گم شدن شادی در دنیای کودکان کار

«یاسمن» کودک کار است، با مادر خود از شهر نکا در شرق مازندران به ساری مرکز استان می آید تا گل بفروشد. میدان خزر، پاتوق این کودک کار است که می خواهد پزشک شود.

اقتصاد24 - شادی عنصر گم شده در میان کودکان کار است، اضطراب، دلهره و ترس از وارد شدن به دنیای بزرگترهایی که شاید با آنها مهربان نباشند، شادی را از کودک می گیرد. احساس و کودکی در این گروه از افراد جامعه می میرد و جای خود را به سخت و خشن بودن می دهد، گاهی می شنویم که کودک کار مورد تعرض قرار گرفته و مشکلات اجتماعی از این دست، آسیب جدی برای کودکان کار است.

فقر، اعتیاد والدین و گاهی نبودن والدین یا به دلیل نداشتن یکی از آنها، کودکان را روانه بازار کار می کند که ممکن است راه بزه را هم برای این کودکان، هموار کند.

برخی کودکان از سوی پدر و مادر، رها شده و با مادربزرگ و پدربزرگ و یا برخی دیگر از اقوام درجه یک، زندگی می کنند. ازدواج مجدد والدین هم گاهی کودک را به تنهایی سوق می دهد که مجبور است نیازهایش را خودش تامین کند و می شود کودک کار.

پشت چراغ قرمز یا در کنار خیابان، گل می فروشند، گاهی واکس می زنند، ضایعات جمع می کنند و برخی از این کودکان هم به دور از هیاهوی شهر و فعالان حقوق کودک، در حاشیه شهرها، به عنوان شاگرد مکانیک و امثال آن کار می کنند و البته دستمزد ناچیزی دریافت می کنند.

در حالی که این کودکان باید مشغول به تحصیل باشند، اما بار زندگی را بر دوش کودکانه خود، حمل می کنند و قامت نحیف و کوچک آنها، در زیر بار سختی های زندگی، فشرده و ضعیف می شود.

یاسمن گل فروش با چشم های سبز روشن و صورت گندمی، با سرآستین های گلدار مانتویی که به تن دارد، فقط یک عروسک دارد و درآمد او از فروش گل ها، هرگز به رویای او پیوند نمی خورد.

** بهزیستی در رسیدگی به مسائل کودکان کار تنهاست

سراغ دستگاه هایی رفتیم که تصور کردیم شاید در زمینه کودکان کار، مسئولیت دارند، اما به هر کجا مراجعه کردیم متوجه شدیم که بهزیستی در رسیدگی به مسائل کودکان کار تنهاست.
موسسه همدلان نیکو اندیش از سازمان های مردم نهاد زیر نظر بهزیستی است که از سال 95 در زمینه کودکان کار فعالیت می کند.

مدیرمسئول موسسه همدلان نیکواندیش درباره فعالیت این مرکز گفت: عمده فعالیت ما شناسایی و پذیرش کودکان کار است، سال گذشته 103 کودک را شناسایی کردیم و امسال تا بهمن ماه، 77 کودک کار شناسایی شده است.

'راویه نیکو' با اشاره به اینکه کودکان کار تحت حمایت تحصیلی، مشاوره ای و دیگر خدمات قرار می گیرند، افزود: هر خدمتی را که خانواده نیاز دارد تا از کار کودک بی نیاز شود، تامین می کنیم چرا که توانمندی خانواده باعث کاهش ساعت کاری کودک می شود.

وی با بیان اینکه موسسه تحت مسئولیتش کودکان کار در رده پنج تا 17 سال را شناسایی می کند، توضیح داد: اغلب کسانی که پذیرش کردیم در رده سنی 12 تا 14 سال بودند.

نیکو با اشاره به اینکه از 60 کودک کار شناسایی شده در 9 ماهه امسال، 15 دختر و 45 نفر پسر هستند، افزود: این کودکان در سطح شهر، حومه شهر ساری و مناطق حاشیه نشین شناسایی می شوند.

