بهمن شناسا رفت، عباد آمد/ از زندگی پرحاشیه حسام الدین آشنا چه می‌دانید؟

اقتصاد۲۴- فایل صوتی مصاحبه سعید لیلاز با محمدجواد ظریف بعد از یک هفته همچنان موضوع روز سیاست ایران است. این گفتگو توسط مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری انجام شده است و به همین دلیل نخستین متهم لو رفتن این فایل صوتی، حسام‌الدین آشنا رئیس این مرکز بود.

حسام الدین آشنا مسئول تولید برنامه «آن سوی دولت» بود که قرار بود در پستو‌های تاریخ بماند، اما زودتر از موعد و به گونه‌ای دیگر در تاریخ ماندگار شد.

روز چهارشنبه حسن روحانی از وزارت اطلاعات خواست مسبب آنچه دزیده شدن فایل صوتر خوانده را پیگیری کنند. کمتر از ۲۴ ساعت بعد از سخنان روحانی، حسام الدین آشنا استعفای خود را تقدیم روحانی کرد. از آنجایی که استعفا به دلیل بی کفایتی اساسا جایگاهی در دولت‌های جمهوری اسلامی ایران در چهار دهه اخیر نداشته، واضح است که آشنا برکنار شده است. به ترتیب یک چهره امنیتی کنار گذاشته شد و یک چهره امنیتی دیگر آمد؛ علی ربیعی «با نام سازمانی عباد» جایگزین حسام الدین آشنا «با نام سازمانی بهمن شناسا» شد.

حسام‌الدین آشنا، ساعاتی پس از اعلام این خبر در توییترش نوشت که کاش مسئولان به جای «دراز کردن حکیم‌باشی» که استعاره از خود اوست، «حداقل یک مسیر نفوذ را شناسایی کنند.» به نظر می‌رسد سرنخ مسیر نفوذی که آشنا از آن حرف می‌زند بار‌ها به خود او رسیده است.

مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری کجاست؟

در پی انتشار فایل صوتی ظریف مجلس شورای اسلامی طرح تحقیق و تفحص از مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری را کلید زدند. هدف از این طرح یافتن علت انتشار اطلاعات سری است که این مرکز نگهداری می‌کند.

وبسایت مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری هدف از تشکیل این نهاد را انجام مطالعات و پژوشه‌هایی با هدف ارائه راهبرد به دولت عنوان کرده است. این مرکز در ابتدا با عنوان «مرکز تحقیقات استراتژیک» در دوران ریاست جمهوری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و تشکیل شد و سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها (۱۳۷۱-۱۳۶۸) و حسن روحانی (۱۳۷۶-۱۳۷۱) در دو دوره ریاست آن را برعهده داشتند.

با روی کار آمدن دولت سیدمحمدخاتمی، ساختار قبلی مرکز به مجمع تشخیص مصلحت نظام منتقل شد که درحال حاضر با نام «مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام» شناخته می‌شود. اما مرکزی با حفظ اهداف همان نهاد (ارائه راهبرد به دولت) به مسئولیت محمدرضا تاجیک (۱۳۸۴-۱۳۷۸) تأسیس شد که «مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری» نام گرفت. پرویز داوودی و ذاکر اصفهانی روسای این مرکز در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد بوده اند.

بیشتر بخوانید: این ۵۸ نفر کاندیدای انتخابات ۱۴۰۰ هستند +اسامی

فهرست متخصصان همکار مرکز بررسی‌های ریاست جمهوری شامل افرادی از ملیت‌های دیگر نیز می‌شود. مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری سال ۹۸ گزارشی منتشر کرده و در آن بودجه این نهاد در سال‌های مختلف را مورد بررسی قرار داده است. این گزارش نشان می‌دهد این نهاد به طور میانگین سالانه ۱۲ میلیارد تومان از بودجه دولت را بین سال‌های ۹۴ تا ۹۸ به خود اختصاص داده است. به اذعان گزارش‌های منتشر شده مرکز بررسی‌های استراتژیک، طی سال‌های ۷۶ تا ۸۴ تنها ۴۳ عنوان گزارش به سفارش این نهاد نگارش شده و این یعنی ۵ گزارش در هر سال.

در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ پیش‌بینی شده که مرکز بررسی‌های راهبردی در سال آینده ۱۰۰ گزارش تهیه خواهد کرد که اعتبار هر یک ۱۲۵ میلیون تومان و کل اعتبار آن ۱۲.۵ میلیارد تومان لحاظ شده است. به این ترتیب برای هر گزارش ۱۲۵ میلیون تومان اعتبار در نظر گرفته شده است.

