ناایمن شدن بازار کار در سایه کرونا و وخامت اقتصادی/ حادثه جاجرود یک زنگ خطر است/ همه حواس‌ها متوجه سوء استفاده از واکسن است

اقتصاد۲۴ - هفتاد و دو ساعت پیش شش کارگر مبل ساز براثر آتش سوزی در تهران کشته شدند؛ حادثه‌ای که اگر با چهارمین موج شیوع سراسری کرونا همزمان نبود تا به الآن در اخبار رسمی و غیر رسمی راجع به آن زیاد گفته شده بود.

جانباختگان این حادثه ۴ مرد و ۲ زن بودند که بعد از گرفتار شدن در شعله‌های آتشی که در محل کارشان ایجادشده بود، زنده زنده سوختند و به غیر از آن‌ها سه نفر هم زخمی شدند و محل کار این کارگران نیز سوله‌ای در منطقه جاجرود از توابع شهرستان پردیس عنوان شده است.

مجتبی خالدی سخنگوی اورژانس کشور در توصیف شدت این حادثه گفته است: شواهد نشان می‌دهد که پس از حریق ۶ نفر از کارگران این کارگاه به قصد فرار و در امان ماندن از آتش به سوله کنار کارگاه پناه بردند که شدت حریق سبب شده تا مسیر خروج آن‌ها کاملاً مسدود و هر ۶ کارگر که ۲ زن و ۴ مرد بودند فوت کنند. شدت سوختگی به خاطر مواد آتش زای درون کارگاه به حدی بوده که اجساد و جنسیت آن‌ها قابل شناسایی نیستند و برای تشخیص هویت باید به پزشکی قانونی منتقل شوند.

در روزگاری که در کارنامه آمار روزانه اموات یک جامعه تنها یک فقره حدودا ۴۰۰ نفری برای بیماران کرونایی مدام در حال ثبت شدن است، واضح است خبر کشته شدن شش کارگر محبوس در آتش شانسی برای جلب توجه افکار عمومی ندارد.

با این همه، اما در خبر‌های مرتبط با این حادثه آتشسوزی آمده است که دادستان عمومی و انقلاب شهرستان پردیس برای رسیدگی به فوت این شش نفر پرونده قضایی تشکیل داده است. آنطور علیرضا آقاجاری، دادستان عمومی و انقلاب شهرستان پردیس گفته است: دو نفر از فوت‌شدگان تابعیت افغانستانی داشتند؛ همچنین در جریان این آتش‌سوزی سه نفر دیگر مصدوم شدند که با بالگرد به تهران اعزام شدند.

تلفات برجای مانده از این حادثه آتش سوزی هرقدر هم به اندازه کارنامه روزانه بزرگ و چشمیگر کرونا نباشد، اما باید آن را زنگ خطر جدی تلقی کرد از بابت شرایطی که به واسطه اوضاع نامساعد اقتصادی کشور باعث برهم خوردن قواعد در حاکم در بازار کار شده است.

بیشتر بخوانید: اولویت، رسیدگی به دعاوی کار مجازی و غیر حضوری است

علی خدایی عضو هیات مدیره کانون عالی شورا‌های اسلامی کار کشور در رابطه با این اتفاق به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: متاسفانه ترس از کرونا موجب غفلت از نظارت بر بازار کار شده است؛ حادثه آتش سوزی جاجرود و مرگ شش کارگر در آن اگر هر زمان دیگری اتفاق افتاده بود تا به الآن توجه جدی افکار عمومی را به خود جلب کرده بود؛ نگاه کنید به حوادث مرگ کارگران پالایشگاهی، آتش نشانان و معدنچیان و دریانوردان و سایر کارگران حادثه دیده در چند سال گذشته که چطور باعث شکل گیری موج مطالبه خواهی افکار عمومی شد. اما حالا همه توجهات به کرونا و واکیسناسیون آن معطوف است و حادثه دلخراشی از جنس آنچه که سه روز پیش در کارگاه مبل سازی جاجرود برای ۹ کارگر اتفاق افتاد چندان در جلب توجه افکار عمومی موثر نیست.
وی ادامه می‌دهد: از این بابت نقدی متوجه هیچ کس نیست؛ گله از کسانی است که در این شرایط زمینه ساز وقوع چنین حوادثی می‌شوند؛ واقعیت تلخی زیر سایه تلفات کرونا پنهان و مخفی مانده است دردبی درمانی است که اقتصاد ایران همیشه به آن مبتلاست و اتفاقا تاوان آن را کارگران پرداخته اند؛ نگاه کنید در چهار موج کرونا کارکنان دولتی دور کار و خانه نشین شدند، اما از میان کارگران هرکس که مجبور بود به مانند قبل در محل کارش حاضر شد.

