تلاش برای حذف ایران از ترانزیت کالا بین شرق و غرب/کارکرد "یک کمربند، یک راه" از چین به بندر کاسپین

اقتصاد۲۴ - منطقه آزاد انزلی به علت موقعیت ویژه جغرافیایی‌اش در رشد اقتصاد کشور یک مهره کلیدی بوده که طی این سال‌های سعی شده با تکمیل پروژه ملی و مهم خط آهن سراسری و اتصال دریای کاسپین و خلیج فارس فضایی برای رشد اقتصادی کشور فراهم شود.

یکی از اتصالاتی که در این پروژه باید تکمیل شود مربوط به طرح ملی اتصال راه آهن سراسری رشت به منطقه آزاد انزلی است که از نیمه بهمن ماه سال گذشته تاکنون درصد رشد اجرای این طرح ملی با افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی همراه بوده است.

بیشتر بخوانید: افزایش ۱۰۰ درصدی عملیات اجرایی راه آهن رشت به منطقه آزاد انزلی

در باب اهمیت این پروژه باید گفت که راه آهن رشت به بندر کاسپین منطقه آزاد انزلی علاوه بر اهمیت ویژه در حمل و نقل کالایی و مسافر داخلی؛ باعث اتصال بنادر جنوبی به تنها منطقه آزاد شمال کشور شده و با تکمیل حلقه‌های زیرساختی کریدور شمال-جنوب و مسیر ترانزیتی چین-قزاقستان-ایران، زمینه افزایش حمل و نقل کالا مابین کشور‌های حوزه اوراسیا و جنوب خلیج فارس از یک سو و چین با کشور‌های جنوب و غرب آسیا می‌شود. 

نقش کریدور بین المللی"یک کمربند یک راه"

در واقع همکاری‌های ایران و چین ار وجوه ترانزیی آن منوط به امکانات زیرساختی است که منطقه آزاد انزلی نقشی مهم در آن دارد. از این رو تلاش می‌شود تا کالاهایی از شاخه جدیدی از کریدور بین المللی"یک کمربند یک راه" که از کشور چین با ریل به بندرآکتائو قزاقستان و با روش حمل و نقل ترکیبی به بندر کاسپین منتقل شده و سپس از آنجا به کشور‌های منطقه ترانزیت شود. در امتداد همین موضوع از این مسیر اولین محموله متشکل از ۸۲ TEU کانتینر گردو به ارزش نیم میلیون دلار از مبداء کشور چین و از مسیر کریدور چین – قزاقستان – ایران وارد بندرکاسپین شد و از گمرک منطقه آزاد انزلی به عراق ترانزیت شد.

در واقع به گفته امین افقی، معاون امور بندری و حوزه خزر منطقه آزاد انزلی؛ تاکنون ۱۰۷ فروند کشتی تجاری که در مسیر دریایی این کریدور تردد داشته و بالغ بر ۹۲۰۰ TEU کانتینر کالا‌های مورد نیاز کشور را وارد و یا کالا‌های ایرانی از این مسیر به کشور چین صادر شده است. 

در واقع کریدور چین - قزاقستان - ایران (بندرکاسپین) آینده اقتصادی سه کشو را رقم می‌زند. این مسئله وقتی روشن‌تر می‌شود که بدانیم برای ایران زمینه‌های تسیلگرانه‌ای برای تاجرانی که از این کرویدور کالاهای خود را می‌گذرانند در نظر گرفته شده است. در واقع اخیراً دیوان عدالت اداری کشور، اعلام کرده که نیاز به ثبت سفارش کالا‌های ترانزیتی از مناطق آزاد کشور نیست. 

تلاش برای حذف ایران 

در واقع مسئله تضاد منافع کشورها و تلاش برای سهم خواهی بیشتر از ترانزیت کالاها و بازار کشورهای دیگر است. ترکیه به عنوان نقطه اتصال آسیا به اروپا، برای دستیابی به بازار چین، مجبور است تا از خطوط ریلی و ترانزیتی ایران استفاده کند. از این رو این کشور تلاش می‌کند تا ایران را دور زده و از ترانزیت کالاهای عبوری سهم بیشتری را بگیرد. در واقع اگر کریدور راه ابریشم آهنی به بهره برداری برسد، ترکیه به بخشی از هدف خود برای دور زدن ایران در ترانزیت و به دست آوردن تمام این درآمد خواهد رسید. این است که ایران تلاش می‌کند پروژه‌های زیرساختی‌اش را تویت کرده و همچنین ارتباطش را با این کشورها تقویت کند. 

اخیراً طی تلاش‌های بین المللی رقبای منطقه‌ای برای ایجاد مسیر‌های بین المللی جایگزین از طریق کشور‌های آذربایجان و ترکیه، بوده‌اند، همانند «کریدور ترانس کاسپین» و یا «کریدور لاجورد» که با هدف دور زدن جمهوری اسلامی ایران و کمرنگ کردن نقش ایران در ترانزیت کالا بین شرق و غرب فعال شده است. 

اگرچه حذف ایران از ترانزیت کالا بین شرق و غرب برای اقتصاد کشور آسیب‌زا خواهد بود. با اینحال ایجاد این این شاهراه بیش از همه به نفع آن کشورهایی خواهد بود که در رشد و توسعه اقتصاد مولد کوشا بوده‌اند. مادامی که خام فروشی رویه اصلی اقتصادی کشور باشد، بهره‌برداری حداکثری از این شاهراه ترانزیتی ممکن نخواهد بود.