اقتصاد ایران پس از لغو تحریم چه وضعیتی خواهد داشت ؟

اقتصاد ۲۴- به نقل از اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، مرکز پژوهش‌های اتاق ایران گزارش با عنوان «ریسک کشوری ایران؛ فصل اول ۲۰۲۱ شامل پیش‌بینی‌های ۱۰ ساله تا ۲۰۲۹» منتشر کرد؛ این گزارش ترجمه‌ای از گزارش مؤسسه فیچ سلوشنز (بیزینس مانیتور سابق) که نکاتی محوری در حوزه ریسک اقتصادی، سیاسی و عملیاتی دارد.

در این گزارش درباره ریسک اقتصادی آمده است: اقتصاد ایران پس از اعمال تحریم‌های ثانویه ایالات متحده، به دلیل کاهش صادرات نفت و سرمایه‌گذاری تضعیف شده است. علاوه بر آن، همه‌گیری کووید -۱۹ باعث ایجاد اختلال در فعالیت‌ها شده است. در نتیجه ریال همچنان ضعیف و تورم همچنان بالا باقی خواهد ماند. چنانچه تحریم‌ها به تدریج لغو شود، رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۱ معادل ۴.۳ درصد و برای سال ۲۰۲۲ معادل ۸.۲ درصد پیش‌بینی می‌شود.

ریسک‌های اقتصاد ایران: پُر چالش بودن محیط کسب و کار

در بخش ریسک عملیاتی آمده است: محیط کسب‌وکار پرچالش ایران پس از تحریم‌های مجدد ترامپ در کنار پیامد‌های همه‌گیری کووید ۱۹ دستخوش وخامت بیشتر شده است. علاوه بر این، وابستگی شدید ایران به هیدروکربن‌ها، اقتصاد را در وضعیت بسیار آسیب‌پذیری قرار داده است. ریسک‌های دیگر ازجمله موانع متعدد تجاری، انحصارات و ممنوعیت‌های قانونی بر سر راه مشارکت خارجی در برخی حوزه‌ها، قوانین سختگیرانه کار، وجود فساد و ضعف حاکمیت قانون، همچنین تسلط نهاد‌های دولتی بر صنایع مهمی، چون بانکداری نیز وجود دارد که ثبات اقتصادی را تهدید می‌کند. امتیاز شاخص ریسک عملیاتی ایران نمره نامناسب ۴۲.۸ از ۱۰۰ است که رتبه ۱۲ را از میان ۱۸ کشور خاورمیانه، بالاتر از کشور‌های عمدتاً درگیر جنگ مانند یمن، عراق و سوریه، برای ایران تعیین کرده است.

بیشتر بخوانید: دورنمای ۱۰ ساله اقتصاد تحریمی

در ادامه گزارش درباره تحلیل نقاط قوت و ضعف و چالش‌ها و فرصت‌های (سوآت) اقتصادی عنوان شده: منابع عظیم نفت، گاز و منابع معدنی ارزشمند در کنار بخش کشاورزی از نقاط قوت اقتصاد ایران هستند. در مقابل، تحریم‌های بین‌المللی، بخش بانکی ضعیف و ناکارآمدی محیط قانونی به عنوان چالشی برای سرمایه‌گذاری خارجی و حضور پررنگ دولت در اقتصاد، از نقاط ضعف اقتصاد کشور محسوب می‌شود. دو فرصت مهم اقتصاد نیز توسعه منابع گازی و بازار بزرگ مصرفی داخلی است. در مقابل، مهم‌ترین تهدید‌های احتمالی نیز کاهش تولید نفت و وابستگی اقتصاد ایران به درآمد‌های نفتی است.

نقاط قوت اقتصاد ایران: روابط تجاری با چین، روسیه و ترکیه / ‏‬پرداخت یارانه نقدی به مردم

همچنین در تحلیل سوآت سیاسی در گزارش تأکید شده است: نقاط قوت شامل روابط تجاری با کشور‌های چین، روسیه و ترکیه و تداوم کنترل قیمت کالا‌های اساسی توسط دولت از طریق پرداخت یارانه است که به حفظ ثبات کمک می‌کند. نقطه ضعف اساسی نیز عدم وجود اجماع سیاست‌گذاری در سطح کلان است. مهمترین فرصت‌ها شامل نقش‌آفرینی مجلس شورای اسلامی در مدیریت اقتصادی و تصمیم به ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای است. در کوتاه مدت مهمترین تهدید‌های پیش‌رو از یک سو شکست مذاکرات هسته‌ای، ادامه تحریم‌های قبلی و افزایش تحریم‌های جدید آمریکا و اروپا و از سوی دیگر نرخ بالای بیکاری جوانان است.

در بخشی از این گزارش به چشم‌انداز رشد اقتصادی ایران اشاره شده است: تولید ناخالص داخلی ایران در ده سال آینده به دلیل ادامه تنش با ایالات متحده و به علت تداوم ریسک‌های سیاسی و موانع ساختاری متعدد، بسیار پایین‌تر از ظرفیت‌های بالقوه آن پیش‌بینی می‌شود. میانگین رشد تولید ناخالص داخلی واقعی در طول دوره ۲۹- ۲۰۲۰ حدود ۴.۳ درصد و بسیار پایین‌تر از میزان اوج خود در دوره پیش از اعمال تحریم‌ها پی‌بینی می‌شود.

در ادامه به چشم‌انداز سیاسی اشاره شده است: ایران که در سال‌های اخیر به واسطه افزایش فشار‌های اقتصادی، دوران سختی را پشت سر گذاشته، نیاز به بازیابی ثبات اقتصادی خود به ویژه با از سرگیری صادرات نفت دارد. از سوی دیگر بایدن نیز خواستار بازگشت به برجاماست. با این وجود ممکن است رقابت‌های سیاسی داخلی و نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری در ایران از سرگیری مذاکرات را تا چند ماه عقب بیاندازد. همچنین مشارکت استراتژیک ایران با چین می‌تواند ایالات متحده را در غرب اوراسیا در تنگنا قرار دهد. ایران از این طریقمی‌تواند از پیشرفت قابل توجه اقتصاد خود پس از سال‌ها تحریم منتفع شود.