سعید جلیلی بر صندلی معاون اولی تکیه می زند؟

اقتصاد۲۴- با تمام شدن انتخابات ریاست‌جمهوری و اعلام نامزد پیروز، حالا همه نگاه‌ها به ابراهیم رئیسی است تا تیم و کابینه خود را ببندد. هرچند شاید تا الان برای رئیسی، تیم و کابینه‌اش تا حد زیادی معلوم شده باشد، اما نزد مردم هنوز پرده‌برداری نشده است. از طرفی با توجه به ترکیب اعضای ارشد ستاد انتخاباتی رئیسی نگرانی‌هایی در بین گروه‌های سیاسی دیده می‌شود که ناشی از حضور پررنگ نیرو‌های تندروی محافظه‌کاران است. هرچند ابراهیم رئیسی پیش از انتخابات تاکید کرده بود که ترکیب کابینه‌اش با ترکیب ستادش متفاوت خواهد بود.

از طرفی برخی لیست‌هایی هم در فضای مجازی نشر داده می‌شود که نام‌هایی در آن وجود دارند که این شائبه را به وجود می‌آورد که کار برخی افراد حاضر در لیست است. اما ابراهیم رئیسی در نخستین نشست خبری‌اش به عنوان رئیس‌جمهوری منتخب این لیست‌ها را به کلی رد کرد و آن‌ها را تکذیب کرد.

صندلی مهم معاون اولی

بسیاری بر این عقیده‌اند که معاون اولی رئیس‌جمهوری در دولت رئیسی به محمد مخبر رئیس فعلی ستاد اجرایی فرمان امام می‌رسد. شخصی که سال‌هاست با حکم مقام معظم رهبری ریاست یکی از عظیم‌ترین بنگاه‌های اقتصادی کشور را بر عهده دارد. تا پیش از همه‌گیری کرونا کمتر کسی نام مخبر را شنیده بود، اما با فراگیری این ویروس ستاد اجرایی برخی اقداماتی نظیر ساخت ماسک را آغاز کرد. بعد از مدتی خبر‌های مربوط به واکسن‌سازی هلدینگ دارویی ستاد اجرایی به نام برکت، باعث شد تا تبلیغات برای این واکسن و ستاد اجرایی در رسانه‌ها تشدید شود و به همین میزان هم مخبر بیشتر در رسانه‌ها دیده شود. اوج دیده شدن مخبر، روزی بود که فاز نخست واکسن کارآزمایی بالینی واکسن برکت آغاز شد و طیبه مخبر دختر محمد مخبر به عنوان اولین داوطلب بر روی صندلی تزریق واکسن نشست.

در زمان انتخابات گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر اینکه احتمالا او نامزد ریاست جمهوری می‌شود در رسانه‌ها دیده می‌شد که البته احتمالا خودش هم با علم به عدم اقبال حتی در جریان اصولگرایی، ثبت‌نام نکرد. اما پس از پیروزی ابراهیم رئیسی، خبری مبنی بر دیدار مخبر با اسحاق جهانگیری معاون اول دولت مستقر منتشر شد. با این خبر احتمال معاون اولی مخبر شدت گرفت؛ چرا که پس از پیروزی نامزدها، افرادی که بناست جایگاهی را بگیرند، با مسئول مستقر در آن جایگاه جلساتی برای انتقال برگزار می‌کنند؛ اما حجت‌الله نیکی‌ملکی رئیس روابط عمومی ستاد اجرایی فرمان امام دیدار با جهانگیری برای تصدی معاونت اولی را رد کرد و در توییترش نوشت: «جلسه چند روز قبل دکتر مخبر و دکتر جهانگیری ارتباطی به دولت آینده و گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای برای نقش دکتر مخبر در آن نداشته و برای پیگیری پروژه‌های ستاد اجرایی در شورای اقتصاد بوده ایشان بر خلاف برخی ادعا‌ها با تمام توان پیگیر پروژه‌های ستاد مخصوصا در موضوع مقابله با کرونا هستند».

