چرا مجلس به دنبال رفراندوم برای حذف یارانه‌هاست؟

اقتصاد ۲۴- ابوالفضل ابوترابی اظهار داشت: با توجه به رقم بسیار بالای یارانه نقدی که در سال پرداخت می‌شود، بنده بر اساس اصل ۵۹ قانون اساسی و ماده ۳۶ قانون همه‌پرسی، تقاضای برگزاری رفراندوم به منظور حذف یارانه‌های آشکار و پنهان و پرداخت مستقیم به مردم را تهیه کردم. چرا که یارانه‌های پنهان و آشکار دو برابر بودجه سالانه کشور بوده و در واقع افراد مرفه جامعه بیست‌وپنج برابر مستضعفین از یارانه استفاده می‌کنند. گفته می‌شود این طرح تقاضای نمایندگان در سامانه طرح‌های مجلس بارگذاری شده و تاکنون توسط ۲۲ نفر از نمایندگان امضا شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که ایران رتبه اول پرداخت یارانه انرژی به مردم را دارد و روزانه ۶۵ هزار تومان و ماهانه دو میلیون تومان یارانه پنهان می‌دهد. یارانه پنهان البته فقط یارانه بنزین نیست. در واقع یارانه‌هایی در این بخش قرار می‌گیرند که دولت می‌پردازد تا برخی از کالا‌ها از جمله بنزین، آب و برق و نان و… ارزانتر به دست مردم برسد. اگر قرار باشد این طرح اجرا شود قیمت برخی از کالا‌ها باید واقعی شود و دولت به آن‌ها یارانه ندهد.

به نظر می‌رسد در دورانی که اقتصاد ایران به‌شدت با مشکل کمبود درآمد‌های نفتی روبروست، ساده‌ترین راهکار برای کاهش اثرات کسری بودجه دولت، حذف یارانه‌هایی است که بیش از سه دهه در اقتصاد ایران وجود داشته و کمتر کسی جسارت دست زدن به آن را داشته است. طرح‌هایی مانند هدفمندی یارانه‌ها نیز که به منظور بهبود عملکرد این یارانه‌ها اجرا شد، پس از ۱۰ سال و نیم از اجرای آن در نهایت رسیده به این نقطه که یک یارانه ۴۵ هزار تومانی (معادل یک دلار و نیم) به هر نفر پرداخت شود.

فرض کنیم این رفراندوم برگزار شود و مردم هم موافقت کنند که یارانه‌ها برداشته شود و در عوض دو میلیون تومان ماهانه به آن‌ها پرداخت شود؛ اما این موضوع چه پیامد‌هایی را در پی دارد؟ در وهله اول، قیمت تمام این کالا‌ها به‌شدت رشد خواهد کرد و در نهایت تورم بالایی در اقتصاد ایران شکل می‌گیرد. بنابراین به نظر می‌رسد چنین کاری نیاز به انجام مقدماتی دارد.

بیشتر بخوانید: حمله تورم به خط تولید و سفره مردم

مرتضی افقه اقتصاددان در خصوص تصمیم مجلسی‌ها برای حذف یارانه پنهان و آشکار در حالی که مردم در انتظار طرح‌های حمایتی و کاهش قیمت‌ها هستند معتقد است؛ سال‌هاست که طرفداران اقتصاد آزاد به دنبال حذف یارانه پنهان هستند و می‌گویند ایران نباید یارانه پنهان بدهد. این در حالی است که پاسخ به این افراد این است که اگر قرار است این یارانه‌ها شبیه برخی از کشور‌های دیگر حذف شود باید پرداخت‌های دستمزدی افراد هم به همان نسبت باشد و افزایش پیدا کند.

این اقتصاددان با بیان اینکه حذف یارانه‌های آشکار و پنهان ریسکی و اقدامی خطرناک است که مجلس آن را پیگیری می‌کند گفت: حتی اگر این موضوع در مجلس به رای گذاشته شود و تصویب هم بشود بعید است نمایندگان اطلاعات دقیقی از پیامد‌های این موضوع داشته باشند. چرا که باید بدانند که این امر منجر به افزایش سرسام‌آور قیمت بسیاری از کالا‌ها و نیز افزایش شدید تورم خواهد شد.

افقه در ادامه تصریح کرد: معمولا اینگونه اقدامات با یک‌سری از شعار‌هایی نیز همراه است که به عنوان مثال گفته می‌شود پس از حذف یارانه‌های پنهان منابع حاصل از آن را به خود مردم برمی‌گردانیم به عنوان مثال گفته می‌شود در صورتی که بنزین گران شود و به قیمت فوب خلیج فارس برسد این منابع را به صورت یارانه نقدی به مردم پرداخت خواهیم کرد. منتها باید گفت ساختار‌های اداری و اجرایی و ناکارآمدی‌های مدیریتی چنین اجازه‌ای را نخواهد داد.