این فعال کارگری ادامه بایادآوری حادثه اخیر آتش سوزی در جاجرود ادامه می‌دهد: دلیلی نیست که این اتفاق یک نمونه دیگر از موارد نادیده گرفته شدن اصول ایمنی در بازار کار نباشد؛ مگر زمستان سال ۹۲ نبود که یک کارگاه خیاطی در محدوده خیابان جمهوری آتش گرفت و براثر آن چند کارگر زن برای نجات جانشان خود را از بلندای ساختمان به پایین پرت کردند؛ آن زمان که از کرونا خبری نبود و وضع اقتصادی هم تا این اندازه مغشوش نبود توجه زیادی این حادثه جلب شد، اما در نهایت پیگیری‌هایی صورت گرفته طوری نبود که در مناسبات کارگران به ویژه کارگرانی از این دست تحول چشمگیر ایجاد شد؛ اگر این اتفاق افتاده بود دیگر نمی‌بایست شاهد کشته شدن ۶ کارگر در سوله مبل سازی جاجرود باشیم.

خدایی با مجزا دانستن سرنوشت فروشندگان خردپا، کارگران واحد‌های کوچک صنفی و پیمانکاری از سایر شاغلان در بازار کار ادامه می‌دهد: سالهاست که قوانین و مقررات تکلیف استاندار‌های شغلی را مشخص کرده است؛ به صورت مشخص حداقل امکاناتی که بودنشان برای کارمندان و اغلب کارگران بدیهی محسوب می‌شود برای آن‌هایی که در مرز اشتغال رسمی و غیر رسمی مشغول کارند ابدا وجود ندارد؛ همین آمدن کرونا به ایران یک سال است که خیلی‌ها را دور کار کرده است، اما نگاه کنید به صاحبان مشاغلی مثل کارگران صنوف، فروشندگان خرده پا و کارگران نظافت شهری بسیاری از این افراد نه تنها مجبور به حضور در محل کارشان بوده اند بلکه حتی به امکانات اولیه مثل ماسک و شوینده دسترسی راحتی نداشته اند؛ نگاه نکید که این اقلام در بازار فروش وجود دارد؛ به این توجه کنید که صاحبان این مشاغل از تمکن مالی کافی برای خرید مستمر این اقلام برخوردارند؟ در همین خیابان‌های شهر کم نیستند پاکبانان و دوره گردانی که یا ماسک ندارند و یا مدتهاست از یک ماسک یکبار مصرف استفاده می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: وقتی چنین زمینه‌ای وجود داشته باشد واضح است که خواه ناخواه در مناسبات بازار کار اهمال‌هایی صورت می‌گیرد؛ الآن چند سالی که به دلیل وخیم‌تر شدن شرایط اقتصادی کشور همه از ضرورت توجه به تولید حرف می‌زدند، اما کسی نیست که به وضعیت رعایت استاندرد‌های محیط کار توجه داشته باشد؛ واضح است که در این شرایط هرکس که در بازار کار از موقعیت ممتازتری که باشد به سوء استفاده از موقعیت خود راغب می‌شود؛ این مشکلی است که از مدت‌ها پیش از آمدن کرونا در میان پیمانکاران و کارفرمایان فعال در بازار کار ایران وجود داشته است.

وی ادامه می‌دهد: واقعیت این است که اغلب مردم این روز‌ها از ترس کرونا نمی‌توانند به مسئله دیگری توجه کنند؛ حق هم دارند آمار متوفیان روزانه این بیماری تا ۳۰۰ نفر در روز افزایش یافته است؛ عملکرد دولت در کنترل بیماری رضایت بخش نیست؛ برای تامین معاش جامعه در این دوران راهکار جامع و عادلانه‌ای پیش بینی نشده و روند کند و قطره چکانی واکیسناسیون هم با هزار، اما و اگر و احتمال سوء استفاده جریان دارد؛ نتیجه این وضعیت چیزی نیست غیر از نادیده گرفته شدن حداقل اصولی که باید در مناسبات کارگر و کارفرما جدی گرفته شوند؛ اصولی مثل محاسبه و پرداخت به موقع حداقل دستمزد؛ تامین اقلام بهداشتی و سایر حداقل‌هایی که کارگران برای کار در این دوران نیازمند آنند و در نهایت رعایت کامل اصول مرتبط با ایمنی و بهداشت کارگاه‌ها و نظارت برآنها.

خدایی در خاتمه می‌گوید: شاید این حرفم ناخوشایند و ملال آور باشد، اما وقتی همه توجهات در بازار کار به سمت کرونا و اخبار سوء استفاده چند مدیربالادستی از توزیع واکسن در بازار کار معطوف باشد دیگر توقع چندانی از بابت رعایت اصول ایمنی در کارگاه مبل سازی وجود نخواهد داشت؛ این سوء استفاده از قبل جریان داشته و حالا کرونا و بازی‌های سیاسی بهانه‌ای است تا علنی شود، اما بد نیست به موازات این مسئله نگاهی هم داشته باشیم به همه باید‌هایی که حالا به بهانه وخامت وضع اقتصادی کشور نادیده گرفته می‌شوند؛ باید‌هایی مثل اینکه شرایط کار یک کارگاه مبل سازی و مستعد آتشسوزی باید چگونه باشد، اما در عمل از سوی گردانندگان و متولیان نادیده گرفته می‌شود.