منطقه آزاد قشم چقدر تا تبدیل شدن به یک پارک انرژی قدرتمند فاصله دارد؟

اقتصاد۲۴ - یکی از برنامه‌های بلند مدت سازمان منطقه آزاد قشم در این بزرگترین جزیره خلیج فارس معرفی قشم به عنوان هاب جدید انرژی و حوزه پتروشیمی است. این جزیره از جهت عمق مناسب سـواحل، میادین نفتی و گازی فـراوان، اسکله‌های رو بـه توسعه، فـرودگاه بیـن المللی و شـرایط خـاص منطقـه آزاد قشم موقعیت مناسبی برای تحقق این هدف است. سازمان منطقه آزاد قشم برای رسیدن به این مهم راهی ندارد جز اینکه سرمایه‌گذاران را به این منطقه جذب کند و امتیازاتی بدهد که برای سرمایه‌گذار صرفه اقتصادی داشته باشد.

منطقه آزاد قشم اهمیت زیادی برای مطالعات و پژوهش‌های بین‌المللی در حوزه توسعه و رونق نفت و گاز داشته است و پیش از این با دو شرکت بیرون از مرز‌های کشور قرارداد‌هایی برای تدوین طرح‌هایی مبتنی بر پتانسیل‌های نفت و گاز و انرژی کشور داشته است.

مطالعه و پژوهش در حوزه زیرساختی

شرکت Sweco یک شرکت سوئدی است که در سال ۱۹۹۴ گزارش جامع، مفصل و مبسوطی درباره ملزومات و چارچوب رونق اقتصادی در منطقه آزاد قشم از همه لحاظ تهیه کرده است. همچنین در سال ۲۰۱۵ شـرکت JICA ژاپـن نیز جهت تهیه طرح مطالعاتی ECO-ISLAND مشغول به کار شد که گزارش جامعی از فرصت‌ها و پتانسیل‌های بخش صنعت نفت، گاز، پتروشیمی و انرژی ارائه کرد.

بیشتر بخوانید: همایش قشم سرزمین فرصت‌های طلایی

از همان زمان تاکنون منطقه آزاد قشم ایجاد یک پارک انرژی قدرتمند را در دستور کار قرار داد تا با تکیه بر سند ملی راهبردی انرژی کشور مصوب سال ۹۶ که تا افق ۱۴۲۰ را پوشش می‌دهد و با جلب شرکت‌های داخلی و خارجی ارائه کننده خدمات نفت و گاز و پتروشیمی بتواند تاثیر مثبتی بر روند توسعه انرژی کشور داشته باشد.

بر این اساس در سال گذشته نیز منطقه آزاد قشم از چند پروژه نفتی و گازی بهره‌برداری کرده است. در دی ماه امسال در بخش صنعت نفت، گاز و انرژی دو شرکت پارس بهین پالایش نفت قشم و قشم مولد به ترتیب با پروژه‌های پالایشگاه نفت خام فوق سنگین در زمینه تولید قیر، سرمایه‌گذاری ۱۶۴ میلیون دلاری و ظرفیت تولید روزانه ۳۵ هزار بشکه و پروژه تأمین پیش‌نیاز‌های مورداستفاده در پالایشگاه نفت خام فوق سنگین با سرمایه‌گذاری ۷۶ میلیون دلاری اشتغال ایجاد کرده‌اند.

پروژه دیگری که در آذر ماه در حوه نفت و گاز انرژی منطقه آزاد قشم شاهد آن بودیم نخستین فاز پایانه صادراتی ترمینال نفتی دیرستان بود. شرکت سرمایه‌گذاری نفت قشم سرمایه گذار خصوصی این پروژه بوده که پایانه نفتی قشم را به مساحت ۱۱۷ هکتار واقع در جنوب جزیره قشم در نزدیکی روستای دیرستان با هدف ذخیره سازی نفت و میعانات گازی با ظرفیت ۶.۵ میلیون بشکه تأسیس کرده است. عملیات بارگیری مخازن این پروژه در دی ماه ۱۳۹۸ آغاز و در اسفند همان سال به اتمام رسید و در شهریورماه سال جاری توسط رییس جمهوری از طریق ویدئو کنفرانس افتتاح شد.

