۴۰ گزارش فصلی نشان از نابسامانی محیط کسب و کار‌ در ایران دارد/ واحد‌های تولیدی ما راه دستیابی به فناوری را خرید لیسانس می‌دانند!

محمد آیتی، اقتصاد۲۴- دو ماه از سال ۹۹ که به‌ نام جهش تولید نام‌گذاری شده است می‌گذرد، اما به‌نظر نمی‌رسد جهشی در تولید آن‌طور که مدنظر رهبر انقلاب است اتفاق افتاده باشد؛ هرچند که ویروس کرونا نیز می‌تواند خود عاملی در تاخیر در این جهش باشد.

بی‌تردید اگر بنا باشد جهش تولید اتفاق بیفتد باید زیرساخت‌های اقتصادی کشور زیر و رو شود و با الگوگیری از کشور‌های موفق، مسیر درست در تحقق این شعار را در پیش بگیریم.

در همین خصوص، غلامعلی جعفرزاده‌ ایمن‌آبادی به اقتصاد۲۴ گفت: دو ماه از سال ۹۹ و به عبارتی یک ششم سال را پشت سر گذاشتیم، اما پیش‌بینی می‌شود با وضعیت موجود به‌خصوص با شیوع ویروس کرونا، در دوره پساکرونا شاهد مشکلات متعدد و جدی، به خصوص در حوزه اقتصادی و تولید روبرو شویم؛ به‌ویژه اینکه سال، سال جهش تولید نام‌گذاری شده است و آن‌قدر بحث کرونا بر افکار مدیران و مسئولان کشور غلبه کرده است که نمی‌توانند به موازات مسائل کرونا کار دیگری انجام دهند و نباید مسیر این‌گونه ادامه پیدا کند.

وی افزود: ۴۰ گزارش فصلی که برای محیط کسب و کار‌های ایران تهیه شده است نشان‌گر اوضاع نامطلوب در این بخش است. البته به‌طور کلی در حوزه بین‌الملل هم چه در بحث رقابت‌پذیری و چه در سایر مباحث هم، گله‌مندی‌هایی در سراسر دنیا وجود دارد که شاید در کشور ما مقداری بیشتر باشد؛ آن هم به این علت است که ما حمایت‌های مالی، مالیاتی، بانکی و تعرفه‌ای نسبتاً زیاد و پراکنده‌ای داریم و بعضی از شواهد نشان می‌دهد گاهی این حمایت‌ها در جهت معکوس عمل می‌کنند و حتی رشد تولید را کم می‌کنند مانند استفاده بیش از حد از کود شیمیایی ارزان نگه داشته شده در مزارع یا واردات برخی نهاده‌های ارزان تولیدی با نرخ ارز ترجیحی.

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس تصریح کرد: غیراقتصادی‌شدن خطوط تولید به علت سود کلان فروش مواد اولیه ارزان و رانتی در بازار آزاد و صادرات آن به کشور‌های همسایه از جمله اتفاقات نامبارک در کشور است. البته مشکلات تولیدی دیگری هم وجود دارد که اگر بخواهیم واقعیت را بیان کنیم از نظر بسیاری از مردم، برند ایران برندی نامرغوب در سطح جهان است به‌جز برخی از حوزه‌ها مانند محصولات غذایی و نانو. متاسفانه کمتر دیده می‌شود که یک کارخانه یا بنگاه اقتصادی واحد تحقیق و توسعه یا فناوری داشته باشد و یا به نهاد پژوهشی سفارش دهد. بسیاری از واحد‌های تولیدی ما راه دستیابی به فناوری را خرید لیسانس و انتقال فناوری می‌دانند و در مونتاژ کالا‌های خارجی به اصطلاح رو به کهنه‌شدن تحت لیسانس در شرکت‌های خارجی عادت کرده‌اند و در نتیجه تولیدکنندگان مونتاژکار ایرانی حداقل یک قدم نسبت به کارخانجات صاحب فناوری از نظر داشتن فناوری در ایران و جهان عقب‌تر هستند و از لحاظ فرهنگی و اجتماعی در ایران هم این واقعیت وجود دارد که در این سال‌ها از دید برخی افراد کارکردن ضدارزش تلقی شده است و از زیر کار در رفتن یک نوع زرنگی و تیزهوشی به حساب می‌آید.

بیشتر بخوانید: باید موانع را از سر راه کسب‌وکار‌های خرد برداشت

نماینده رشت اظهار داشت: اگر نگاهی به کشور‌های منتخب و موفق در امر اقتصاد مانند چین، ژاپن، برزیل، کره‌جنوبی، آلمان و... بیندازیم شاهد اتفاقات خوبی خواهیم شد. اولین اتفاق مشترک در آن‌ها این است که در روند صنعتی‌شدن و شکل‌گیری زیرساخت‌های تولیدی و تولد بنگاه‌های بزرگ، تقریباً در تمام کشور‌ها و دولت‌ها نقش برجسته‌ای داشته‌اند و در هیچ‌یک از این کشور‌ها حمایت از تولید به ساز و کار بازار سپرده نشده است. آن که در اغلب این کشور‌ها حمایت‌های مالی، اعتباری و تعرفه‌ای دولت از تولید به همراه ساز و کار‌هایی برای تضمین بیشتر در رشد اقتصادی طراحی شده است. تقریباً در همه این کشور‌ها راهبرد توسعه صنعتی با تعاریف حداقلی و حداکثری مشخصی اعلان شده و به آن مقید بوده‌اند. فرهنگ و بستر فرهنگی برای تولید و سرمایه‌گذاری در این کشور‌ها وجود داشته و تقویت و حراست شده است؛ مانند فرهنگ کار و پس‌انداز.

جعفرزاده در ادامه بیان کرد: در این کشور‌ها هر جا رانت و فساد ایجاد شده است ابزار‌های مدیریتی و مالیاتی آن را کنترل کرده‌اند و برای این کار به جبر و زور و تهدید و مصاحبه متوسل نشدند. ساز و کار تامین مالی از نوع هدایت اعتبار از تلاش‌های آن‌ها بوده است یعنی ایجاد نظام انگیزشی بانک‌ها برای پرداخت اعتبار و تسهیلات به پروژه‌ها یا واحد‌های تولیدی پیشران رشد در اکثر این کشور‌ها به اقتضای شرایط داخلی مربوط مشخص شده است، یعنی سیاست‌ها تشویقی بوده و اگر کسی پیشران بوده باشد کمک بلاعوض گرفته نه کارخانه‌های ورشکسته. رشد اقتصادی و زیرساخت‌های تولید و سرمایه‌گذاری عموماً از زمانی آغاز شده که نهاد‌های حکومت، امنیت سرمایه‌گذاری را برقرار و حقوق مالکیت را تضمین کرده‌اند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: نکته بسیار مهم که در این کشور‌ها به آن اهتمام شده این است که حقوق مالکیت و امنیت سرمایه‌گذاری اگر جایی دچار بحران و خسران شد بتواند به‌راحتی و با کمترین هزینه، حقوق خود را اثبات کند؛ و در آخر اتفاق خوبی که دولت‌های این کشور‌ها رقم زده‌اند این است که رانت مولد ارزش افزا و شتاب‌دهنده رشد بلندمدت را از رانت بد متمایز کرده‌اند. رانت الزاماً بد نیست فقط باید مولدزا باشد. امیدوارم با کسب تجارب این کشور‌های منتخب بتوانیم گام‌های خوبی برای رونق و جهش تولید در کشور برداشت.