تاثیر کرونا بر ‌کسب‌وکارها به روایت آمارهای رسمی

اقتصاد۲۴ - نخستین راهکار برای مقابله با کرونا، تعطیلی کامل مشاغل بود که به دلیل تبعات منفی، دولت اقدام به اعطای تسهیلات ویژه کرونایی به مشاغل آسیب‌دیده از کرونا کرد، آن هم در زمانی که به دلیل تحریم و کاهش شدید فروش نفت، تحت فشار‌های اقتصادی قرار داشت.

۶ ماه از ورود ویروس کرونا به کشور می‌گذرد و دیگر کنار آمدن با کووید ۱۹ به بخشی از سبک زندگی همگانی تبدیل شده است؛ ویروسی که به چشم دیده نمی‌شود، اما اثرات آن از ده‌ها سیل و زلزله مخرب شدیدتر است، مانند بلایای طبیعی هم نیست که تنها اگر گذرش به آنجا افتاد خرابی به بار آورد، چرا که ردپای آن در همه جا به چشم می‌خورد و بلایی به سر اقتصاد کشور آورده که به یک جغرافیا و شغل محدود نمی‌شود.

اولین راهکار دولت مانند کشور‌های دیگر، تعطیلی کامل مشاغل مختلف بود تا بلکه بتوان شر کرونا را از سر کشور کم کرد؛ اما از آنجا که هنوز هم هیچ پایانی بر این وضعیت پیش‌بینی نمی‌شود، تعطیلی چاره کار نبود چرا که مشاغل تاب‌آوری در برابر این وضعیت را نداشتند.

آنطور که آمار مرکز آمار نشان می‌دهد، شیوع ویروس کرونا موجب توقف کامل ۳۸ درصد کسب‌وکار‌ها در اسفند ۹۸ و فروردین ۹۹ شد که البته این عدد در اریبهشت به ۲۱ درصد کاهش یافت. از سوی دیگر در اسفند و فروردین ماه تنها ۲۲ درصد کسب‌وکار‌ها با تمام ظرفیت به فعالیت خود ادامه دادند که این عدد در اردیبهشت ماه به ۳۴ درصد افزایش یافت.

آمار نیز تاثیرپذیری کسب‌وکار‌ها از کرونا را تائید می‌کند؛ در این وضعیت دولت برای مهار کردن آسیب کرونا بر مشاغل و همینطور کارگران، تصمیم گرفت تسهیلات مختلفی پرداخت کند. البته که فشار وارده به بدنه دولت به دلیل قرار گرفتن در این شرایط بحرانی، آن هم در شرایط تحریم و کاهش صادرات نفتی بر کمتر کسی پوشیده است.

به هرحال، تصمیم بر این شد که ۱۴ شغلی که بیشترین آسیب را از شیوع کرونا دیده‌اند، تسهیلات دریافت کنند. همچنین شاغلانی که به دلیل کرونا شغل خود را از دست داده‌اند نیز مشروط به داشتن بیمه، تحت پوشش بیمه بیکاری قرار گرفتند.

ابتدا تصمیم بر این بود که تسهیلات کرونا تنها به بنگاه‌های دارای کد بیمه اختصاص یابد، اما کمی بعدتر بنگاه‌های اقتصادی فاقد کد بیمه و کد کارگاهی نیز مشمول تسهیلات کرونایی شدند که هدف از آن، حفظ اشتغال فعالان اقتصادی عنوان شد.

بر اساس آخرین اطلاعات موجود، حدود سه میلیون واحد به طور جدی از کرونا آسیب دیده‌اند که یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد آن بیمه شده و دارای کد کارگاهی بوده و یک میلیون ۷۰۰ هزار واحد فاقد بیمه هستند؛ این بنگاه‌ها حدود ۶ میلیون شاغل را در برداشتند که ۲.۸ میلیون نفر بیمه شده و سه میلیون نفر فاقد بیمه هستند.

در نهایت برنامه‌ریزی برای اختصاص تسهیلات کرونایی به سه گروه شامل بنگاه‌های دارای کد بیمه، بنگاه‌های فاقد کد بیمه و همچنین بیکاران صورت گرفت که شرایط ثبت‌نام و مبلغ وام و بازپرداخت هر گروه متفاوت بود.

