گزارشی از مزایای تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده در مجلس

اقتصاد۲۴- ۲۲ فروردین ماه ۱۴۰۰ اصلاحیه لایحه مالیات بر ارزش افزوده در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. اجرای این قانون، موجب جبران بخشی از کسری بودجه دولت از محل درآمد‌های مالیاتی خواهد شد. دولت با دریافت این نوع مالیات، به صورت مستمر می‌تواند خدمات ضروری برای جامعه را با ثبات و برنامه‌ریزی مناسب ارائه دهد.

محمدباقر قالیباف در این رابطه با اشاره به اصلاح لایحه دولت و تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده در مجلس شورای اسلامی گفت: این قانون یکی از قوانین مادر و اساسی بوده است که در حوزه اصلاحات اقتصادی کشور تاثیرگذار است و با همت اعضای کمیسیون و نمایندگان مراحل نهایی خود را با رفع ایرادات شورای نگهبان به اتمام رساند.

رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه قانون مالیات بر ارزش افزوده به شفافیت اطلاعات اقتصادی، دریافت مالیات عادلانه و جلوگیری از فرار مالیاتی کمک می‌کند، افزود: یکی از موضوعات بسیار مهمی که با اجرای این قانون محقق می‌شود، حذف ممیزمحوری و جایگزینی سامانه‌محوری است. وی با تاکید بر اینکه رسیدگی به حل اختلافات در قانون مالیات بر ارزش افزوده، بسیار شفاف و عادلانه مورد توجه قرار گرفته است، بیان کرد: در این قانون به بخش خصوصی و تولیدکنندگان در حوزه پرداخت مالیات توجه ویژه‌ای شده است.

همچنین درباره مشکلات استقرار مالیات در قانون مالیات بر ارزش افزوده تعیین‌تکلیف شده است. قالیباف ضمن تشکر مجدد از نمایندگان، مسؤولان اقتصادی و دولت برای همراهی جهت تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده خاطرنشان کرد: امیدوارم با اجرای این قانون، جبران کسری بودجه از محل درآمد‌های مالیاتی و گمرکی اتفاق افتد که یکی از گام‌های جدی در این بخش است. امیدوارم با تصویب چنین قوانینی گامی به سمت اصلاح جدی و اولویت‌دار مسائل اقتصادی برداریم.

سامانه‌محوری به جای ممیز‌محوری

نمایندگان مجلس شورای اسلامی جهت تأمین نظر شورای نگهبان، با اصلاح ایراد‌های مطرح‌شده در لایحه مالیات بر ارزش افزوده موافقت کردند. اصلی‌ترین موارد اصلاحی به شرح زیر است: ماده ۱۳ لایحه مذکور اینگونه اصلاح شد: پس از راه‌اندازی سامانه مؤدیان، همه مشمولان این قانون موظفند به ترتیبی که سازمان مقرر و اعلام می‌کند، در سامانه مزبور ثبت‌نام نموده و معاملات خود را در آن ثبت نمایند. ثبت معاملات (خرید و فروش) در سامانه مؤدیان، به منزله ثبت در دفاتر قانونی است. تا آن زمان، ترتیبات ثبت‌نام، نحوه ارائه اظهارنامه‌های مالیاتی و رسیدگی به آن‌ها حسب مقررات قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۷/‌۲‌/‌۱۳۸۷ و اصلاحات بعدی آن است.

در سایر موارد، مفاد این قانون جاری است. همچنین نمایندگان ماده ۴۰ لایحه مذکور را اصلاح و یک تبصره به آن اضافه کردند که در آن آمده است: تأخیر در پرداخت مالیات‌ها و عوارض موضوع این قانون در مواعد مقرر با رعایت مفاد ماده ۱۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم مصوب ۱۳۶۶ با اصلاحات و الحاقات بعدی آن موجب تعلق جریمه‌ای به ‏میزان ۲ درصد در ماه، نسبت به مالیات و عوارض پرداخت نشده و مدت تأخیر از زمان انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه یا سررسید پرداخت مالیات و عوارض، هر یک که مقدم باشد، خواهد بود.