گزارش این مرکز درباره تغییر دیدگاه جامعه ایران درباره حجاب اجباری بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت. در این پیمایش به سیر تغییر تفکر درباره حجاب از ابتدای انقلاب تا کنون پرداخته شده و به این نتیجه رسیده که اکثریت مردم ایران معتقدند حجاب یک امر فردی است.

حسام الدین آشنا کیست؟

آشنا متولد ۱۳۴۳ دانش آموخته رشته معارف اسلامی و دارای دکترای فرهنگ و ارتباطات از دانشگاه امام صادق است. نقش دانشگاهی که با ابتکار مهدوی کنی بعد از انقلاب اسلامی ایران تاسیس شده در مناصب بالای حکومتی، امنیتی و اطلاعاتی نظام برکسی پوشیده نیست. افرادی نظیر سیداحمد علم الهدی امام جمعه مشهد، مصطفی پورمحمدی، سعید حجاریان، محسن کدیور، علی صالح آبادی، مصباحی مقدم، حسین بشیریه، عبدالله رمضان زاده و سعید جلیلی از جمله دانش آموختگان و اساتید این دانشگاه هستند.

او در رزومه خود، مدیریت وزارت اطلاعات قم، عضویت در شورای تعیین خط خبرگزاری ایرنا، شورای سیاست گذاری شبکه العالم و پرس تی وی و معاونت وزیر اطلاعات را دارد.

آشنا در سال ۱۳۶۷ با دختر دری نجف آبادی وزیر اطلاعات سیدمحمد خاتمی ازدواج کرد و همین وصلت راه او را به امنیتی‌ترین وزارتخانه کشور باز کرد. او در زمان وزارت پدر همسرش جذب وزارت اطلاعات شد و به مقام معاونت ویژه وزارت اطلاعات منصوب شد. گفته می‌شود انتصاب او در این سمت در واقع واکنشی به مخالفت خاتمی با ادامه کار فلاح در این معاونت خاص وزارت اطلاعات بوده است.

هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود به اولین دیدارش با آشنا رد سال ۱۳۷۶ اشاره کرده و نوشته «آقای [حسام‌الدین]آشنا، معاونت جدید ویژه وزیر اطلاعات آمد. وضع خودش را گفت؛ از دانشجویان دکترای [رشته معارف اسلامی و ارتباطات]دانشگاه امام صادق (ع)، در ترم آخر است. به خاطر اینکه آقای خاتمی با ادامه‌کار آقای فلاح مخالف بوده، به ناچار ایشان آمده است. از من برای سیاست کار مشورت کرد و اجازه گرفت که برای مشورت و انتقال اخبار، ملاقات‌های منظم داشته باشد. خواست‌که برای رساله دکتری‌اش هم مصاحبه‌ای داشته باشد.»

این معاونت «صندوق خانه» یا «محرم خانه» نظام خوانده می‌شود و احتمالا دلیل این نامگذاری ارتباطی است که معاونت ویژه وزارت اطلاعات با روحانیون جمهوری اسلامی دارد.

حسام الدین آشنا چطور به روحانی نزدیک شد؟

او سال ۹۲ یکی از اعضای کلیدی ستاد انتخاباتی حسن روحانی شد و گفته می‌شود طراح دو عنصر مهم ستاد روحانی یعنی رنگ و تصویر کلید و عبارت «من سرهنگ نیستم، حقوقدانم» از ابتکارات آشنا بوده است.

بنا به گفته خود آشنا اولین همکاری او و روحانی به سال ۱۳۷۷ و به جریان حصر آیت الله حسینعلی منتظری باز می‌گردد، که در آن دوره، روحانی «دبیر شورای امنیت ملی» و آشنا «معاون وزیر اطلاعات» بود. او خود گفته سال ۷۷ از طرف دری نجف آبادی مامور بوده تا با روحانی روی مساله رفع حصر آیت الله کار کنند. این در حالی است که حصر منتظری در سال ۷۶ با دستور صریح شورای امنیت ملی انجام گرفت و مساله رفع حصر ایشان به سال ۸۱ بر میگردد.

چندین مورد مبهم و جنجالی در هشت سال گذشته درباره زندگی حسام الدین آشنا توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرده است؛ سابقه اطلاعاتی او، تغییر لباس، نقش او در پروژه قتل‌های زنجیره‌ای، عضویت او در پروژه‌های ضد امنیتی و پیدا شدن جاسوسی در دفتر او از جمله این موارد است.