روند دریافت وام برای گروه اول بدین شکل بود که پیامکی برای آن‌ها ارسال می‌شد و سپس این افراد با مراجعه به سامانه کارا می‌توانستند برای دریافت وام ۶ میلیونی، ۱۲ میلیونی و ۱۶ میلیون تومانی اقدام کنند و بازپرداخت این تسهیلات با ۱۲ درصد سود از مهر ماه با سه ماه تنفس آغاز می‌شود

ابتدا شرط حفظ اشتغال ۹۰ درصدی برای دریافت تسهیلات بانکی مهم بود، اما به منظور تسهیل ضمانت‌ها این شرط برداشته شد و اگر بنگاهی حتی یک نفر را حفظ کرده باشد، به ازای نیروی کار شاغل تسهیلات دریافت می‌کند.

ضمانت لازم برای وام زیر ۱۶ میلیون تومان نیز فقط سفته یا چک، بین ۱۶ تا۴۸ میلیون تومان سفته با یک ضامن، تا ۱۶۰ میلیون تومان سفته با دو ضامن، ۱۶۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان سفته با سه ضامن و بالای ۲۰۰ میلیون مطابق آنچه بانک برای ضمانت مشخص می‌کند خواهد بود.

در مرحله بعدی، گروه دوم یعنی بنگاه‌های اقتصادی فاقد کد بیمه از ۱۶ تیر ماه می‌توانستند برای ثبت‌نام دریافت تسهیلات به سامانه کارا مراجعه کنند، سپس پیامک اطلاع‌رسانی و دعوت متقاضیان برای آن‌ها ارسال می‌شد و نهایتا آن‌ها پس از دریافت پیامک می‌توانستند درخواست وام خود را به ثبت برسانند.

از ۱۶ تیرماه سامانه کارا با هدف پرداخت تسهیلات حمایتی کرونا به متقاضیان خویش فرمایی، متقاضیان فاقد بیمه و بنگاه‌های رسمی، فعال شده و امکان ثبت نام برای کلیه شاغلین و صاحبان کسب و کار‌های فاقد بیمه و آسیب‌دیده از کرونا که متقاضی استفاده از وام و تسهیلات حمایتی کرونا هستند، فراهم شده است.

«عیسی منصوری»، معاون اشتغال وزیر کار درباره مبلغ وام اختصاص یافته به این گروه گفته است: مبلغ وامی که به اشخاص حقیقی خویش فرما یا خود اشتغال تعلق می‌گیرد، ۶ میلیون تومان، برای واحد‌های کسب‌وکاری که امکان اثبات رابطه کارفرما- کارکن وجود ندارد، ۶ میلیون تومان صرفا به کارفرما و برای بنگاه‌ها و واحد‌های کسب و کاری که امکان اثبات رابطه کارفرما- کارکن وجود دارد، مبلغ هشت میلیون تومان به ازای هر شاغل خواهد بود.

بر اساس اعلام این مقام مسوول، نرخ سود تسهیلات پرداختی از سوی مؤسسات عامل به مشمولان، ۱۲ درصد و حداکثر زمان پرداخت تا پایان تیرماه ۱۳۹۹ تعیین شده و مدت بازپرداخت تسهیلات کرونا با احتساب دوره تنفس، ۲۴ ماهه و از ابتدای آبان ماه ۱۳۹۹ است. لازم به ذکر است ضمانت لازم برای بازپرداخت تسهیلات این گروه مشابه گروه اول تعیین شده است.

بانک مرکزی در ۲۱ اسفند ماه ۱۳۹۸، بخش‌ها و رسته‌های کسب وکار‌هایی که به طور مستقیم از بیماری کرونا دچار بیشترین آسیب شده‌اند، را منتشر کرد که البته به تدریج رسته‌های شغلی دیگری نیز به این فهرست افزوده شد.

بر این اساس، مراکز تولید و توزیع غذا‌های آماده اعم از رستوران‌ها، بوفه‌ها، طباخی، تالار‌های پذیرایی، قهوه‌خانه‌ها، اغذیه فروشی‌ها (وزارت صنعت، معدن و تجارت) از جمله این مشاغل هستند.

