چرا جای صنعت بیمه‌ در نوسان‌گیری بورس خالی بود؟/ رفتار غیر حرفه‌ای توده بورس‌بازان عامل عقیم ماندن بیمه زیان پولی

اقتصاد۲۴ - ریزش‌های پی در پی بازار سهام به احتمال زیاد باعث دلسردی شمار زیادی از کسانی شده است که در جستجوی راهی برای تثبیت ارزش دارایی‌های خود طی ماه‌های گذشته به تدریج وارد این بازار شده اند؛ بازار مالی جذابی که سبزی دائم اغلب نمادهایش حتی خیلی‌ها را به صرافت انداخت تا برای استفاده هرچه بیشتر از فرصت به وجود آمده در فکر زدن قید کار و بار روزانه خود باشند حالا چنان سرخ پوش است که اغلب معامله گران تنها به سودای اعاده اصل دارایی سرمایه گذاری شده خود حاضرند تا روزانه طی دو نوبت محیط آن را تحمل کنند.

در این اوضاع و احوال نامساعد چندان بی مناسبت نیست تا کمی هم راجع به نقش پیشگیرانه صنعت بیمه در به حداقل رساندن نوسان‌های بورس گفته شود؛ هر شرکت بیمه‌ای دستکم در دو بعد فعالیت دارد؛ بعد اول جبران خسارت که تقریبا همه مردم بیمه‌ها را با آن می‌شناسند و بعد دوم که فعالیت‌های سرمایه گذاری سودآور است و کمتر راجع به آن صحبت می‌شود. به صورت مشخص در حوزه سرمایه گذاری، کارگزاری‌های متعلق به شرکت‌های بیمه‌ای به واسطه تسلطی که در این بازار دارند می‌توانند مجریان معتمدی برای سبدگردانی اغلب بورس بازان و به ویژه بورس بازان غیر حرفه‌ای باشند و در مقابل در بعد جبران خسارت نیز می‌توان از طریق ارائه خدمات بیمه‌ای تحت عنوان بیمه زیان پولی، ریسک‌های مالی بازار‌های بازار سرمایه را به حداقل رساند.

مطلبی که تقریبا همه منتقدان و موافقان اخیر رشد معاملات بازار سهام ایران آن را تایید می‌کنند این است که در دوره طلایی اخیر عمده سرمایه گذاران ترجیح دادند تا به صورت مستقل سبد دارایی‌های خود را کنترل کنند و برای همین از این بابت نمی‌توان از کم کاری کارگزاری‌های وابسته مرتبط به شرکت‌های بیمه گلایه کرد و اما توقعی بجاست که اگر گفته شود چرا در دوره طلایی مذکور در بعد جبران خسارت هیچ جایی از لزوم وجود بیمه زیان پولی حرفی نزد؟

بیشتر بخوانید: امپراطوری بیمه ایران رو به پایان است؟/ سهم تنها بیمه دولتی کشور از بازار مدام آب می‌رود

ساسان شریفی، تحلیلگر بازار بیمه‌های بازرگانی در توضیح این ماجرا به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: بیمه زیان پولی تا همین چند سال پیش و برای مدتی نامعلوم در معاملات بورس اوراق بهادار ایران وجود داشته است؛ آن‌ها که تجربه اوج گیری و ریزش ناگهانی بورس در ابتدای دهه ۹۰ را به یاد دارند باید به خاطر داشته باشند که آن سال‌ها تا مدتی صحبت از بیمه زیان سهام بورس بازان بود؛ هرچند در نهایت بازاریابی برای ارائه این نوع خدمات بیمه‌ای به جایی نرسید، اما صحبت از آن بود تا حداقل ارزش معاملات سهامی به اندازه سود سپرده‌های بانکی بیمه شود.

وی در توضیح این مطلب می‌گوید: فرض کنید در جریان یک نوسان بورسی ارزش دارایی معادل ۳۰ درصد ارزش خرید افت کرده باشد در این صورت اگر خدمات بیمه زیان پولی تا سقف ۲۰ درصد نرخ بهره مصوب بانکی ارائه می‌شد، زیان دیدگان می‌توانستند حداقل ۲۰ درصد خسارت وارده را از غرامت بیمه جبران کنند.

شریفی در توضیح اینکه چرا و به چه دلیلی این خدمات بیمه‌ای در معاملات بورسی ماندگار نشده است، می‌گوید: در وهله اول شرکت بیمه‌ای مثل بیمه ایران، کارگزاری فعالی در بورس دارد و برای همین از طرف خود شرکت‌های بیمه انگیزه‌ای برای ورود به این بازار نیست، اما اگر بیمه ایران برای ورود به بازار بیمه زیان پولی بورس بازان تمایل داشت می‌توانست از طریق کنسرسیومی متشکل از سایر شرکت‌های بیمه‌ای این خدمات را ارائه کند.

این کارشناس بازار سهام تصریح کرد: در همین رشد اخیر و کوتاه مدت معاملات بورس اگر این بیمه وجود داشت هم بخشی از زیان امروز بورس بازانی که مایل به خروج از بازار هستند جبران شده بود و هم عایدی خوبی هم نصیب شرکت‌های بیمه‌ای شده بود؛ یادمان باشد که این بیمه از نوع اختیاری است و مدت اعتبار آن برخلاف بیمه‌های مرسوم یکساله نیست و از یک خرید و فروش به خرید و فروشی دیگر پایان می‌یابد؛ بنابراین حتی اگر در دوران طلایی اخیر این بیمه عرضه شده بود، چون معاملات مستمری و لحظه به لحظه در جریان داشت در پایان هر روز تعداد متنابهی بیمه نامه صادر می‌شد و در نهایت اینکه درآمد ناشی از صدور این بیمه نامه‌های متوالی آنقدر بود که امروز بتوان بخشی از آن را بابت پرداخت سقف خسارت از قبل تعیین شده اختصاص یابد.

وی در عین حال راجع به علت دیگر ارائه نشدن این خدمات بیمه‌ای می‌گوید: رونق معاملات بازار سهام تا حدود زیادی مرهون ورود سرمایه گذاران غیر حرفه‌ای بود و اغلبشان نظر مثبتی نسبت به سبدگردانی کارگزاری‌ها نداشتند و ترجیح می‌دانند که مستقیما در امور معاملات دخالت کنند؛ این اتفاق در کنار اعطای معافیت مالیاتی به خرید و فروش سهام، باز کردن دامنه نوسانی سود و زیان معاملات روزانه و آسان شدن روند صدور کد بورسی برای متقاضیانی که گستره آن‌ها از نوزاد در گهواره تا فرد محتضر متفاوت بود باعث شد تا ریسک این بازار به قیمت جذاب‌تر نشان دادنش بالا برود و وقتی که هرجا پای ریسک بالا در میان باشد طبیعی است صنعت بیمه با احتیاط بیشتری عمل کند؛ بنابراین شاید بیراه نباشد اگر بگوییم که بالا بودن حجم رفتار‌های غیر حرفه‌ای در معاملات بورسی مانع حضور شرکت‌های بیمه در مقام جبران کننده غرامت است.