ریزش مشکوک بورس یا اصلاح طبیعی؟/ چه کسانی از افت بازار سرمایه سود می‌برند؟

اقتصاد۲۴- شاخص بورس طی چند روز گذشته بر مدار کاهش قرار گرفته است، موضوعی که البته بعد از رشد‌های شارپی می‌تواند یک اصلاح به حساب آید. با این همه، اما ورود نقدینگی به بازار بورس در همان ماه‌های ابتدایی سایر بازار‌ها را تحت تاثیر قرار داده بود. با این همه، اما طی روز‌های گذشته و با کاهشی شدن شاخص قیمت طلا و دلار رو به افزایش رفت؛ در همین حال در روز‌های نخست ریزش شاخص و در حالی که تابلوی بورس تهران از ابتدای معاملات روز شنبه ۲۷ اردیبهشت قرمزپوش بود، اما تابلوی اوراق گواهی حق تقدم تسهیلات مسکن در همه نماد‌های زیرمجموعه «تسه» سبزپوش شده و در چند نماد نیز به سقف دامنه نوسان ۵ درصدی رسید.

موضوعی که می‌تواند در کنار سایر گزاره‌ها ذهن را به سمت هدفمند بودن پایین آمدن شاخص نیز ببرد. هرچند این موضوع فقط در حد یک فرضیه است و البته یک امر قطعی نیست. با این حال با شروع رشد بازار سهام، در خصوص این موضوع جوسازی‌های فراوانی صورت گرفت. از جمله نیرو‌های اپوزیسیون سیاسی در خارج از کشور که با بالا رفتن قیمت دلار مدام مردم را به خرید دلار تشویق می‌کردند و از بالا رفتن بیشتر قیمت سخن می‌گفتند حالا، اما در تحلیل بازار بورس خبر از یک سقوط بزرگ می‌دادند، موضوعی که حتی برخی از اهالی رسانه چه در شبکه‌های رسمی و چه در صفحه شخصی دانسته یا نادانسته به آن دامن زده اند.

پیش از این پیمان مولوی مولوی در پاسخ به این سوال که عده‌ای از زمین خوردن بازار سرمایه سود خواهند برد یا خیر گفت: به طور قطع در اقتصاد ذینفعانی وجود دارند که هر کدام در گروه‌های مختلف جای می‌گیرند.
این کارشناس اقتصادی گفته بود: ما در کشور ۴ بازار اصلی ارز، بازار طلا، بازار مسکن و بازار سرمایه را داریم. در حال حاضر بازار سرمایه مورد نظر مردم و سرمایه گذاری آنهاست. در این شرایط سایر بازار‌ها در هر اقتصادی و البته اقتصاد ایران منتظر این چرخش هستند؛ بنابراین بسیاری از فعالان ۳ بازار دیگر منتظر لغزش در بازار سرمایه هستند.

چه بخواهیم چه نخواهیم رشد بازار بورس برای عده‌ای چندان خوشایند نبود. هر چند ممکن است زور این افراد به انتقام از بازار بورس نرسد، اما با این حال تلاش‌هایی هم برای ترساندن مردم از بورس می‌شد.

 

همایون دارابی کارشناس بازار سرمایه، اما با اشاره به قرمزپوش شدن بازار طی چند روز اخیر معتقد است بعد از آن رشد‌های شارپی، این اصلاح و استراحت طبیعی است.

دارابی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ می‌گوید: خیلی به فرضیه‌هایی نظیر اینکه گروهی علیه گروه دیگر در بازار توطئه کنند ندارم چرا که برای مثال بازار املاک و مستغلات از ابتدای امسال تا حدود ۵۰ درصد رشد داشته است.

 

وی می‌افزاید: ما با پدیده‌ای در اقتصاد مواجه هستیم که آن تورم ناشی از افت ارزش ریال است. قیمت دلار هنوز بالا نرفته، نرخ سایر کالا‌ها و خدمات بالا می‌رود.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه چندان نمی‌توان به فرضیه‌های توطئه‌ای برای بازار استناد کرد، اظهار کرد: بازار بورس از ابتدای امسال حدود ۱۰۴ درصد رشد کرده است در این شرایط طبیعی است که مدتی را هم به استراحت بپردازد.

دارابی می‌افزاید: باید سود‌ها شناسایی شوند و ببینیم نقدینگی تازه چقدر قدرتمند است تا دور جدیدی برای بازار رخ دهد. چیزی که عملاً در بازار رخ داد، یک قاعده ساده بود که بعد از هر دوره رشدی معمولاً یک دوره اصلاح و نوسان طبیعی است.