مراکز مربوط به گردشگری شامل هتل‌ها، هتل‌آپارتمان‌ها، مجتمع‌های جهانگردی و گردشگری، مهمان‌پذیرها، مهمانسراها، مسافرخانه‌ها، زائرسراها، مراکز بوم‌گردی، مراکز اقامتی، پذیرایی، تفریحی، خدماتی بین‌راهی و موزه‌ها (وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) نیز جزو این مشاغل محسوب می‌شوند.

حمل و نقل عمومی مسافر برون شهری اعم از هوایی، جاده‌ای، ریلی و دریایی (وزارت راه و شهرسازی)، حمل و نقل عمومی مسافر درون شهری (وزارت کشور)، دفاتر خدمات مسافرتی، گردشگری و زیارتی (وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و سازمان حج و زیارت حسب مورد) نیز جزو این شاغل قرار دارند.

تولید و توزیع پوشاک (وزارت صنعت، معدن و تجارت)، تولید و توزیع کیف و کفش (وزارت صنعت، معدن و تجارت)، مراکز توزیع آجیل، خشکبار، قنادی، بستنی و آبمیوه (وزارت صنعت، معدن و تجارت) و مراکز، باشگاه‌ها و مجتمع‌های ورزشی و تفریحی (وزارت ورزش و جوانان) نیز جزو این مشاغل محسوب می‌شوند.

مراکز و مجتمع‌های فرهنگی، آموزشی، هنری و رسانه‌ای (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری حسب مورد) و مراکز تولید، توزیع و فروش صنایع دستی (وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) نیز جزو این رسته‌های شغلی شغلی قرار گرفته اند.

مؤسسات خصوصی دارای پروانه بهره‌برداری از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در حوزه‌های درمانی و تشخیصی اعم از آزمایشگاهی و پاراکلینیکی فعال هستند و همچنین آموزشگاه‌های رانندگی، آرایشگاه‌ها، سالن‌های زیبایی و گرمابه (وزارت صنعت، معدن و تجارت) نیز در جمع این مشاغل جای دارند.

کتابفروشان، ناشران، موزعان (کتاب، کتاب‌های هنری، پوستر) و کارت‌پستال فروشان نیز جزو این فهرست محسوب شده‌اند.

واحد‌های پرورش مرغ گوشتی و مرغ مادرگوشتی، مراکز تولید محصولات گلخانه‌ای سبزی و صیفی‌جات صادراتی و مراکز تولید و عرضه گل و گیاهان زینتی و ماهیان زینتی نیز در مراحل بعد به فهرست رسته‌های کسب و کار‌های آسیب‌دیده از بیماری کرونا افزوده شدند.

ابتدا فرصت ثبت‌نام متقاضیان برای بهره مندی از تسهیلات حمایتی کرونا تا پایان تیر ماه اعلام شده بود، اما کارگروه مقابله با پیامد‌های اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا، این مهلت را تا پنجم مرداد ماه تمدید کرد.

طبق اعلام معاون وزیر کار، جمعا ۴۰ هزار میلیارد تومان برای پرداخت تسهیلات کرونا در نظر گرفته شده که تاکنون هزار و ۲۷۴ میلیارد تومان به مشمولان پرداخت شده است.

همچنین برای حمایت از کارگران آسیب‌دیده از کرونا، مقرر شد بیمه بیکاری سه ماه اسفند ۹۸ و فروردین و اردیبهشت ۹۹ به این افراد پرداخت شود و دولت مبلغ ۵۰۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای کمک به صندوق بیمه بیکاری اختصاص داد

برابر آخرین آمارها، بیش از ۸۶۳ هزار نفر برای دریافت بیمه بیکاری ثبت‌نام و بیش از ۹۰ درصد مشمولان، مقرری بیمه بیکاری را دریافت کرده‌اند.

تسهیلات کرونایی شاید در نگاه اول رقم ناچیزی باشد، اما از یک سو باعث سرپا ماندن بخشی از کسب‌وکار‌ها شده و از سوی دیگر هزینه مضاعفی به دولت در شرایط تحریم تحمیل کرده است.