تغییر لباس آشنا از عبا و عمامه به کت و شلوار

دست کم ۲۰ سال است که حسام الدین آشنا با لباس روحانیت دیده نشده است. علم الهدی امام جمعه مشهد سال ۹۳ نسبت به درآوردن لباس روحانیت توسط آشنا اعتراض کرد و گفت: «دوستی بنده و آقای آشنا به سال‌های قبل که ایشان در دانشگاه امام صادق (ع) مشغول به تحصیل بود و بنده مسئول دانشگاه بودم بر می‌گردد، ایشان در دانشگاه معمم و ملبس به لباس روحانیت شد، اما لباس روحانیت را درآورد و بنده نیز اعتراض کردم که چرا این کار را کردید.»

آشنا البته پاسخ علم الهدی را داده و گفته «کاری که من انجام می‌دهم تناسبی با لباس روحانیت ندارد نه پیشنمازم نه منبری و کاری که کسوت روحانیت داشته باشد را ندارم، پس چه ضرورتی دارد که این لباس خدمت را بپوشم.»

اگرچه انجام پژوهشی تجت عنوان «ما روحانیون در مواجهه با ایدز چه می‌توانیم بکنیم؟» در سال ۱۳۸۴ بهانه‌ای شد تا بعد از ده سال، آشنا مجدداً لباس روحانیت را به تن کند. تصاویری که از آشنا با عبا و عمامه وجود دارد عمدتا مربوط همایش مذکور است.

این شیفت فقط مختص نماد‌های ظاهری آشنا نیست. حسام الدین آشنا از نیرو‌های تربیت شده مهدوی کنی در دانشگاه امام صادق است که تصویر بوسیدن دست‌های آیت الله جنتی توسط او توجه بسیاری به خود جلب کرده است.

سایت مشرق نیوز نزدیک به سپاه در گزارشی درباره او نوشته «روایت است در دورانی که پرونده اتمی ایران زیردست آقای روحانی در شورای عالی امنیت ملی بود، پوتین از او خواسته بود، اگر درخواستی از آمریکایی‌ها دارد، به او بگوید تا شخص اول دولت روسیه آن را مستقیم به بوش بگوید و نتایج آن را به تهران اطلاع دهد. گفته می‌شود مسئول وقت پرونده هسته‌ای ایران در پاسخ گفته است که تهران در قایق ناامن آمریکایی نمی‌نشیند. روزگار عجیبی است! مردی که روزی لفظ آمریکایی را مصداق ناامنی مطلق می‌دانست، حالا مشاور دست راست او به‌صورت عریان برای آمریکایی‌ها در منطقه بازاریابی مجانی می‌کند.»

این رسانه درباره آشنا نوشته «حسام الدین آشنا که بسیار تمایل دارد نقشی، چون نقش «میخائیل سوسلف» (مغز متفکر اتحاد شوروی) را در دولت روحانی بازی کند و اصطلاحا چهره‌ی یک «بازی‌ساز مرموز امنیتی» از خود به نمایش بگذارد (ولی نمی‌تواند و ابدا در این سطح نیست!)، اصولا تفکرات شاذ و بعضا التقاطی نسبت به مبانی انقلاب اسلامی دارد که برای آگاهان به پشت‌پرده‌های ساختار سیاسی کشور، توئیت‌های این‌چنینی او و پروژه‌هایی را که دنبال می‌کند، غیرمنتظره نمی‌سازد.

نقش حسام الدین در قتل‌های زنجیره‌ای

قتل‌های زنجیره‌ای در زمان مدیریت آشنا، در معاونت ویژه وزارت اطلاعات صورت گرفت. دری نجف‌آبادی در کتاب خاطراتش درباره این انتصاب آورده است که «درباره معاونت ویژه نیز حساسیت‌ها زیاد بود. افراد متعددی در این زمینه موردنظر بودند؛ چون این معاونت با علما و روحانیون و نیز مراجع و رهبری و خبرگان و مجمع تشخیص مصلحت سروکار داشت، بسیار حساس بود. این معاونت در واقع صندوق‌خانه یا محرم‌خانه نظام بود … ما هم ناچار شدیم آقای آشنا را برای این منظور پیشنهاد کنیم.»

