سرگردانی کارگران معترض

اقتصاد۲۴ - کاهش ارزش دستمزد کارگری، نه‌تن‌ها قدرت خرید کارگران را کاهش داده بلکه توان شکایات کارگری نیز با همان فرمان رو به کاهش نهاده است؛ با‌این‌حال برخی از انتشار اخباری که نشان‌دهنده افزایش تعداد دادخواست‌های واصله با موضوع حقوق معوقه است، می‌کوشیدند شکایات کارگری را هزارو ۲۰۰ درصد اعلام کنند. این در حالی است که با پیگیری‌ها از معاونت روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و همچنین نمایندگان کارگری، مشخص شد این روند رو به کاهش گذاشته است؛ با‌این‌حال یک نماینده کارگری تأکید می‌کند که پس از شیوع ویروس کرونا، مرجعات برای دریافت بیمه بی‌کاری به‌ویژه در بخش خدمات افزایش یافته، اما شکایات در دیگر بخش‌ها به دلیل مشکلات سامانه جامع روابط کار که به ثبت دادخواست‌های کارگری می‌پردازد، با اختلال روبه‌رو بوده است.

شکایات کارگری کاهش یافت

حاتم شاکرمی، معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، می‌گوید: «در زمینه شکایات کارگری و کارفرمایی آمار مختلفی وجود دارد که از آن‌ها می‌توان به آمار شکایت‌های واصله به تفکیک موضوع از جمله حقوق معوقه، مزایای پایان کار، حق بیمه موضوع ماده ۱۴۸ قانون کار و نظایر این‌ها و نیز آمار کل شکایت‌های واصله اشاره کرد».

شاکرمی با نگاهی به آمار شکایات کارگری در سه سال گذشته می‌افزاید: «تعداد کل دادخواست‌های واصله در سال ۱۳۹۶، ۲۹۱ هزارو ۵۱۹ مورد بوده که در سال ۱۳۹۷ به ۳۰۲ هزارو ۱۷ مورد افزایش یافته و در سال ۱۳۹۸ نیز نرخ ثابتی داشته و معادل ۳۰۲۸۶۰، ۳۰۲ هزارو ۸۶۰ مورد بوده است. به عبارتی شکایات واصله از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۷ فقط ۳.۴ درصد رشد داشته است. به گفته او، در سال ۹۸ با رشد منفی شکایات کارگری روبه‌رو بوده‌ایم و تعداد شکایات صرفا ۰.۲۷ درصد رشد کرده است.

بیشتر بخوانید: کارفرما موظف به پرداخت حق‌مسکن ۳۰۰هزار تومانی است

معاون وزیر کار با اشاره به تعداد دادخواست‌های واصله با موضوع حقوق معوقه تصریح می‌کند: «شکایات کارگری بر پایه حقوق معوقه در سال ۱۳۹۶، ۱۰۸ هزارو ۸۹۷ مورد بوده که در سال ۱۳۹۷ با رشد ۲۴ درصدی به ۱۴۵ هزارو ۳۱ مورد رسیده بود، اما در سال ۱۳۹۸ با کاهش ۲۲ درصدی به ۱۱۸ هزارو ۶۷۲ مورد تقلیل یافته است». او ادامه می‌دهد: «از سوی دیگر نسبت دادخواست‌های واصله با موضوع حقوق معوقه در سال ۱۳۹۶ به تعداد بیمه‌شدگان اجباری سازمان تأمین اجتماعی در همان سال که برابر با ۹ میلیون‌و ۶۰۸ هزارو ۲۰ نفر بوده، ۱.۱۳ درصد است. این درصد در سال ۱۳۹۷ به ۱.۵ درصد افزایش یافت و در سال ۱۳۹۸ با توجه به افزایش تعداد بیمه‌شدگان اجباری سازمان تأمین اجتماعی به ۹ میلیون‌و ۹۲۶ هزارو ۲۶۷ نفر و کاهش تعداد دادخواست‌های واصله با موضوع حقوق معوقه، این نسبت به ۱.۱۹ درصد کاهش یافت».

مشکل کارگران با سامانه جامع روابط کار

علی خدایی، نماینده کارگری با تأیید این آمار می‌گوید: درحال‌حاضر ارزش دستمزد در مقایسه با سایر مؤلفه‌های اقتصادی‏ کاهش یافته است؛ بنابراین منطقی نیست که بپذیریم پرونده‌های شکایات کارگران برای دریافت حقوق معوقه افزایش یافته باشد. علاوه بر اینکه مشاهدات میدانی ما نیز افزایش آمار شکایت برای دریافت حقوق معوقه را تأیید نمی‌کند. خدایی با تکیه بر اینکه عموما انتشار چنین اخبار جعلی‌ای با هدف صورت می‌گیرد، ادامه می‌دهد: این آمار تا پایان سال گذشته است که هنوز مصائب کرونا ایجاد نشده بود؛ بنابراین پذیرش اینکه شکایات در این زمینه افزایش یافته باشد، به معنای آن است که کارفرمایان، توان پرداخت حقوق را نداشته‌اند‏، درحالی‌که دستمزد هم‌تراز با محصولات تولیدی کارفرمایان، افزایش نیافته بود؛ بنابراین اگر مشکلی در پرداخت معوقات وجود داشته به دلیل ناتوانی کارفرمایان نبوده؛ به‌جز موارد خاص که به دلیل تحریم و به‌روز‌نبودن تکنولوژی، دچار مشکل فروش شده بودند.

این نماینده کارگری شرایط قبل و بعد از کرونا را از یکدیگر تفکیک کرده و می‌گوید: پس از شیوع ویروس کرونا و آسیب به حرف مختلف، مراجعه برای بیمه بی‌کاری افزایش چشمگیری پیدا کرد، به‌ویژه در مشاغلی که در حوزه خدمات حضور دارند، بی‌کاری گسترده‌ای رخ داده است. به همین دلیل مراجعات کارگران به ادارات کار برای دریافت بیمه بی‌کاری بسیار فراتر از سال گذشته است. متأسفانه نابسامانی بالایی در این بخش ایجاد شده و به دلیل تداخلی که بخش بیمه بی‌کاری وزارت تعاون‏، کار و رفاه اجتماعی با ستاد ملی کرونا پیدا کرده، عملا مردم سرگردان شده‌اند.

خدایی با اشاره به مشکلاتی که در زمینه دعاوی و رسیدگی به شکایات کارگران ایجاد شده، تصریح می‌کند: راه‌اندازی غیرحرفه‌ای سامانه جامع روابط کار و نبود زیرساخت‌های کافی، منجر شده ثبت دادخواست کارگری دچار مشکل شود، زیرا حتی نام برخی مشاغل در سامانه وجود ندارد.

او ادامه می‌دهد: بر این اساس با توجه به سخت‌بودن رویه دادرسی، مراجعات برای شکایات کارگری کاهش داشته است. البته این به آن معنا نیست که مشکلات کم شده، بلکه مشکل در سامانه جامع روابط کار و ثبت دادخواست، عدم آموزش کافی متصدیان رسیدگی به شکایات، آشنانبودن کارگران با سامانه و...، منجر شده تا اختلالی در این بخش داشته باشیم.