با این وجود وبسایت نامه‌نیوز نزدیک به مصطفی پورمحمدی، در گزارشی مدعی شده که «مخبر گفته در سمت فعلی به اندازه چندین وزارتخانه اختیار و امکانات و مسئولیت دارد و اگر قرار است معاون اولی او همچون معاون اولی اسحاق جهانگیری باشد، نمی‌پذیرد که با دولت بعدی همکاری کند». با کنار هم گذاشتن این اخبار می‌توان مخبر را یکی از نامزد‌های جدی معاونت اولی رئیسی قلمداد کرد.

بیشتر بخوانید: مقام اسرائیلی: توافق هسته‌ای تا پایان کار دولت روحانی صورت می‌گیرد

یکی دیگر از نامزد‌های بالقوه معاونت اولی علی نیکزاد نایب رئیس فعلی مجلس و رئیس ستاد‌های انتخاباتی ابراهیم رئیسی است. او سال ۹۶ هم در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری که از رئیسی از روحانی شکست خورد، از اعضای ارشد ستاد رئیسی بود. همان زمان هم برخی رسانه‌های اصولگرا از او به عنوان نامزد معاون اولی دولت احتمالی رئیسی یاد می‌کردند که البته با شکست در انتخابات رقابتی آن سال، کل این رویا‌ها فروپاشید. اما با نقش فعالی که او امسال در ستاد رئیسی داشت، بازهم نام نیکزاد برای معاون اولی سر زبان برخی رسانه‌های اصولگرا افتاده است. از او به عنوان یکی از افراد نزدیک به احمدی‌نژاد یاد می‌شود که البته با توجه به اعلام برائت اکثر اصولگرایان از احمدی‌نژاد می‌توان این نزدیکی را قرابت فکری تعبیر کرد؛ او در عین حال در حال حاضر بیش از آنکه نزدیک به احمدی‌نژاد باشد، نزدیک به جبهه پایداری ارزیابی می‌شود.

نیکزاد در دولت اول محمود احمدی‌نژاد استاندار اردبیل بود؛ همانجایی که احمدی‌نژاد نخستین استاندار آنجا پس از استان شدن بود. در دولت دوم او ارتقای جایگاه گرفت و به وزارتخانه راه و شهرسازی رفت و پروژه‌های جنجالی مسکن مهر را اجرا کرد؛ پروژه‌هایی که منتقدان جدی و حامیان سفت و سختی دارد. او مسکن مهر را به عنوان برگ افتخاری برای خود می‌داند، اما منتقدان بزرگترین نقطه ضعف او. به هر حال نیکزاد با چنین رزومه‌ای از نامزد‌های اصلی معاونت اولی است.

سعید جلیلی هم که نامزد پوششی برای رئیسی در این انتخابات بود، در جریان انتخابات ۹۶ هم به عنوان حامی رئیسی شهر به شهر برای او سخنرانی کرد و از نامزد‌های معاونت اولی رئیس‌جمهوری رئیسی بود. با این وجود او که در این انتخابات به سبب حمایت جبهه پایداری از رئیسی حتی حمایت مهمترین پشتیبان خود را هم نداشت، معلوم نیست چقدر بتواند سهمی از دولت سیزدهم داشته باشد؛ البته که شاید سهم او از دولت وزارت امور خارجه باشد که محتمل است به علی باقری‌کنی معاون جلیلی برسد.

سهم خواهی کاندیدای پوششی از وزارت کشور؟

اما یکی از وزارتخانه‌های کلیدی هر رئیس‌جمهوری، وزارت کشور و وزیر کشور کابینه اوست. برای وزارت کشور دولت رئیسی هم گزینه‌هایی مطرح شده که آنچنان نشان از فراجناحی بودن، یعنی ادعایی که رئیسی دارد، در آن نیست.

علیرضا زاکانی یکی از پررنگ‌ترین نام‌هایی است که در لیست‌های منتشره در فضای مجازی برای وزارت کشور دیده می‌شود؛ برخی مدعی هستند که زاکانی پشت انتشار این لیست‌ها قرار دارد؛ برای ایجاد فشار بر رئیسی جهت ورود او به کابینه است.

با این وجود برخی معتقدند زاکانی با حضور به عنوان نامزد پوششی احتمالا پیش از ورود به میدان جهت پوشش دادن رئیسی برابر نامزد‌های دیگر، با رئیسی سنگ‌هایش را واکنده است. زاکانی هم از جمله چهره‌های نزدیک به جبهه پایداری است؛ او در سه مناظره انتخاباتی ۱۴۰۰، به لحاظ رفتاری بیشترین شباهت را به احمدی‌نژاد داشت که باعث شد او به عنوان یکی از نامزد‌های بداخلاق مناظره‌ها در اذهان عمومی ثبت شود.

