دولت راضی به کاهش قیمت دلار نیست/ ‎بی‌جهت افزایش بهای ارز و سکه را متوجه مردم و دلالان می‌کنند

 ‎اقتصاد۲۴ - شاید کارشناسان بر این باور باشند که گران شدن دلار برای دولت منفعت ندارد و دولتی‌ها را دچار چالش‌های جدی همچون بالا رفتن ‏قیمت‌های مصرفی و تولیدی می‌کند، اماسیاست‌های دولت نشان می‌دهد که همچنان از تبعیت افزایش نرخ ارز استقبال می‌کند‎. ‎

در حوزه ارز، دولت قیمت‌ها را بالا و پایین می‌برد؛ زیرا صرافی‌های فعال در بازار نیز تحت مدیریت و نظارت دولت و بانک ‏مرکزی قرار دارند؛ از این رو می‌توان با اطمینان گفت که دولت همچنین انحصار بازار‌هایی همچون ارز را به دست دارد؛ پس ‏‏ دولت با سیاست‌گذاری‌های خود و نحوه تخصیص ارز مشخص می‌سازد که قیمت در کدام مسیر حرکت کند؛ افزایش یا کاهش! ‏بنابراین تورم ناشی از حباب قیمت‌ها به دست دولت و آگاهانه است‎. ‎

وقتی نرخ‌ها به ویژه دلار آن هم با کاهش ارزش پول ملی به‌صورت لحظه‌ای افزایش می‌یابد شکل‌گیری انتظارات تورمی در ‏اقتصاد خیلی دور از انتظار نیست و از تولیدکننده گرفته تا مصرف‌کننده توان تامین کالا را از دست می‌دهند.
شکل‌گیری تورم‌های دو رقمی و ناکارآمدی برنامه دولت‌های مختلف برای مبارزه با چالش‌های اقتصادی، باعث شکل‌گیری طرح‌هایی ‏شده که از آن‌ها به‌ عنوان گشایش اقتصادی یاد می‌شود‎.

زمان زیادی از وعده اقتصادی حسن روحانی نگذشته است و رمز و راز گشایش اقتصادی دولت با معرفی در قالب فروش اوراق ‏سلفی نفت به مردم پرده برداری شد. صاحبنظران با محاسبه قیمت هر بشکه نفت یعنی ۹۴۴ هزار تومان و قیمت روز نفت ایران ‏چیزی حدود ۴۲ دلار متوجه شدند که دولت قیمت هر دلار را با مردم ۲۲۵۰۰ تومان حساب کرده است‎. ‎

این نوع دیدگاه زنگ خطر افزایش مجدد نرخ ارز را به صدا درخواهد آورد و انتقادات زیادی را به همراه داشت‎. ‎

شوک‌های حاصل از صعود قیمت ارز بر اقتصاد‎ ‎

بی توجهی دولت به تبعات نوسانات ارزی علاوه بر ایجاد شوک‌های مخرب خطای بزرگی در اقتصاد است که یکی از پیامد‌های ‏آن روند صعودی نرخ تورم خواهد بود. ‎

آلبرت بغزیان، تحلیلگر مسائل اقتصادی درباره آینده قیمت ارز، با توجه به این موضوع که قرار بر آن است که نفت توسط دولت به ‏دلار ۲۲ هزار و پانصد تومان به مردم فروخته شود به اقتصاد ۲۴ گفت: رژیم ارزی کشور دست بانک مرکزی است؛ یک روز ‏اعلام می‌کند نرخ مدیریت می‌شود و یک روز اعلام می‌کند که ما تابع بازار آزاد هستیم، موضوعی که فعلا از زبان رییس کل ‏بانک‌ مرکزی شنیده شده این است که نرخ ارز را مدیریت می‌کنند. مدیریت یعنی اینکه یک روز تصمیم می‌گیرند نرخ را کاهش یا ‏افزایش دهند؛ در واقع، تمام نوسانات نرخ ارز را بانک مرکزی انجام داده است‎. ‎

به گفته بغزیان، سیاست گذاران پولی و ارزی کشور هم این موضوع را اندکی انکار می‌کنند و می‌گویند بازار آزاد را هم رصد ‏می‌کنند، اما بازار آزاد نیز خودش تابعی از نرخ بانک مرکزی شده است، تابع همان نرخی که در صرافی بانک ملی اعلام می‌شود‎. ‎

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اگر بانک مرکزی تصمیم بگیرد، این نرخ در بازار با اختلاف ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان برقرار ‏می‌شود، این موضوع نیست که بانک مرکزی بخواهد از بازار آزاد تبعیت کند و کاملا برعکس این جریان وجود دارد؛ بازار آزاد ‏است که از نرخ بانک مرکزی تبعیت می‌کند‎. ‎

عضو هیات علمی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه، حال این موضوع که دولت بیاید و یک سبدی مانند سبد نفتی را با نفت ۴۰ ‏دلار، به نرخ ۲۲ هزار تومان عرضه کند یعنی در آن روز بر روی تابلوی صرافی قیمت نفت ۲۲ هزار تومان بوده است؛ در غیر ‏این صورت پیش بینی برای افزایش قیمت محصولی که قرار است به مردم فروخته شود خیلی بعید به نظر می‌رسد‎. ‎

نقش بانک مرکزی در حفظ قیمت دلار

وی در ادامه پیش بینی خودش را درباره آینده قیمت دلار چنین گفت: تمام این قیمت‌ها به بانک‌ مرکزی بستگی دارند، اگر بانک ‏مرکزی مدیریت کند همین نرخ باقی خواهد ماند‎.