 

وی یادآور می‌شود: افراد تازه وارد حتما با مطالعه و گذراندن دوره‌های آموزشی به بورس وارد شوند و آن را به عنوان یک حرفه مهم یاد بگیرند. سهام شرکت‌ها را با انواع ابزار‌ها تحلیل کنند تا بتوانند خرید مناسبی داشته باشند.

اما با رشد شاخص بورس بسیاری از سیاسیون نیز نسبت به این مسئله واکنش نشان دادند. برخی منتخبین جدید مجلس شورای اسلامی که البته عموماً با مشی سیاسی دولت زاویه دارند نسبت به بورس هشدار دادند. این در حالی است که با توجه به رشد نقدینگی، هدایت پول به سمت بورس نه تنها برای اقتصاد خطرناک نیست که می‌تواند یک فرصت خوب برای اقتصاد کشور باشد، موضوعی که حتی حسن روحانی نیز به آن واکنش نشان داد و گفت بورس ما رشد کرده، اما عده‌ای از این موضوع ناراحت هستند.

در این زمینه سیدحمیدرضا علوی تحلیلگر بازار سرمایه در تحلیلی نوشته بود: بی شک، دوران تازه‌ای در بورس ایران آغاز شده است و با عرضه سهام دولتی ها، سهام عدالت و اقبال میلیونی شهروندان، با بازاری کاملا نو مواجه هستیم. پوست اندازی و دگردیسی بازار را به راحتی می‌توان در حرکت پرشتاب شاخص مشاهده کرد.

 

شناخت ابعاد و ماهیت تحول جدید در بورس ایران یک ضرورت است، اما متاسفانه در آن سوی فضای پرهیجان بازار شاهد گمانه زنی سیاسی عجیب هستیم. در همین گمانه زنی‌ها است که عده‌ای شایعه «خطر سقوط بورس» یا احتمال «ترکیدن حباب قیمتی» را مطرح می‌کنند و اخیراً نیز مدعی شده اند که بورس بعد از این، سیبل اصلی حمله اقتصادی و تحریم ترامپ خواهد بود.

 

این گمانه زنی سیاسی درباره سرنوشت بورس ابتدا از سوی برخی چهره‌های اپوزیسیون در رسانه‌های آن سوی آب‌ها مطرح شد و متاسفانه ظرف روز‌های اخیر توسط برخی از تریبون‌های داخلی نیز تکرار شده است.

 

به طور مثال یکی از فعالان اپوزیسیون که همیشه از تصمیم‌ها و رویداد‌های داخلی تصویر فاجعه آمیز ارائه می‌کند، این بار نیز مدعی شد که سازمان بورس در آستانه تحریم قرار دارد و در صورت تحریم بورس، همه شرکت‌های عضو اتوماتیک در معرض تحریم قرار می‌گیرند و بورس فرو می‌پاشد.

یا برخی دیگر از مخالفان سیاست‌های دولت مدعی شدند که دولت روحانی با کشاندن میلیون‌ها شهروند به بازار بورس، می‌خواهد سپر انسانی در برابر تحریم‌های احتمالی ترامپ بسازد، یعنی هزینه تحریم را بر طرف مقابل سنگین‌تر کند.

اما در این بحث و ادعا‌ها که به نظر می‌آید، عمدتاً با انگیزه ایجاد ترس و تردید میان سهامداران جدید الورود ارائه می‌شود، چند واقعیت مهم به عمد یا سهو نادیده گرفته می‌شود:
اول، بورس ایران اساساً هویت و مختصاتی متفاوت از بورس‌های شناخته شده بین المللی دارد بنابه همین تفاوت ماهوی، کمترین تاثیر را از تحولات اقتصاد جهانی می‌پذیرد. به اتفاقات همین ایام کرونا نگاه کنید، بار‌ها شوک تعطیلی کرونا باعث کاهش و سقوط ارزش سهام بازار‌های نیویورک، لندن یا هنگ کنگ شد بی آنکه در بورس تهران اتفاق مهمی رخ دهد.

دوم، اغلب مبادلات مالی ایران با کشور‌های دیگر هم اکنون تحت تحریم قرار دارد؛ بنابراین حتی در صورت اعلام تحریم جدید از سوی ترامپ، اتفاق خاصی رخ نخوهد داد.

تحلیلگران بازار سرمایه، برخلاف پیشگویان سیاسی، عرضه سهام بزرگ دولتی‌ها و حتی آمدن سهام عدالت به بورس را اتفاقی مثبت می‌بینند زیرا خروجی و نتیجه این اتفاقات، در بلند مدت به توسعه و عمق یافتن بازار منجر می‌شود ضمن آن که مجوز بالاترین مقام نظام برای عرضه سهام عدالت، تضمینی مهم برای ایمنی بازار و آرامش خاطر سهامداران است.