فاصله تورم در دهک‌های درآمدی کمتر شد

اقتصاد۲۴- پس از انتشار گزارش تورم مصرف‌کننده در شهریور سال جاری، مرکز آمار به سراغ بررسی تورم دهک‌های هزینه‌ای رفته و اعلام کرده که در شهریورماه فاصله تورمی دهک‌ها به ۴‌درصد رسیده که نسبت به مرداد‌ماه کاهشی ۱.۴ واحد درصدی داشته است. با استناد به بخش دیگری از گزارش مرکز آمار، فاصله تورمی در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نسبت به ماه قبل ٠.٦واحد درصد و گروه «کالا‌های غیر خوراکی و خدمات» نیز نسبت به مرداد ١.٩ واحد درصد کاهش داشته‌اند.

کاهش فاصله تورمی در هر دو گروه عمده کالایی نشان می‌دهد که بار تورم فارغ از اینکه افراد در کدام دهک هزینه‌ای زندگی می‌کنند، افزایش یافته و افراد آسیب‌پذیر نیز به اندازه افراد متمول مجبورند که برای خرید مایحتاج خود هزینه بیشتری بپردازند.

اگرچه که میزان خرید مواد خوراکی برای افراد در دهک‌های هزینه‌ای پایین‌تر، به اندازه افراد ثروتمند نیست، اما با ادامه‌دار شدن روند فعلی در بازار خوراکی‌ها، چه بسا جامعه هدف برخی اقلام خوراکی، مانند گوشت، برنج و مواد لبنی تنها افراد حاضر در دهک‌های بالای هزینه‌ای باشند. این امر به تشدید طبقاتی دامن زده و بیماری‌های جسمی زیادی را برای افراد به وجود می‌آورد.

دردسر در بازار

بر اساس آنچه مرکز آمار منتشر کرده بازه تورمی برای دهک‌های هزینه‌ای از ۴۷.۳ درصد برای دهک اول تا ۴۹.۴ درصد برای دهک دهم است. بدین معنا که تفاوت آنچه دهک دهم به عنوان پر هزینه‌ترین دهک جامعه از تورم حس می‌کند تا آنچه دهک اول با آن روبروست، تنها ۲.۱ درصد است. شاید این اعداد گویای این واقعیت باشند که تورم در جامعه به گونه‌ای است که حتی افراد حاضر در دهک‌های هزینه‌ای پایین‌تر نیز به اندازه افراد با هزینه بالاتر، برای خرید مایحتاج به خصوص کالا‌های خوراکی هزینه کنند. کاهش فاصله تورمی دهک‌ها درماه گذشته در حالی است که در مردادماه، این فاصله افزایش یافته بود؛ نرخ تورم در مردادماه به ۲، ۴۵ درصد رسید که در دهک‌های مختلف هزینه‌ای در بازه ۴۴.۶ درصد برای دهک ششم تا ۵۰ درصد برای دهک دهم نوسان داشت.

کاهش این فاصله در آخرین ماه از تابستان به دلیل افزایش قیمت مواد خوراکی به خصوص برنج، گوشت و مرغ در مرداد‌ماه است. بر اساس آخرین داده‌های وزارت صمت از قیمت کالا‌های خوراکی در مرداد، برنج، شکر و گوشت افزایش‌های زیادی را تجربه کرده بودند. به عنوان مثال قیمت انواع برنج داخلی در ماه یاد شده بیش از ۴۳ درصد افزایش یافته بود حال آنکه این محصول خوراکی که چندی است که از سهمش در سفره خوراکی خانواده کاسته شده، در چهار ماه نخست سال جاری با رشدی ۷۹.۳ درصدی همراه بوده است.

بیشتر بخوانید:  افزایش تولید ناخالص داخلی به روایت مرکز آمار

جهش بیش از ۶۳ درصدی قیمت شکر نیز از دیگر مواردی بود که باعث شده فاصله تورمی دهک‌ها در شهریور‌ماه کاسته شود. گوشت مرغ و محصولات لبنی و البته تخم مرغ نیز از دیگر کالا‌هایی بودند که با حواشی قیمتی در مرداد‌ماه مواجه شده و در شهریور نیز افزایش‌های چند‌باره‌ای را تجربه کردند؛ به عنوان مثال قیمت هر کیلوگرم گوشت مرغ تازه در مردادماه با افزایش ۵۳.۱ درصدی به حدود ۲۷ هزار تومان رسیده است.