بیشتر بخوانید: برخورد دلا‌ر به هسته سخت؟

به گفته این کارشناسی علوم اقتصادی، زمانی که قیمت دلار به ۱۰ هزار تومان رسید، بانک مرکزی قیمت نرخ دلار رسمی خود ‏را نیز منطبق با آن هدایت و تعیین کرد در حالی که در ادامه نرخ دلار به ۱۳، ۱۸، ۲۲ و ۲۶ هم رسید و باز هم بانک مرکزی ‏بدون تامل قیمت دلار رسمی را به قیمت بازار رساند‎. ‎

عضو هیات علمی دانشگاه تهران تصریح کرد: این موضوع نیست که در بازار نرخی باشد و بعد بانک‌ مرکزی بخواهد آن نرخ ‏را بپذیرد و خودش را نیز طبق آن تغییر دهد بلکه جهت دهی تعیین نرخ ارز، از سمت بانک‌ مرکزی است‎. ‎

به گفته بغزیان، این موضوع که در ذهن بانک مرکزی‌ چه می‌گذرد را ما نمی‌توانیم حدس بزنیم، اما از شواهد پیدا است که ‏بانک‌ مرکزی با توجه به جهش‌هایی که ایجاد کرده است هراز چندگاهی نرخ ارز را افزایش می‌دهد، حال شرایطی مانند مسائل ‏ارزی، وخامت در خلیج فارس، شرایط بین المللی روابط سیاسی ایران، همگی دست به دست هم می‌دهند تا با قیمت نفتی که ‏برقرار می‌شود و نحوه‌ انتقالش به کشور‌ها و هچنین هزینه‌هایی که دارد، نرخ ارز را بانک‌ مرکزی مشخص کند‎. ‎

تحلیلگر مسائل اقتصادی ادامه داد: بانک‌ مرکزی هیچگاه این موضوع را قبول نمی‌کند که بگوید ما نگاه‌ می‌کنیم که نرخ در بازار ‏چیست و بعد آن را مدیریت می‌کنیم؛ همانطور که اشاره کردم این موضوع کاملا برعکس است و بازار نگاهش به بانک‌ مرکزی ‏است. ‎ ‎

تأثیر ادامه روند سیر صعودی قیمت ارز بر ‏اقتصاد ایران

عضو هیات تجدیدنظر شورای رقابت، نظر خودش را در راستای تأثیر ادامه روند سیر صعودی قیمت ارز در طولانی مدت بر ‏اقتصاد ایران چنین بازگو کرد: هرچه نرخ ارز بالاتر رود، یعنی تورم، بیکاری و رشد اقتصادی منفی نیز بالا‌تر خواهد رفت‎. ‎ ‎

دکترای تخصصی علوم اقتصادی یادآور شد: ما نمی‌توانیم شواهدی را پیدا کنیم که با تغییر نرخ ارز توانسته باشیم صادرات و ‏تولیدات ملی را رشد دهیم یا بیکاری را کم‌ کنیم، پس افزایش نرخ ارز تنها راه میانبری برای گذر موقت از مشکلات فعلی است‎.

بغزیان یادآور شد: برخی افراد معتقدند که این نوع طرح‌های دولت می‌تواند راهگشا باشد که حرف درستی نیست؛ انتظار مردم از ‏دولت کنترل و نظارت جدی بر بازارهاست نه مداخله و ایجاد تنش‎!

عضو هیات علمی دانشگاه تهران با طرح این سوال که چرا به راحتی تمام قصور صورت گرفته در ایجاد بحران‌های اقتصادی مانند ‏‏ افزایش بهای ارز، طلا، سکه و سایر کالا‌ها را متوجه مردم و دلالان می‌کنند؟ گفت: به راحتی می‌توان پاسخ داد که به جرات ۸۰ ‏درصد مردم به شدت کاهش قدرت خرید دارند و برای تامین نیاز‌های اساسی خود دچار مشکل هستند پس چطور با رقم‌های عجیب در ‏این بازار می‌توانند به دلال بازی و سفته بازی بپردازند‎.

عوامل موثر بر رکود اقتصادی ‎

این کارشناس ارشد اقتصاد ادامه داد: اقتصاد تاکنون از این نوع فرضیه‌ها آسیب‌های زیادی دیده است. کاهش ارزش پول ملی، کاهش ‏قدرت خرید مردم، کاهش اشتغال و در نهایت افت تولید و صادرات موضوعاتی هستند که نقش متغیر‌های اقتصاد کلان بر ‏وقوع تورم رکودی در اقتصاد ایران را پررنگ‌تر می‌کند‎. ‎

بغزیان در پایان با تاکید بر اینکه چرا در زمانی که ارز ۱۳ هزار تومانی به ۲۲ هزار تومان رسید و با افزایش ‏قیمت‌ها در بازار، قدرت خرید مردم و ارزش پول ملی کاهش یافت و از سوی دیگر اشتغال نیز با این تکان ها روند کاهشی گرفت ‏هیچ دستوری برای گشایش اقتصادی و یا توقف چنین پدیده‌ای صادر نشد؟ گفت: امروز تولید برای تولید کننده دیگر مرقون به ‏صرفه نیست، چون خرید مواد اولیه و واردات ماشین آلات و سایر هزینه‌ها را باید با ارز ۲۲ تا ۲۳ هزار تومانی انجام دهد و هیچ ‏اتفاقی برای افزایش نیاز تولید نیفتاده و در اقتصاد کشور تنها ضرر و زیان بود نه تولید و توسعه! حالا با طرح‌هایی که هیچ اساس و ‏پایه شفاف و علمی ندارد چطور می‌خواهند گشایشی در اقتصاد ایجاد کنند!