بیشتر بخوانید: چه دارایی‌هایی از مالیات بر عایدی سرمایه معاف هستند؟

گام مؤثر در راستای اصلاحات اقتصادی

یکی از منابع مهم درآمد دولت‌ها، درآمد‌های مالیاتی ناشی از مالیات بر ارزش افزوده است. دولت‌ها با دریافت مالیات به صورت مستمر می‌توانند خدمات ضروری برای جامعه را با ثبات و برنامه‌ریزی مناسب ارائه دهند. تجربه تدوین و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال‌های اخیر در کشور‌های متعدد نشان می‌دهد این نظام مالیاتی یک منبع درآمد قابل اتکا برای دولت است. یکی از مزیت‌های این مالیات سادگی وصول و پرداخت آن نسبت به سایر انواع مالیات‌ها مثل مالیات شرکت‌هاست؛ مزیتی که باعث شده به عنوان رایج‌ترین نوع مالیات شناخته شود.

همچنین مالیات بر ارزش افزوده به دلیل مزایای دیگری از جمله درآمدزایی زیاد و مهم‌ترین آن کاهش وابستگی هرچه بیشتر درآمد دولت به نفت، یکی از بهترین نظام‌های مالیاتی غیر مستقیم شناخته شده است. همچنین با موافقت نمایندگان در تبصره ۹ این لایحه، سازمان امور مالیاتی و وزارت کشور مکلفند وجوه موضوع این ماده را حداکثر تا پانزدهم ماه بعد با تخصیص ۱۰۰ درصد به حساب شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، اداره امور عشایر شهرستان و فرمانداری‌ها واریز کنند.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

تعاریف متعددی از مالیات بر ارزش افزوده ارائه شده است. طبق ماده ۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده سازمان مالیاتی کل کشور اینگونه تعریف شده است که «مالیات بر ارزش افزوده، مالیات غیر‌مستقیمی است که بر تفاوت بین ارزش کالا‌ها و خدمات عرضه‌شده با ارزش کالا‌ها و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین وضع می‌گردد». طبق ماده ۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده، به تفاوت بین ارزش کالا‌ها و خدمات عرضه شده با ارزش کالا یا خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین، ارزش افزوده گفته می‌شود.

این مفهوم به فرآیند تولید مربوط است و نه به کالای خاص. مالیات ارزش افزوده نوعی مالیات عام (بر عموم کالا‌ها و خدمات مگر موارد معاف تعلق می‌گیرد) است که به صورت چندمرحله‌ای از اضافه ارزش کالا‌های تولید شده یا خدمات ارائه شده در مراحل مختلف تولید و توزیع اخذ می‌شود. به عبارت دیگر، مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که در طول فرآیند تولید و خدمات از محل تولید تا فروش کالا به مشتری نهایی، مرحله به مرحله اخذ می‌شود.

مالیات ارزش افزوده برای مصرف طراحی شده است که مصرف‌کنندگان آن را در زمان خرید خود می‌پردازند که این مالیات توسط فروشندگان جمع‌آوری شده و از این طریق در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌گیرد. این مالیات به صورت غیر تصاعدی در این زنجیره قرار دارد: واردات، تولید، توزیع و مصرف که نهایتاً مصرف‌کنندگان پرداخت‌کننده آن هستند.

در این مالیات، نباید مالیاتی توسط تولید‌کنندگان پرداخت شود و باید مصرف‌کننده نهایی فقط این مالیات را بپردازد، بنابراین تولیدکنندگان مالیاتی را که بابت خرید مواد اولیه و سایر کالا‌ها داده‌اند از خریداران دریافت کرده و مابه‌التفاوت را به دولت پرداخت می‌کنند. مالیات بر ارزش افزوده شامل تمام خدمات و کالا‌هایی است که در ایران به فروش می‌رسد، اما دارای چند استثناست؛ سیگار و سوخت هواپیما ۲ کالای خاص هستند که به هرکدام به ترتیب ۱۲ و ۲۰ درصد مالیات ارزش افزوده تعلق می‌گیرد، از سویی به محصولات کشاورزی فرآوری نشده، کالا‌های اساسی (برنج، روغن، گوشت و...) و خدمات بهداشتی مالیات بر ارزش افزوده تعلق نمی‌گیرد.

منبع: وطن امروز