چند روز مانده به بیستمین سالگرد قتل‌های زنجیره‌ای، مکاتبه توئیتری داماد وزیر وقت اطلاعات با روزنامه‌نگار خارج از کشور، اطلاعات جدیدی از جعبه سیاه قتل روشنفکران در نیمه دوم دهه ۷۰ آشکار کرد. آشنا ۱۳ آبان ۹۷ در پاسخ به توئیت مرتضی کاظمیان روزنامه‌نگار و فعال ملی – مذهبی مقیم خارج از کشور که از او پرسیده بود «دستور ترور فروهر‌ها و دیگر قربانیان را چه کسی صادر کرد و پدر همسرش چه نقشی داشت» به ۳ موضوع جدید اشاره کرد: ۱) مطمئن هستم که وزیر وقت اطلاعات نه در آن جنایات دخیل بوده و نه از آمران آن خبر داشت، ۲) من در همان سال ١٣٧٧ در روزنامه‌های انتخاب و جمهوری اسلامی با نام مستعار «بهمن شناسا» مطالب لازم را در این باره نوشته‌ام. این پرونده به سخت‌ترین و خشن‌ترین وجه ممکن مورد رسیدگی قرار گرفت. ۳) آنچه در سازمان قضایی نیرو‌های مسلح اتفاق افتاد، به هیچ وجه کمتر از اصل قتل‌ها نبود. روزی باید از آقای نیازی سولات سختی پرسید.

کاظمیان در پاسخ به این توئیت آشنا می‌پرسد: ۱) در برگه‌های بازجویی کاظمی و عالیخانی [متهمان پرونده]، به تکرار و تأکید بر توصیه و نقش وزیر وقت اطلاعات تصریح شده، ۲) اگر آقای دری نقش نداشته، چه کسی/کسانی آمر بوده‌اند؟ ۳) برخورد غیرانسانی با متهمان، محکوم است؛ اما آیا حتی حکم زندان ابد برخی عوامل اجرا شده؟ نه!

آشنا در پاسخ به ۴ نکته اشاره کرد: ۱) در همان مقاله تحت عنوان «سناریوی دراز کردن حکیم‌باشی» توضیح داده شده که متهمان در طراحی اولیه خود احتمال لو رفتن را پیش‌بینی کرده بودند و پس از دستگیری یکصدا وزیر وقت را به عنوان آمر معرفی کردند تا یک خط انحرافی در رسیدگی ایجاد کنند.

۲) واقعیت این است که وزیر پس از اعتراف کاظمی به این جنایت و اطمینان از صحت اعتراف، مراتب را مستقیماً به رئیس‌جمهوری اطلاع دادند.

۳) تا آنجا که من می‌دانم متهمان پیش از دستگیری با یک واسطه به رئیس‌جمهوری دسترسی پیدا کرده و از طریق مدیریت برداشت، ذهن ایشان را جهت داده بودند. ۴. کاظمی اعتراف نکرده، اتهام زده و خود را تبرئه کرده است.

توییت‌های آشنا هویت اصلی فردی به نام بهمن یا امین شناسا که در سال‌های ۷۷ و ۷۹ در روزنامه انتخاب مطلب می‌نوشت را آشکار کرد. او یادداشتی با عنوتن «کالبدشکافی دو تماس» نوشته بود که در آن اظهارات وزیر سابق اطلاعات در دو تماس تلفنی را توضیح داده بود.

در سال ۷۹ امین شناسا گزارشی با عنوان «کالبد شکافی یک تماس» نوشت که در آن پرونده قتل‌های زنجیره‌های را توضیح داد. در این گزارش‌های رسانه‌ای «بهمن شناسا» با وزیر اطلاعات پیشین گفتگویی انجام داده بود و وزیر در آن‌ها نسبت به بی اطلاعی خود از پروژه قتل‌های زنجیره‌ای اصرار ورزیده بود. بعد‌ها معلوم شد این گفتگو بین داماد و پدر زن و احتمالا در یک محفل خانوادگی شکل گرفته است.

آشنا در این مقاله با اشاره به «مرگ مشکوک عنصر کلیدی و مقام امنیتی وزارت اطلاعات در دوران قبل از وزیر سابق» (سعید امامی) نوشت: «وقتی او مرد هیچیک از کسانی که فریاد می‌زدند وزیر باید در جریان قتل‌ها مسئولیت بپذیرد و استعفا بدهد، نگفتند در قبال مرگ عنصر کلیدی در این قتل‌ها و جریانات دیگر چه کسی باید مسئولیت بپذیرد و استعفا بدهد و در نهایت به جای بالاترین مقام مسئول، سرباز وظیفه‌ای متهم ردیف اول پرونده مرگ وی شد که گویا برای او داروی نظافت خریده بود. وقتی متهمان قبلی آزاد شدند و ادعا کردند تحت شدیدترین شکنجه‌ها علیه خود، دوستان و همکارانشان اعترافاتی کرده‌اند کسی نپرسید چگونه است که شکنجه‌گران و شکنجه‌شدگان هر دو آزادند و علیه یکدیگر رجزخوانی می‌کنند بدون اینکه به این ادعا‌های متقابل رسیدگی شود.»

