یک کنشگر محیطزیست میگوید: «از حدود۳۰ سال پیش دانشمندان، اکولوژیستها، بومشناسان و اقلیم شناسان بهاتفاق اعلام کردند که گرم شدن زمین بر اثر دخالت انسانی و مصرف سوختهای فسیلی است؛ اما مسئولان ما به طور کلی و وزارت نیرو به طور خاص، نسبت به این قضیه بیتفاوت بودند، خود را به نشنیدن زدند و این مشکلات را نادیده گرفتند.»
در اصفهان، هر ترک تازه بر دیوار خانههای تاریخی و هر شکاف عمیق در دشتهای اطراف، تنها نشانهای از فرسودگی سازهها یا خشکی زمین نیست؛ اینها نشانههای یک فروپاشی تدریجیاند. فروپاشیای که زمین را در سکوت میبلعد.
عیسی کلانتری، رئیس پیشین سازمان حفاظت محیطزیست و وزیر اسبق کشاورزی، با ابراز نگرانی از وضعیت منابع آبی ایران تاکید کرد که «کشورمان برای ۵۰ میلیون نفر کشور کمآبی بود و الان برای نزدیک ۱۰۰ میلیون نفر جمعیت، به مرز بیآبی رسیده است.
این گزارش به دنبال بررسی این موضوع است که با ادامه روند کنونی، تهران و مناطق مرکزی فلات ایران در چه بازه زمانی ممکن است با شرایط بیابانی مواجه شوند و چه عواملی میتوانند این روند را تسریع یا کند کنند؟
بعضی روستاها آب لولهکشی دارند، اما شبکه فرسوده است یا برای مثال قبلا برای ۲۰ خانوار جوابگو بوده که با افزایش جمعیت و گسترش روستا دیگر شبکه قبلی جوابگوی مردم نیست و با وجود لولهکشی، اما خیلی وقتها آبی در لوله نیست.
خاورمیانه با بحران جدی آب مواجه است. این منطقه استراتژیک با جمعیت حدود ۴۰۰ میلیون نفر، با تاریخی کهن و خاستگاه دهها قومیت، درحالی که بیش از ۵۵ درصد منابع نفت و ذخایر عظیم گاز طبیعی جهان را در خود جای داده، به دلیل آنکه از دیرباز یک اقلیم گرم و خشک داشته، همواره با بحران جدی آب روبهرو بوده است.
براساس آمارهای رسمی تهرانیها بهطور میانگین بیش از دو برابر سرانه جهانی آب مصرف میکنند، درحالیکه شبکه توزیع آب به دلیل فرسودگی لولهها، بخش بزرگی از این منابع را به هدر میدهد.
بر اساس جدیدترین گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، زمستان ۱۴۰۳ با کاهش ۳۶ درصدی بارش خشکسالی را در ایران تشدید کرد. ذخایر سدها به ۲۳ میلیارد مترمکعب (کاهش ۵ درصدی) رسید و سدهای کلیدی مانند امیرکبیر و زایندهرود در آستانه خشکشدگی قرار دارند.
مصرف بیرویه آب در بخش کشاورزی، آن هم کشاورزی سنتی و غیراقتصادی در حالی تداوم دارد که طبق گزارش سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری ایران در اواسط سال ۲۰۱۳ بیش از دوسوم خاک ایران ـ در حدود ۱۱۸ میلیون هکتار ـ بهسرعت در حال تبدیلشدن به بیابان است.
سخنگوی سازمان مدیریت بحران کشور با اشاره به آغاز پدیده فرونشست از اوایل دهه ۱۳۵۰، گفت: تمرکز جمعیت به سمت شهرها، تغییر اقلیم، کمبارشی و خشکسالیهای مکرر و افزایش برداشت آبهای زیرزمینی از عوامل تشدید این پدیده در سالهای اخیر بوده است.
تا سال ۲۱۰۰ با همین روالی که در حال حاضر از پسروی آب وجود دارد، احتمال میرود که ۹تا ۱۸متر سطح آب دریای خزر کاهش پیداکند. در این شرایط ما ۲۴تا ۳۴درصد مساحت دریا را از دست میدهیم و در نتیجه آن زیرساختها از بین میرود، کشاورزی تمام میشود، تالابهای منطقه خشک میشود و از دست دادن کاسپین یک فاجعه است
براساس دادههای هواشناسی، ایران در مردادماه و سال آبی جاری با کاهش چشمگیر بارش روبرو بوده و در برخی استانها، تا ۷۴ درصد بارش کمتر از نرمال ثبت شده است.
یک پژوهشگر حوزه آب میگوید: متاسفانه ما میبینیم که بودجه برای انتقال آب وجود دارد، اما برای مسئله کاهش هدررفت آب بودجهای وجود ندارد. انتقال آب از طالقان به تهران، در شرایط فعلی و هدر رفتی که در آب تهران وجود دارد، عملا ریختن آب روی زمین یا همان تعبیر ریختن آب در ظرف سوراخ است.
عیسی بزرگزاده، سخنگوی صنعت آب گفت: مشکل بحران آب یک مشکل ملی است که برای حل آن نیازمند استفاده از تمام ظرفیتهای ملی هستیم که یکی از مهمترین آنها ظرفیت موجود در بخش خصوصی است.
کاوه مدنی، دانشمند ایرانی حوزه آب و محیط زیست و مدیر ارشد سازمان ملل متحد در گفتوگو با سیانان گفت تفاوت این بحران در تاثیر آن بر پایتخت است. تهران با حدود ۱۰ میلیون نفر جمعیت ممکن است به طور کامل با کمبود آب مواجه شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران گفت: در حال حاضر در مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست هم رساندن علوفه و هم آب رسانی به حیات به صورت دستی انجام میشود چراکه چشمهها خشک شده و آورد رودخانهها به شدت کاهش پیدا کرده است.