مدیر مسئول موسسه همدلان نیکواندیش با بیان اینکه برخی کودکان کار، از شهرهای اطراف شهرستان ساری مانند شهر کارگری و دارای حاشیه نشین زیاد مانند نکا به مرکز استان می آیند، اظهار داشت: اغلب این کودکان در شهر گل فروشی می کنند و ما با گشت سیار در هفته که یک روز صبح و یک روز بعداز ظهر می باشد، این کودکان را شناسایی می کنیم.

وی افزود: بازرسان و کارشناسان ما در موسسه کودکانی را که به عنوان شاگرد در نانوایی ها یا مکانیکی ها و دیگر موارد مشغول به کار هستند هم مورد توجه قرار می دهند و حتی کودکانی که در روستاها به شکل کارگر فصلی در زمینه کشاورزی کار می کنند نیز مورد نظر ما قرار دارند.

نیکو مهم ترین مشخصه کودکان کار در مازندران را 'تک سرپرست' بودن آنان برشمرد که بیشتر به دنبال طلاق والدین تبدیل به کودک کار می شوند.

وی گفت: جالب است بدانید از میان کودکان کار شناسایی شده از سوی کارشناسان و بازرسان موسسه همدلان نیکواندیش، کمتر کودکی است که سرپرست خود را از دست داده باشد.

** فعالیت شبکه ای کودکان کار نداریم

مدیر مسئول موسسه همدلان نیکواندیش درباره فعالیت شبکه ای کودکان کار هم گفت: در مازندران فعالیت این چنینی نداریم.

وی همچنین در زمینه تحصیل کودکان کار، اظهار داشت: کودکانی که نتوانستند در طول سال در کلاس درس حاضر شوند به شکل غیرحضوری، در مدارس ثبت نام می شوند.

مدیرکل بهزیستی مازندران نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: بچه هایی که به عنوان کودک کار از آنها نام برده می شود در گروه های سنی مختلف با شرایط متفاوت هستند، گاهی شرایط سخت اقتصادی خانواده، این کودکان را وادار به کار کردن می کند و برخی هم ممکن است خانواده ای نداشته باشند.

'سعید آرام' با بیان اینکه آموزش و پرورش همکاری خوبی برای فراهم کردن زمینه تحصیلی کودکان کار دارد، افزود: کمیته امداد امام خمینی (ره) هم با زیر پوشش قرار دادن این کودکان، از آنها حمایت می کند.

وی با اشاره به اینکه در مورد کودکان کار که دارای خانواده هستند سعی ما بر این است تا شرایط مناسب زندگی برای خانواده مهیا شود تا کودکان از تحصیل باز نمانند، گفت: این کودکان عاملی هستند تا با خانواده آنها ارتباط برقرار کنیم و توانمندی خانواده باعث می شود کودک از چرخه کار خارج شود.

این مسئول با بیان اینکه یک مرکز مردم نهاد به شکل متمرکز در ساری مشغول به کار است، ادامه داد: در دیگر شهرها هم این فعالیت از طریق اورژانس اجتماعی انجام می شود و خدمات اولیه را دریافت می کنند و در صورتی که نیاز به حمایت بیشتر باشد به سطوح دیگر ارجاع داده می شوند.

وی با اشاره به اینکه در مرکز حمایت از کودکان کار ساری، کودکان در روز یک وعده غذای گرم دریافت می کنند، گفت: تلاش ما بر توانمندسازی خانواده های این کودکان است تا مشکل به شکل ریشه ای حل شود و در این زمینه بر اشتغال خانگی تاکید داریم.

** جای خالی اداره کل امور بانوان و خانواده

کودک کار در شرح وظایف اداره کل امور بانوان و خانواده، جایگاهی ندارد و گویا جزو خانواده نیست که سیاستگذاران از ابتدا، برای این گروه از جامعه، جایی درنظر نگرفته اند و بهزیستی در این مسیر، به تنهایی کار می کند.

مدیرکل امور اجتماعی استانداری مازندران به خبرنگار ایرنا گفت: استانداری دستگاه حاکمیتی است و وظیفه هماهنگی و نظارتی دارد.

