت چابهار در جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی در حوزه های مختلف اعم از نفت، گاز، پتروشیمی و صنایع سنگین و تبدیلی و شیلاتی بود که حائز اهمیت است.
عبدالرحیم کردی همچنین اعلام کرده بود : بیش از ۳۰ میلیارد دلار طرح در حوزه پتروشیمی تعریف شده و ۵ میلیارد دلار نیز طرح مجموعه فولاد دارای سرمایه ثبت شده است.
مدیرعامل شرکت تامین زیرساخت های منطقه آزاد چابهار نیز در این باره گفت: در فاز دو و سه ۱۸ طرح پتروشیمی منطقه آزاد چابهار، مهندسی و اجرا و تامین منابع مالی با کشور چین بوده و بنا بر اعلام رئیس دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری و صنعتی ایران، آخرین اقدامات قانونی از سوی چین در حال انجام بوده و تامین مالی و اجرای این دو فاز در حال انجام است.
بیشتر بخوانید: چابهار میتواند به قطب صادرات محصولات پتروشیمی تبدیل شود
فرودگاه بین المللی یکی از حلقه های مفقوده توسعه چابهار است که به عنوان محدودیتی برای طرح های چابهار به حساب می آید و ساخت آن می تواند زمینهساز توسعه حمل و نقل و سهولت در جابجایی کالا و مسافر به ویژه ورود گردشگر و سرمایه گذار داخلی و خارجی شود و توسعه سریع تر سواحل مکران را به همراه داشته باشد.
به گفته احمدعلی موهبتی، استاندار سیستان و بلوچستان صدور موافقت اصولی احداث فرودگاه بینالمللی چابهار از سوی سازمان هواپیمایی کشوری برای سازمان منطقه آزاد چابهار طی نامهای به این سازمان ارجاع شده است.
بیشتر بخوانید: حملونقل هوایی، موتور محرك توسعه منطقه آزاد چابهار
با مجوز شورای عالی مناطق آزاد، احداث فرودگاه بین المللی منطقه آزاد چابهار کلید خورد و در این راستا قرار است از سرمایهگذاران خارجی و داخلی برای ساخت این فرودگاه کمک گرفته شود.
مرتضی بانک، مشاور رئیس جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در رابطه با منابع مالی پروژه ساخت فرودگاه بین المللی چابهار گفته است: منابع مالی لازم برای پروژه ساخت فرودگاه بین المللی چابهار از چندین طریق در حال تامین است. یک بخش از تامین این منابع از منابع مالی منطقه آزاد چابهار حاصل می شود، در کنار آن به دنبال منابع فاینانس برای این پروژه هستیم.
وی گفت: با توافقی که با قرارگاه خاتم در رابطه با ساخت فرودگاه انجام شده، قرار است تا ۲۴ ماه آینده (سال۱۴۰۰) به بهره برداری برسد البته ما باید منابع را در زمان تعیین شده تامین کنیم.
اتحادیه اوراسیا با اهدافی چون ایجاد فضای واحد اقتصادی، توسعه بازار مشترک و دستیابی به حرکت آزاد کالا، سرمایه، خدمات و مردم در بازار واحد کشورهای عضو و ترویج رقابت سالم در بازار مشترک و .. امروز یکی از مهمترین موضوعات در مناطق آزاد ایران محسوب می شود که با انعقاد موافقتنامه تجاری میان ایران و کشورهای عضو اوراسیا از آبان ماه ۱۳۹۸ وارد فاز عملیاتی شد.
عبدالرحیم کردی در همایش مناطق آزاد، ویژه و توسعه همکاریهای اقتصادی با کشورهای همسایه گفت: برای موفقیت در توافقنامه اوراسیا و بهرهگیری از فضای رقابت بینالمللی، باید خدمات حملونقل و لجستیک را به بهترین شکل توسعه داد. یکی از این کریدورهای بسیار مهم، کریدور جنوب به شمال است که از چابهار شروع میشود. این منطقه در تلاش است تا با توسعه حمل و نقل و لجستیک خود نقش مهم خود را در این اتحادیه عملی سازد.
همانطور که پیشتر اشاره شد، سواحل سیستان و بلوچستان که به سواحل مکران شهرت دارد از اهمیت خاصی برخوردارند و به دلیل این اهمیت رهبر معظم انقلاب نیز بر آبادسازی و توسعه مناطق ساحلی آن در بخش های مختلف تاکید کرده اند.
بسیاری از صاحبنظران معتقدند توسعه محدوده منطقه آزاد چابهار میتواند رغبت سرمایهگذاری برای خارجیها را بیش از پیش کند.