ادعای حامیان احمدی نژاد درباره حسام الدین آشنا

در سال ۲۰۱۱ در میان اسناد افشا شده ویکی لیکس سندی از سفارت آمریکا در انگلیس منتشر شد که موضوع آن پروژه ایران دانشگاه دورهام انگلستان در سال ۲۰۰۸ بود. این طرح که با هدف کسب اطلاعات از فضای سیاسی ایران در سطح توده مردم طراحی شده بود قرار بود توسط افرادی به نام محمدعلی پدرام و انوش احتشامی به عنوان مرتبطین وانشگتن در لندن اجرا شود.

عبدالرضا داوری از نزدیکان سابق و منتقدان جدید احمدی نژاد با استناد به این سند مدعی شده بود که حسام الدین آشنا در پوشش علمی در یک پروژه ضدامنیتی به کار گرفته شده است. او گفته «استحکام پوشش سیاسی [محمدعلی]پدرام نیز در «استخدام» حسام الدین آشنا، شخصیت روحانی و آکادمیک مرتبط با [نهاد‌های امنیتی]، برای مشارکت در کارگاه دانشگاه دورهام در آوریل ٢٠٠٧ [فروردین ۸۶]با موضوع دیپلماسی عمومی آشکار بود. موفقیت پوشش سیاسی [محمدعلی]پدرام آنجا مشخص شد که حسام الدین آشنا، [٩ماه بعد]در نوامبر ٢٠٠٧ [آذر ۸۶]به عنوان سخنگوی شورای عالی امنیت ملی ایران منصوب شد.»

آشنا در همان زمان به اظهارات داوری پاسخ داد و گفت «پدرام از همان ابتدای فعالیت و حتی پیش از آن تحت نظارت نزدیک قرار گرفت. به تدریج انگلیسی‌ها نیز پروژه ضد نفوذ ایرانی را کشف کردند و دریافتند پدرام در یک تله اطلاعاتی پیچیده و چند جانبه گرفتار شده؛ چرا که هم با هدایت دستگاه امنیتی ایران کار کرده و هم پول آمریکایی‌ها را به باد داده است. ایرانیانی که به سمینار‌ها و کارگاه‌های دورهام اعزام می‌شدند پیش از سفر کاملاً توجیه شده و از دسترسی طرف مقابل به هر گونه از اطلاعات یا تحلیل دقیق ممانعت شد. متاسفانه انگلیسی‌ها به تدریج و با کشف برخی سرنخ‌ها، تردید در مورد جهت‌گیری پروژه را آغاز کردند و پس از مدتی از اتمام ناتمام برنامه و تعطیل فعالیت‌ها سخن به میان آمد. به این ترتیب یکی دیگر از نقشه‌های آمریکا و انگلیس برای نفوذ در کشور خنثی و پدرام [مدیر پروژه]نیز از دانشگاه دورهام اخراج شد»

عبدالرضا داوری در سال ۹۵ از حسام الدین آشنا بابت اظهاراتش عذرخواهی کرد و گفت «از طریق یکی از برادران مطلع»، اسنادی را دیده که بر اساس آن اسناد، صحت جوابیه آشنا بر او روشن شده است. او اخیرا نیز نسبت به احمدی نژاد دچار شیفت رادیکال شده و افشاگری علیه رییس سابق خود را آغاز کرده است. به نظر می‌رسد اسناد «برادران مطلع» ید طولایی در اقناع داوری دارند.

بازداشت یک جاسوس بیخ گوش حسام الدین آشنا

سال ۹۶ محسنی اژه‌ای سخنگوی وقت قوه قضاییه از بازداشت یک جاسوس در دفتر حسام الدین آشنا خبر داد. حسام الدین آشنا در اسفند ماه سال ۹۵ با طعنه به منتقدان دولت، توییت کرده بود: «نفوذگران اغلب در لباس خودی ظاهر می‌شوند و با تندروی و ارائه زمان بندی و برآورد نادرست از توان خودی و دشمن، ما را دچار اشتباه محاسباتی می‌کنند.»

حمید رسایی هم در پاسخ به وی توییت کرده بود: «خصوصا وقتی که برخی از این نفوذی‌ها در لباس خودی در دفتر برخی از مشاوران نام آشنای مقامات عالی نفوذ می‌کنند. خدا ر اشکر که سربازان گمنام هستند.»

این بگو مگو و نحوه انتشار خبر بازداشت یک جاسوس در دفتر آشنا نشان میدهد جریان‌های امنیتی رقیب سال‌ها به دنبال یک رخنه در نزدیکان حسن روحانی و حسام الدین آشنا بوده‌اند.

منبع: رویداد۲۴