بحران آب در ایران به مرحلهای رسیده که خشکسالی، سوءمدیریت، مصرف بیرویه و سیاستهای اشتباه اقتصادی بهطور همزمان امنیت آبی و غذایی کشور را تهدید میکنند. وزیر نیرو نیز هشدار داده که ایران با یکی از شدیدترین خشکسالیهای ۶ دهه اخیر مواجه است.
مدیرکل محیط زیست استان تهران گفت: سال گذشته یکی از سالهای خشک محسوب میشد و بارش اندکی در دشتها رخ داد که خشکشدن آنها در نهایت به تشدید گردوغبار در سال جاری منجر شده است.
حجم بارندگیها در کل کشور روند کاهشی دارد و خشکسالی، وارد پنجمین سال پیاپی شده است. در عین حال، برخی استانها شرایط هشدارآمیزتری را تجربه میکنند. سیستان و بلوچستان و خراسان شمالی در این دسته قرار دارند.
استاد پژوهشکده بینالمللی زلزلهشناسی میگوید: آب و هوای خشک ایران و بهرهبرداری بیش از حد از منابع آب، خطرات خشکسالی را تشدید میکند. تا سال ۱۴۰۴، ۷۰ درصد از جمعیت با کمبود آب مواجهند.
کشور برای پنجمین سال پیاپی درگیر خشکسالی است و با وجود توسعه زیرساختهای آبرسانی، بحران اصلی ناشی از الگوی مصرف ناپایدار، بهرهبرداری بیرویه و سیاستگذاری ناکارآمد است.
استانهای مختلف کشور در شرایط بحران آب قرار دارند. این موضوع را نه فقط نقشههای آب وهوایی، بلکه کارشناسان حوزه آب و آمارهای ذخایر سدهای کشور تایید میکنند. بر اساس آمارها، از ابتدای سال آبی تا تاریخ ۳۰ اردیبهشتماه میزان حجم آب مخازن سدهای کشور ۲۲ درصد کاهش یافته است.
تازهترین گزارش منتشرشده درباره فرونشست زمین در تهران و دیگر نقاط ایران، مربوط به ۲۳ مه (برابر با سوم خردادماه جاری) است. «مارکو رانکیاری» در مجله Renewable Matter، وضعیت فرونشست را اینطور وصف کرده است: تهران در حال فرو رفتن است
رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی هشدار داده که ورودی آب مخازن سدهای کشور از ابتدای سال آبی ۱۴۰۳ تاکنون و نسبت به مدت سال قبل ۳۷درصد کاهش یافته علاوه بر اینکه حجم آب موجود در مخازن سدها نسبت به سال قبل از آن ۱۸درصد کمتر شده است.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور گفت: پیشبینی میشود، پاییز سال جاری به علت تقویت مونسون، دیرتر آغاز شود و به علت تداوم لانینای ضعیف با گرایش به شرایط خنثی، انتطار میرود بارشهای کمتر از نرمال در ایران و سایر نقاط غرب آسیا رخ دهد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: حال بحران کمآبی در ایران، با توسعه بیرویه صنایع آببر و کشاورزی سنتی در مناطق نامناسب و تمرکز جمعیت در مناطقی با منابع آبی محدود تشدید شده است.
کد خبر: ۲۹۴۵۲۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۱/۱۹
آبهایی که باید برای سالهای خشک ذخیره میشد، صرف تولید برق شد
بحرانی که کشاورزان اصفهانی را راهی میدان مناقشه کرده و در نهایت آب یزد را قطع کرد و بحران آبی در کویر ایران را تبدیل به یک بحران ملی کرد میتواند چنان گسترده شود که امنیت غذایی کل ایران را تحت تاثیر قرار دهد. امنیتی که شاید از کمترین تبعات آن اعتراضات گستردهتر و بحرانهای بزرگتر اجتماعی، نابودی کشاورزی ایران و حتی خالی شدن بیشتر کشور از سکنه خواهد بود.
با تشدید بحران آب و کاهش شدید ذخایر سدهای اطراف پایتخت، احتمال جیرهبندی آب در تهران قوت گرفت. کاهش بارندگی، فرسودگی زیرساختهای آبی، سیاستهای خودکفایی در کشاورزی، رشد جمعیت، افزایش مصرف و مشکلات کلان سیاستگذاری از مهمترین دلایل بحرانی شدن اوضاع آب در کشور هستند.
اگر روند کنونی، بدون تغییر فوری و یا یافتن راهکاری، ادامه یابد، تهران تا سال ۱۴۱۰ با کمبود ۵۰۰ میلیون مترمکعبی آب مواجه خواهد شد، و این موضوع نه تنها زندگی روزمره شهروندان، بلکه امنیت غذایی و اقتصادی پایتخت را نیز تهدید میکند.
تراژدی قصه اینجاست که بحران فقر در ایران یکدست نیست. سیستان و بلوچستان با نرخ فقر ۶۴ درصدی و هرمزگان، ایلام، و کهگیلویه و بویراحمد با شیوع سوءتغذیه مزمن و کوتاهی قد کودکان، نماد نابرابری منطقهای هستند. در مقابل، نرخ فقر در تهران ۱۳ درصد و در استانهای اصفهان و مازندران زیر ۸ درصد است. این اختلاف فاحش، نتیجه تمرکزگرایی در توسعه، توزیع ناعادلانه منابع و غفلت از مناطق مرزی است.
فرونشست زمین، این پدیده خاموش، اما ویرانگر، اکنون به یکی از چهار ابرچالش زیستمحیطی ایران تبدیل شده است. بر اساس دادههای مرکز پژوهشهای مجلس، ۵۶ هزار کیلومتر مربع از پهنه ایران معادل مساحت کشور کرواسی در معرض فرونشست با نرخ سالانه بیش از ۱۰ سانتیمتر قرار دارد.
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: اگر پمپاژ درست و برنامه حفاظتی از جمله لایروبی در تالاب میانکاله و خلیج گرگان مطابق برنامه انجام نگیرد، ما در سال ۱۴۰۸ تا ۱۴۱۰ کل خلیج گرگان را از دست خواهیم داد.
همیشه گفته شده در دیپلماسی آب، مذاکره بین دو کشور، بهترین راه حل است. اکنون اصلا راهکار این نیست که به سازمانهای بین المللی شکایت کنیم یا وارد دعوا شویم، چون سرشاخههای آب در افغانستان است و این روش به جایی نمیرسد. بهترین راه حل، گفتوگو بین دو کشور همسایه است.