بیشتر بخوانید: لایحه توسعه محدوده منطقه آزاد چابهار به کجا رسید؟/ مزایای الحاق بنادر شهید بهشتی و کلانتری به بندر چابهار
موافقت مجلس با کلیات لایحه الحاق دو بندر به منطقه آزاد چابهار خبر خوشی بود که دی ماه منتشر شد. مدیرعامل منطقه آزاد چابهار میگوید: این لایحه بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری را با حفظ حاکمیت سازمان بنادر در آنها به منطقه آزاد محلق میکند تا صاحبان بار و کالا از مزیتهای اقتصادی و رقابتی منطقه آزاد در بنادر استفاده کنند.
رییس جمهوری نیز بهمن ماه قانون الحاق بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری به محدوده منطقه آزاد تجاری- صنعتی چابهار را جهت اجرا به دستگاههای ذیربط ابلاغ کرد. این قانون در جلسه بیست و چهارم دی ۱۳۹۸ مجلس شورای اسلامی، تصویب شد و در تاریخ شانزدهم بهمن به تأیید شورای نگهبان رسید.
سرپرست معاونت اقتصادی و سرمایهگذاری سازمان منطقه آزاد چابهار اولویتهای این منطقه را در وهله اول توسعه لجستیک و حملونقل ترکیبی و محور ترانزیت شرق ایران دانست و گفت: محور بعدی بحث شیلات است که مزیت عمده این منطقه محسوب میشود.
حقدل گفت: اولویتهای ما در وهله اول توسعه لجستیک و حملونقل ترکیبی و محور ترانزیت شرق ایران است. محور بعدی بحث شیلات است که مزیت عمده این منطقه محسوب میشود و با توجه به صنایع بالادستی مانند پتروشیمی و فولاد، صنایع پاییندستی و زیرشاخههای این صنایع رونق خوبی گرفتهاند و فعالیتهای خوبی را شکل دادهاند.
بیشتر بخوانید: همه آنچه باید درباره توسعه چابهار بدانید؛ تا 5 سال آینده یک چابهار متفاوت خواهیم دید
مرداد ماه ۱۳۹۸ سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری با حضور در نشست هم اندیشی زیست بوم کارآفرینی دانش بنیان و توسعه کسب وکارهای نوپا در منطقه آزاد چابهار، اظهار کرد: زیرساختهای توسعه زیستبوم فناوری در چابهار فراهم شده است و اتفاقات خوبی در حوزه رونق زیست بوم نوآوری در چابهار در سالهای اخیر رخ داده است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار نیز در همین زمینه گفت: اقدامات خوبی در دانشگاه بین المللی چابهار رخ داده که همه اینها نوید دهنده اشتغال و کارهای خلاقانه و فناورانه است.
منطقه آزاد چابهار از معدود مناطق آزادی است که اهمیت بسیاری به فعالیت های دانشگاهی و پژوهشی می دهد و از ابتدای سال ۹۸ و با امضای تفاهمنامه همکاری با دانشگاه علوم و فنون FHM آلمان نشان داد عزم جدی برای توسعه این بخش دارد.
دانشگاه بین المللی چابهار و دانشگاه علوم و فنون FHM آلمان به منظور تأمین نیازهای آموزشی و پژوهشی شرکت های کوچک و متوسط و علاقمندان به کسب دانش در تمامی مقاطع تحصیلی تفاهمنامه همکاری امضا کردند.
منطقه آزاد چابهار فعالیت های علمی و پژوهشی خود را در قالب توسعه فعالیت های فناورانه و نوآورانه دنبال می کند و در تلاش است تا با افزایش امکانات زمینه جذب دانشجوهای خارجی را نیز فراهم کند.
بیشتر بخوانید: همه آنچه باید درباره فعالیت های علمی و پژوهشی منطقه آزاد چابهار بدانید
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار، عبدالرحیم کردی، توجه ویژه ای به مسئولیت های اجتماعی در منطقه دارد و به گفته او، سازمان منطقه آزاد چابهار در حوزه مسئولیت اجتماعی هر آنچه که در توان داشته، انجام داده و خواهد داد.
چابهار برای اجرای بهتر مسئولیت اجتماعی در منطقه آزاد چابهار، سند مسئولیت اجتماعی تعریف کرده است که اقدامی موثر به شمار می رود و همین امر به مسیر مشخص آن در این زمینه کمک شایانی خواهد کرد.
مهدی آبروش مدیر امور اجتماعی این سازمان درباره فعالیت ها در حوزه مسئولیت های اجتماعی گفت: در راستای اهداف راهبردی که برای مناطق آزاد تعریف شده، منطقه آزاد چابهار چهار هدف راهبردی تعریف کرده است که شامل کمک به تامین رشد و پویایی، اقتصاد مقاومتی، کمک به تنوع بخشی به پیوندهای اقتصادی، توسعه و تسریع عمران و آبادانی منطقه ای و توانمندسازی جامعه محلی در زمینه های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی می شود.