قیمت این محصول در ماه مشابه سال قبل حدود ۱۷ هزار و ۷۰۰ تومان بوده است. پیش‌تر این وزارتخانه در گزارش خرداد‌ماه خود اعلام کرده بود که ۲۷ قلم از کالا‌ها که بسیاری از آن‌ها محصولات خوراکی بودند طی یک سال منتهی به خرداد از ۲ تا ۴ برابر افزایش قیمت داشتند. مقایسه آنچه در ۶ ماه نخست سال جاری بر قیمت برخی از اقلام ضروری سبد مصرفی خانوار‌ها همچنین بر نرخ تورم گذشته، می‌توان تورم کالا‌های خوراکی تا پایان سال را حدس زد؛ اگرچه که این حدس بستگی زیادی به آنچه در بیرون از زمین اقتصاد و در دیپلماسی رخ می‌دهد، دارد.

اما نباید از این مهم غافل شد که چاپ پول پر قدرت به هر نحوی چه شامل برداشت از حساب تنخواه باشد و چه اعطای تسهیلات برای طرح‌هایی مانند جهش تولید مسکن، می‌تواند وضعیت قیمتی برای کالا‌ها را بدتر کند. در این شرایط علاوه بر اینکه مصرف در جامعه هدف کم می‌شود، تولید‌کنندگان نیز دلیلی برای تولید برخی محصولات نخواهند داشت و می‌توان ادعا کرد برخی از کالا‌ها به ندرت در بازار یافت خواهد شد.

دهک اول؛ خطر سفره خالی

بر اساس گزارش مرکز آمار تورم خوراکی برای دهک اول ۶۱.۲ درصد و برای دهک آخر نیز ۵۷.۵ درصد بوده است. بدان معنا که افراد حاضر در دهک اول عمده درآمد خود را صرف خرید کالا‌های خوراکی و بی‌دوام می‌کنند بنابراین آن‌گونه که باید برای سایر کالا‌ها هزینه‌ای نخواهند کرد. به عنوان مثال لوازم خانگی را به صورت دست دوم تهیه و در این شرایط تورم کمتری از کالا‌های بادوام و غیرخوراکی را تحمل می‌کنند. تورم گروه کالایی غیرخوراکی برای دهک اول ۴۴.۸ درصد و برای دهک دهم نیز ۴۷.۵ درصد گزارش شده است.

در بخش دیگری از گزارش مرکز آمار به تورم ماهانه نیز اشاره شده که بر اساس آن دهک اول با تورمی ۴.۲ درصدی مواجه شدند در حالی که تورم ماهانه کل کشور ۳.۹ درصد بود. بدین معنا که شهریور‌ماه برای افراد حاضر در دهک اول به مراتب سخت‌تر از سایر دهک‌ها بوده چرا که حتی بیشتر از تورم ماهانه، بر آن فشار تورمی آمده است. تورم ماهانه کالا‌های غیرخوراکی نیز ۳.۹ درصد گزارش شده بود حال آنکه تورم ماهانه کل برای این دسته از کالا‌ها ۳.۳ درصد بود. تورم برای گروه خوراکی‌ها در کل کشور ۵ درصد بود که برای دهک اول ۴.۴ درصد اعلام شده بود. برآیند تورم ماهانه کل و دو گروه کالایی عمده در سبد مصرفی خانواده‌ها نشان می‌دهد که حضور دهک اول برای خرید کالا از هر دو گروه کالایی کمرنگ‌تر شده است.

چرا که به باور فعالان و روسای اتحادیه‌های مربوطه، تقاضا برای خرید بسیاری از اقلام از برنج تا گوشت و لبنیات توسط افراد کاهش شدیدی پیدا کرده است. سهم خوراکی‌ها از تورم ماهانه برای دهک اول ۲.۳۸ درصد و برای دهک دهم نیز ۱.۱۱ درصد بود. کالای غیرخوراکی نیز برای دهک اول و دهم به ترتیب سهمی به اندازه ۲.۱۶ و ۲.۹ درصد از تورم ماهانه داشته است.

آنچه در یک سال گذشت

با استناد به جدول مربوط به تورم سالانه برای دهک‌های هزینه‌ای، وضعیت برای تمام دهک‌ها در یک سال منتهی به شهریور سال جاری بدتر شده چرا که نرخ تورم سالانه برای آن‌ها افزایش پیدا کرده و بالاترین رقم از شهریور ۹۹ است. این وضعیت تورمی سالانه برای گروه کالای خوراکی نیز وجود داشته است. به نظر می‌رسد با شرایطی که از مرداد تا هم‌اکنون در بازار خوراکی‌ها ایجاد شده، افزایش تورم برای این گروه از کالا‌ها نه تنها دور از ذهن نیست بلکه هر چقدر زمان بگذرد، کنترل آن نیز با مشکل مواجه خواهد شد. در این صورت دهک‌های با هزینه‌های پایین، مهم‌ترین قربانیان آن خواهند بود.