تاسیس آف شور بانک‌ها در ایران؛ سنگی برای نزدن؟/ یک دهه است ارتباط بانک‌های ایرانی با خارج محدود شده

یک تحلیلگر اقتصادی گفت: برای رسیدن به اهداف توسعه نیاز به برقراری ارتباط بانکی با سایر کشورهاست، از این‌رو ایجاد آف شور بانک‌ها علاوه بر تأمین نیاز بخش‌های اقتصادی می‌تواند ایران را از انزوا نجات دهد، اما با وجود شرایط تحریم، ایجاد چنین همکاری از سوی سایر بانک‌های برون مرزی، مشروط بر پذیرش مفاد بین المللی در نظام بانکی است.

اقتصاد۲۴ - بحث ایجاد آف شور بانک‌ها در مناطق آزاد موضوعی است که مورد توجه متولیان این بخش قرار گرفته است، حتی طی سال‌های گذشته بار‌ها در مقاطع مختلف این مسئله مطرح بوده و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی پیگیر ایجاد آن‌ها بوده‌اند.

این در حالی است که اواخر سال گذشته بود که مرتضی بانک، دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اعلام کرد؛ در بسیاری از کشور‌ها حداکثر سرمایه مورد نیاز برای تأسیس آف شور بانک ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار است حالا که با لحاظ همه این محدودیت‌ها، چند درخواست تأسیس آف شور بانک در دو منطقه آزاد چابهار و منطقه آزاد ارس به بانک مرکزی ارسال شده است که منتظر پاسخ هستیم.

مهر ماه سال ۹۸ در نشست بررسی و رفع موانع و مشکلات پیش روی فعالان اقتصادی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با بانک مرکزی که با حضور عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی و مرتضی بانک مشاور رییس جمهور و معاونین دبیرخانه و مدیران عامل مناطق آزاد و بانک مرکزی در منطقه آزاد کیش برگزار شد، مقرر گردید با توجه به نقش فعالیت‌های بانکی در مناطق آزاد سرمایه بالای تاسیس آف شور بانک‌ها مجددا مورد بررسی قرار گرفته و شرایط استقرار اینگونه بانک‌ها در مناطق تسهیل شود و همین اتفاق هم افتاد و در قدم اول بانک مرکزی سوم اسفندماه ۱۳۹۸ در بخشنامه‌ای به بانک‌ها و موسسات اعتباری اعلام کرد که حداقل سرمایه مورد نیاز برای تأسیس بانک‌های برون مرزی در مناطق آزاد از ١٠٠ میلیـون یورو به ٥٠ میلیون یورو کاهش یابد.

ایجاد آف شور بانک‌ها در ایران عملیاتی است؟

اما آیا ایجاد آف شور بانک‌ها در ایران عملیاتی است و کشورهای مختلف از تاسیس شعبه در ایران استقبال می‌کنند؟

در همین رابطه کامران ندری، کارشناس اقتصادی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ گفت: اگر سایر کشور‌ها حاضر باشند در این شرایط، تحریم‌های آمریکا را دور بزنند و اقدام به مشارکت در این زمینه با بخش خصوصی در ایران داشته باشند، این اتفاق شدنی است در غیر اینصورت با وجود تحریم‌ها خیلی بعید است این مهم حتی در مناطق آزاد اجرایی شود.

به اعتقاد این کارشناس اقتصادی، به هر حال برای ایجاد چنین ارتباطی ضرورت دارد که مسئله هم بدون هیچ مشکلی اجرایی شود، اما متاسفانه دلیل وجود تحریم و عدم توافق در این زمینه به نظر می‌رسد تاسیس بانک‌های برون مرزی به سختی انجام بگیرد.

بیشتر بخوانید: ضرورت تاسیس آفشور بانک‌ها در مناطق آزاد

این تحلیلگر اقتصادی ادامه داد: اگر چنین مسئله‌ای امکانپذیر شود و بانک‌های خارجی بپذیرند در مناطق آزاد ما شعبه داشته باشند می‌توان امید داشت که این مناطق که تعداد آن‌ها هم کم نیست می‌تواند موتور محرک خوبی در نظام اقتصادی و بانکی کشور باشند.

ندری در پاسخ به این سوال که آیا تاسیس چنین بانک‌هایی با توجه به آماده نبودن زیر ساخت‌های لازم و چرخه معیوب نظام بانکی در کشور مشکلات جدیدی را بروز نخواهد داد؟ گفت: فکر نمی‌کنم این مسئله مشکلات نظام بانکی را بیشتر کند، اما به هر حال با توجه به شرایط فعلی کشورمان، علاوه بر بحث تحریم‌ها سیستم بانکی ما از جهت رعایت استاندارد‌های بین المللی نیز با دنیا فاصله دارد و شعبات تاسیس شده ناچارند استاندارد‌ها و مقررات را رعایت کنند و این شاید بتواند در بخش‌های زیادی دچار مشکل شود.

این کارشناس اقتصادی یادآور شد: به هرحال این مشکلات در مسیر راه اندازی آف شور بانک‌ها وجود دارد. بانک‌های ما بیشتر از یک دهه است که با دنیا به آن صورت که تمام بانک‌ها در ارتباط هستند مرتبط نیستند و اگر هم داشته باشد محدود است.

وی تصریح کرد: اگر هم با دور زدن تحریم‌ها بتوانند ارتباطی با سایر بانک‌های برون مرزی داشته باشند ارتباط خیلی وسیع و گسترده نیست و هر میزان این ارتباطات گسترده شود یعنی هم شرایط در داخل فراهم شده و هم مشکلات مربوط به تحریم‌ها رفع شود؛ در این صورت قطعا به کشور و اقتصاد کشور کمک خواهد شد.

این تحلیلگر اقتصادی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه اگر بدنه دولت در این بخش هیچ مشارکتی نداشته باشد باز هم امکان امتناع بانک‌های خارجی برای مشارکت با ایران وجود دارد؟ گفت: چه فرقی می‌کند بخش خصوصی ما در کیش و قشم بانک دایر کند یا بخش دولتی، مهم این است که به هر حال منشأ بانک ایرانی است، سوال این است که در صورت تحریم‌ها چطور می‌خواهند این امکانات را فراهم کنند که قطعاً اگر از سوی مسئولان این طرح مطرح شده باید راهی هم داشته باشند که ترجیح می‌دهند در خصوص آن سکوت کنند.

به گفته ندری، جزئیات این موضوع مبهم است و شاید هم به دلایلی جزئیات را عمدا اعلام نکردند به این دلیل که می‌خواهند تحریم‌ها را دور بزنند، اما به طور کلی اگر این موضوع عملیاتی شود می‌تواند کمک کند.

این کارشناس اقتصادی در پایان تاکید کرد: برای تحقق برنامه‌های توسعه‌ای نیاز است که در درجه اول تعامل نظام بانکی با سایر کشور‌ها بهبود بخشیده شود و این موضوع باید هرچه سریعتر اجرایی شود در غیر اینصورت هرچه تلاش‌ها در راستای تحقق اهداف بیشتر هم شود نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.