بیشتر بخوانید: جزئیات برنامههای مسئولیت اجتماعی در منطقه آزاد چابهار
اما شاید بتوان گفت دی ماه امسال و سیلی که متاسفانه خسارات زیادی به استان سیستان و بلوچستان وارد کرد، نقطه عطفی در عمل به مسئولیت اجتماعی از سوی سازمان منطقه آزاد چابهار بود و این منطقه برای کمک به روستاها و مناطق سیل زده تلاش بسیاری کرد و در چندین نوبت کمکهای غیرنقدی را جمعآوری و به مناطق سیلزده شهرستانهای چابهار، کنارک و نیکشهر توزیع کرد. همچنین در خلال بازدید از مدارس آسیب دیده در سیل تعهد کرد ٢٨٦ مدرسه آسیب دیده را با همکاری سازمان نوسازی مدارس بازسازی کند و این اقدام آغاز و در امسال ادامه خواهد داشت.
یکی از راهبردهای سازمان منطقه آزاد چابهار، اثر بر اقتصاد محلی است و این منطقه در این راستا در تلاش است تا با تمرکز بر گردشگری و ایجاد و توسعه زیرساختهای گردشگری و توسعه هنرهای بومی و محلی به رونق اقتصاد محلی کمک کند.
این منطقه علاوه بر مزیت های زیست محیطی و طبیعی که مجال برشمردن آن نیست، در حوزه های متنوع گردشگری مانند گردشگری غذا و گردشگری ورزشی نیز بسیار توانمند است و حرف های بسیاری برای گفتن دارد.
بیشتر بخوانید: توسعه گردشگری غذا در دستور کار منطقه آزاد چابهار / برنامه های گردشگری چابهار، از گردشگری غذا تا کریکت
با توجه به معافیت بندر چابهار از تحریم های آمریکا و حضور سرمایه گذاران خارجی در آن، موضوعات مربوط به آفشور بانک ها هم برای منطقه و هم برای سرمایه گذاران دارای اهمیت است.
کردی مهمترین مانع برای ایجاد شعب بانکهای برون مرزی در مناطق آزاد را سپرده قانونی عنوان می کند و معتقد است روند توسعه در چابهار نیازمند حمایت است و اگر نتوانیم شریان مالی را برای این پیوند و ارتباط بین کشورها برقرار کنیم، این روند پیشرفت آهسته می شود.
سیدحسین سلیمی رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان درباره درخواست برخی از بانکهای افغانستانی برای تاسیس شعبه در منطقه آزاد چابهاراظهار داشت: طی چند ماه گذشته و بعد از آنکه آرین بانک تحریم شد، یکی از بانکهای افغانستان برای حضور در منطقه آزاد چابهار و تاسیس شعبه درخواست داشت که در صورت موافقت و انجام این کار، بخش بزرگی از مشکلات نقل و انتقالات پول حل خواهد شد.
وی ادامه داد: در حال حاضر هر تراکنشی مربوط به منطقه آزاد چابهار که مربوط به افغانستان باشد، از تحریمهای آمریکا معاف است.در حال حاضر ولی ما برای تجارت با افغانستان و واردات و صادرات با این کشور دچار مشکل هستیم و نقل و انتقال پول به سختی انجام میشود. در صورتی که هر بانکی مجوز فعالیت به دست آورد، تجارت و نقل و انتقال پول بین دو کشور تسهیل خواهد شد.
بیشتر بخوانید: ارسال دو درخواست ایجاد آفشور بانک به شورای پول و اعتبار
با شیوع کرونا در کشور همه مناطق آزاد ایران نیز پا به پای دیگر مناطق کشور، سعی در کنترل این بیماری و کمک به پروسه پیشگیری و درمان و تولید تجهیزات مورد نیاز کردند. منطقه آزاد چابهار نیز از این قاعده مستثنی نبود و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار از همان ابتدا با اعلام آمادگی همکاری همهجانبه سازمان منطقه آزاد چابهار جهت مقابله با بیماری کرونا گفت: با همکاری شبکه بهداشت و درمان چابهار در حال تجهیز یک ساختمان ایزوله و مجزا در بیمارستان برای بیماران خاص این ویروس هستیم.
همچنین کردی از کمک ۲۵ میلیارد ریالی منطقه آزاد چابهار به مرکز ایزوله کرونا به منظور پیشگیری از شیوع این ویروس خبر داد.
بیشتر بخوانید: همه اقدامات کرونایی منطقه آزاد چابهار؛ از کمک به واردات تجهیزات بهداشتی تا ایفای مسئولیت اجتماعی در پاکسازی مدارس
این منطقه با خبرهای خوش مبنی بر همکاری ایران، یونیدو و ژاپن در توسعه صنعت شیلات در چابهار و اعلام خبر رشد ۴۰۰ درصدی صادرات به خارج کشور از منطقه آزاد چابهار سال ۹۸ را به انتها رساند.