'عیسی قاسمی طوسی' تاکید کرد که نقش حمایتی دستگاه ها نسبت به این کودکان را ساماندهی می کنیم.

این مسئول با اشاره به اینکه بعد از 18 سالگی بحث بازتوانی و بیمه کودکان کار را هم زیر پوشش داریم، افزود: فعالیت های مربوط به کودکان کار در 2 مرکز در شهرهای ساری و آمل در حال انجام است.

طوسی با بیان اینکه حتما نواقصی در روند انجام کار وجود دارد، ادامه داد: آسیب های اجتماعی بسیار متعدد است و بحث کودکان کار هم یکی از موضوعات است که دولت اقداماتی در این زمینه انجام داده است.

کودکان کار، کودکانی رها شده و نیازمند به دریافت حمایت های گسترده تر هستند، کودکانی که نیاز به توجه بیشتر چه از بعد مادی و عاطفی دارند، احساس رها شدگی و بعد روانی آن، بدتر و سنگین تر از خود رها شدگی است، در جایی که فقط بهزیستی نسبت به کودکان کار، مسئولیت دارد، اداره کل کتابخانه های عمومی مازندران، گامی در راستای توجه به کودکان کار برداشته است.

** کودکان کتاب

مدیرکل کتابخانه های عمومی مازندران در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: از حدود یک و نیم سال قبل، طرحی را با عنوان ' کودکان کتاب' اجرا کردیم و کودکان کار در این طرح جامعه هدف ما بودند.

'آرزو ولی پور' با اشاره به اینکه تعدادی از کودکانی را که اغلب در زمینه جمع آوری و فروش ضایعات، مشغول به کار بودند، جمع آوری کردیم، افزود: در این طرح، ساعت کاری کودکان کار را در ازای مطالعه کتاب، خریدیم.

وی توضیح داد: کودکان در ابتدا، اعتماد نمی کردند و می پرسیدند کتاب خواندن چه فایده ای برایشان دارد، اما با گذشت زمان، کودکان کار به ما اعتماد کردند و ما توانستیم این کودکان را از کوچه و خیابان های شهر، به کتابخانه ها بیاوریم و خیران کمک کردند تا به ازای هر ساعت مطالعه، درآمد آنها را تامین کنند.

ولی پور با اشاره به اینکه این طرح با 30 نفر از کودکان کار شروع شد، گفت: چند نفر که سن بیشتری داشتند و یا در آستانه کنکور بودند از طرح خارج شدند و امروز با 13 نفر کار را ادامه می دهیم.

وی با بیان اینکه برخی از کودکان کار، از محل خواندن کتاب، به اندازه قانون کار درآمد دارند، به عنوان نمونه توضیح داد: 'مسلم' پسر 13 ساله ای است که اسفند ماه سال گذشته یک میلیون تومان درآمد داشت و انگیزه اش برای مطالعه کتاب بیشتر شده است در حالی که 2 سال مردود شده بود اما امسال روند تحصیلی او رو به رشد است.

این مسئول با اشاره به اینکه کودکان کار در طرح کودکان کتاب از محل مطالعه کتاب از مبلغ 400 هزار تومان تا یک میلیون و یکصد هزار تومان درآمد دارند، گفت: از شروع به کار طرح، حساب های بانکی برای این کودکان باز کردیم و ساعات مطالعه آنها را در اختیار خیران می گذاریم و خیران مبالغ را به شکل مستقیم به حساب این کودکان واریز می کنند.

ولی پور افزود: اسفند ماه نزدیک است و در این ایام تعداد کودکان کار، بیشتر می شود و به شغل های کاذب روی می آورند، همواره لازم نیست در زمینه ای، شرح مسئولیت وجود داشته باشد تا قدمی برداشته شود، کودکان کار، فرزندان این سرزمین هستند که به دلیل آسیب های اجتماعی، کودکی خود را بوسیده و کنار گذاشته اند و وارد دنیای بزرگترها شده اند، اگر حواسمان نباشد آسیب های اجتماعی اعم از اعتیاد و تجاوز، دامن این کودکان را می گیرد و معضلات بزرگتر به وجود می آورد.

منبع: ایرنا