این اقتصاددان ادامه داد: متاسفانه تاکنون چندین مورد اینچنینی را تجربه کرده‌ایم و اینگونه تصمیمات به راحتی قابل برگشت نیست و این اقدام چه با رفراندوم چه بدون رفراندوم تبعات بسیار خطرناکی به همراه دارد و در شرایطی که همه کالا‌ها با رشد قیمت همراه بوده و معیشت مردم سخت‌تر شده نباید چنین تصمیماتی اتخاذ شود.

افقه با اشاره به اعتراضات دی ۱۳۹۶ و آبان ۱۳۹۸ به گرانی‌ها گفت: حتی می‌توان گفت در شرایط کنونی آستانه تحمل مردم برای این موضوع از آن روز‌ها هم کمتر شده است و مسوولان باید به این موضوع توجه ویژه داشته باشند. این اقتصاددان با اشاره به خدماتی که دولت به مردم ارایه می‌کند، خاطرنشان کرد: اینکه برخی مدعی هستند نرخ بنزین یا نرخ برق و آب بیشتر از این نرخی است که امروز مردم پرداخت می‌کنند ایران را با کشور‌های دیگر نظیر کشور‌های اروپایی یا ترکیه مقایسه می‌کنند در حالی است که بخش قابل توجهی از این گرانی بنزین به دلیل این است که هزینه تولید در ایران بالاست.

او با بیان اینکه چرا مردم باید هزینه ناکارآمدی سیستم و مدیران و حاکمیت را بدهند، افزود: اینکه مردم باید هزینه تمام شده را پرداخت کنند درست است، اما به شرط آنکه خدمات مناسبی دریافت کنند و قدرت انتخاب داشته باشند. افقه با بیان اینکه این گرانی‌ها الزاما قیمت واقعی کالا نیست، گفت: پیگیری این موضوع تنها منجر به افزایش نرخ تورم خواهد شد. مضاف بر اینکه افزایش نرخ حامل‌های انرژی زنجیره افزایش قیمت کالا‌های دیگر را به دنبال دارد و این قضیه سلسله‌وار ادامه دارد.

مشکل اصلی کمبود تولید در کشور است

این اقتصاددان با بیان اینکه منابع مالی دولت محدود است، خاطرنشان کرد: مجلسی‌ها مدعی هستند بدون اینکه تحریم‌ها برداشته شود می‌توانند کشور را اداره کنند که یکی از طرح‌هایشان این بوده که یارانه‌های پنهان را حذف کنند. اما باید گفت در صورتی هم که بودجه دولت تامین شود باز هم مشکل وجود خواهد داشت زیرا مشکل اصلی کمبود تولید است نه کمبود بودجه و باید گفت بیکاری‌های گسترده و بخش خصوصی به‌شدت صدمه دیده ناشی از بی‌کفایتی‌ها و تحریم‌ها و... همچنان وجود دارد.

او با تاکید براینکه تولید ملی بسیار پایین است، گفت: به دلیل اینکه واحد‌های اقتصادی به دلیل تحریم‌ها و بی‌کفایتی‌های داخلی امروز خوابیده است تنها راهی که برای برخی باقی مانده تا بودجه دولت را از کسری خارج کنند موضوع برداشتن یارانه‌های پنهان است تا نشان دهند بدون برداشتن تحریم‌ها هم می‌توانند اقتصاد را اداره کنند. افقه ادامه داد: این افراد می‌خواهند منابعی برای جایگزینی نفت پیدا کنند، اما این موضوع مشکل را بیشتر خواهد کرد و عجیب است که آقایان توجهی به این موضوع ندارند.

این اقتصاددان افزود: این قضیه اگر اجرا شود منجر به افزایش شدید تورم و رشد قیمت کالا‌ها خواهد شد و از یک طرف ادعا می‌شود که بدون درآمد‌های نفتی می‌توان کشور را اداره کرد و از سوی دیگر با واقعیت وحشتناک کسری بودجه مواجه هستند. هر چند وزیر اقتصاد گفته است ازهرگونه فرار مالیاتی جلوگیری می‌کنیم، اما باید گفت تنها یکی از مشکلات دولت کسری بودجه است و امروز با کاهش تولید ملی مواجه هستیم که ضرورت دارد به این موضوع توجه شود.

او افزود: نگاه ساده‌لوحانه به مسائل پیچیده بین‌المللی و داخلی باعث می‌شود تا تجاربی که از ابتدای انقلاب به دست آمده و هزینه‌های زیادی که بابت آن‌ها داده شده و اصلاحاتی که تاکنون ایجاد شده نادیده گرفته شود و این افراد بخواهند از ابتدا تغییرات را انجام دهند. در دوره احمدی‌نژاد هم همین‌گونه برخورد شد منتها در آن زمان درآمد‌های نفتی زیاد بود که بی‌کفایتی‌ها را پوشش می‌داد، اما امروز آن درآمد‌ها هم نیست.