طرح‌ها و پروژه‌های حوزه نفت و گاز و انرژی منطقه آزاد قشم

در مجموع در منطقه آزاد چندین دسته بندی در حوزه توسعه نفت و گاز و انرژی صورت گرفته که برخی به بهره‌برداری رسیده و برخی نیز در حال ساخت هستند. در حوزه هاب پتروشیمی، مجـوز فعالیت و موافقت اصولی تعداد ۵ مجتمع پتروشیمی با خوراک گاز با محصول متانول و زنجیره محصولات صادر شده است. با انتخاب مشاور، جانمایی و طرح جامع هاب در دست اجرا است.

در بخش پالایشگاه‌ها، تعـداد ۶ واحـد پالایشگاه بـا خـوراک نفـت سنگین، فوق سنگین و صادراتی با ظرفیت مجموعا ۱۴۵ هزار بشکه در روز برای تولید محصولات قیر و فرآورده‌های نفتی، در نظر گرفته شده است. در حوزه سوخت رسانی و خدمات کشتیرانی Bunkering در جنوب جزیره، منطقه سلخ، برای سوخت رسانی و خدمات کشتیرانی با هدف ۷۵۰ هـزار تـن در مـاه برنامه ریزی شده که مجوز فعالیت برای ۱۵۲ هزار تن صــادر و ۵۲ هزار تن آماده بهره‌برداری است. در عینحال با هدف ذخیـره سازی نیز اقداماتی صورت گرفته است. با توجه به طرح شرکت Wheeler Foster پروژه ذخیره سازی نفت خام و فرآورده‌های نفتی، در منطقه دیرستان جانمایی شـده کـه درحال حاضر برای ظرفیت ذخیره سازی ۴/۶ میلیـون بشـکه در مراحل نهایی احــداث قرار گرفت که ۲/۳ میلیون بشکه قابل بهره‌برداری است. مجموع ظرفیت موردنظر در این منطقه۳۰ میلیون بشکه است.

از دیگر زیرساخت‌هایی که برای استقرار صنایع نفت و گاز لازم است، اسکله برای جابه‌جایی و صادرات محصولات پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها است. بر این اساس، اسکله نفتی حرا در شمال جزیره برای خدمت رسای به پالایشگاه‌ها طراحی و احداث شده که طبقه گفته مسئولان سازمان منطقه آزاد قشم تا پایان سال به بهره‌برداری می‌رسد.

در حوزه صنایع گازی نیز اقداماتی در حوزه زیرساختی و صنعتی در منطقه آزاد قشم انجام گرفته است. مثلاً در بخش LNG  ایجاد مجتمعی با ظرفیت ۴ واحد در وجود دارد که هر کدام هزار تن در روز ظرفیت دارد. امکان ایجاد مگا پورت نیز با ظرفیت ورود و خروج کانال‌های مختلف مورد نظر سازمان منطقه آزاد قشم قرار دادر که فاز اول آن برای محصولات پتروشیمی احداث خواهد شد.

در بخش نیروگاهی، مجور فعالیت برای احداث ۲ واحد نیروگاه سیکل ترکیبی با ظرفیت ۵۰۰ مگاوات مجموعاً با پتانسیل هزار مگاوات تولید برق در حال احداث است. علیرغم ساخت نیروگاه‌ها، منطقه آزاد قشم برای احداث خط لوله  گاز اقداماتی انجام داده شده و فرآیند آجرای آن در جریان است.

از آنجا که خط انتقال و توزیع برق و شبگه آب جزیره برای آینده قشم و طرح‌های صصنعتی آن مطلوب نیست، در این زمینه نیازسنجی شده است تا باید ایجاد طرح‌های سرمایه‌گذاری بتوان به اهداف بلند مدت سازمان منطقه آزاد قشم در خصوص تبدیل شدن به یک هاب انرژی کشور نایل شد.