دیگر نامزد وزارت کشور در کابینه رئیسی می‌تواند صولت مرتضوی باشد. او در جریان انتخابات ۹۶ از اعضای ارشد ستاد ابراهیم رئیسی بود. مرتضوی سابقه شهرداری مشهد و حضور در سازمان زندان‌ها را دارد. اما مهمترین سابقه او معاونت سیاسی در وزارت کشور دولت اول احمدی‌نژاد است که ریاست ستاد انتخابات جنجالی سال ۸۸ را هم بر عهده داشت. او در زمان ریاست ابراهیم رئیسی در آستان قدس رضوی، از معاونان او بود.

نام دیگری که برای وزارت کشور مطرح می‌شود صادق محصولی است؛ دبیر کل جبهه پایداری که در انتخابات ۱۴۰۰ برخلاف انتظار‌ها به جای حمایت از سعید جلیلی نامزد سنتی‌شان، به سمت رئیسی چرخیدند و از او حمایت کردند؛ که البته با توجه به نقش پوششی که برای جلیلی تعریف شده بود پایداری‌ها از ابتدا کار آخرشان را انجام دادند. محصولی وزیر کشور دولت احمدی‌نژاد در جریان انتخابات سال ۸۸ بود؛ پس از استیضاح مرحوم کردان، احمدی‌نژاد او را به مجلس معرفی کرد و نهایتا وزیر کشور شد. او پس از انتخابات ۸۸، و در کابینه دوم احمدی‌نژاد به وزارت کار و رفاه اجتماعی رفت. احمدی‌نژاد قصد داشت که از او در دولت اولش به عنوان وزیر نفت استفاده کند که با رای مجلس هفتم نتوانست به این هدف دست پیدا کند. یکی از حاشیه‌های محصولی، ثروتش است که برخی برای توصیف آن از واژه افسانه‌ای استفاده می‌کنند.

وزارت اطلاعات به یک عضو جامعه روحانیت می‌رسد؟

وزارت اطلاعات یکی دیگر از وزارتخانه‌های مهم کابینه خواهد بود که فردی که سکان آن را بر عهده بگیرد، نشاندهنده سوگیری رفتار امنیتی و سیاسی دولت خواهد بود. یکی از نام‌های مطروحه سید محمود نبویان است؛ نماینده تندروی مجلس که ریاست ستاد انتخاباتی رئیسی در مازندران را بر عهده داشت. او از منتقدان برجام و از اعضای جبهه پایداری است که به نزدیک بودن با مرحوم مصباح یزدی شهرت دارد.

دیگر نامی که شنیده می‌شود مصطفی پورمحمدی است؛ از افرادی که آشنایی‌اش با رئیسی به دهه ۶۰ برمی‌گردد. او از اعضای جامعه روحانیت مبارز هم است؛ همان گروه سیاسی که از روحانیون محافظه‌کار تشکیل شده و رئیسی هم عضوی از آن است. او در دولت‌های احمدی‌نژاد سابقه سه سال وزارت کشور را هم دارد. پس از کنار رفتن از وزارت کشور احمدی‌نژاد یعنی از سال ۸۷ تا ۹۲ رئیس سازمان بازرسی کل کشور شد.

علی عبدالهی رئیس حفاظت قوه قضائیه هم از دیگر نام‌هایی است که در این بین برای وزارت اطلاعات مطرح شده است؛ چهره‌ای که آنچنان رسانه‌ای نیست، ولی جایگاه مهمی در قوه قضاییه دارد.

هرچند نام‌ها و لیست‌ها را رئیسی رد می‌کند، ولی نقطه مشترک در همه آن‌ها حضور پررنگ پایداری‌ها و نزدیکان به آن‌ها در این لیست‌ها است؛ موضوعی که می‌تواند ادعای مستقل بودن رئیسی را زیر سوال ببرد؛ با این وجود تا زمانی که رسما اسامی وزرای پیشنهادی کابینه و همچنین احکام انتصابات رئیسی نیاید، گمانه‌زنی‌ها درباره ترکیب دولت همچنان ادامه خواهد داشت.