حذف موازی کاری آماری/ آمار محرمانه را تعیین تکلیف کنید

اقتصاد۲۴ - جواد حسین زاده ضمن تشریح مصوبات اخیر جلسه شورای عالی آمار و اهمیت آن به بیان چالش‌های پیش روی آمارگیری در کشور پرداخت.

۵ مصوبه مهم شورای عالی آمار

رئیس مرکز آمار ایران گفت که در شصتمین جلسه شورای عالی آمار و طی پیگیری‌های صورت گرفته آیین نامه تشکیل شورای راهبردی پژوهش و آموزش نظام آماری کشور، اولین فهرست آمار‌های رسمی ایران، آیین نامه کیفیت آمار‌های رسمی ایران، سامانه جامع آماری و اطلاعات آبادی‌های کشور و همچنین طرح آمار حوادث شغلی به پیشنهاد وزارت کار مصوب شده است.

وی در رابطه با این مصوبات به اهمیت تصویب اولین فهرست آمار‌های رسمی ایران اشاره کرد و گفت: با توجه به ماده ۱۰ احکام دائمی برنامه توسعه، باید مرکز آمار با همکاری دستگاه‌های اجرایی نسبت به یکپارچه سازی و ساماندهی آمار‌های رسمی اقدام می‌کرد که در این رابطه، یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در کشور‌های دنیا وجود دارد، تهیه فهرستی است که آمار‌های رسمی در آن مشخص باشد. براین اساس، طی جلسات و پیگیری‌های صورت گرفته با دستگاه‌های مربوطه و همچنین بررسی فهرست آمار‌های رسمی ۱۵ کشور دنیا، در نهایت فهرست آمار‌های رسمی ایران با ۴۹۷ قلم تدوین شد که شامل ۱۰۹ قلم آمار جمعیتی و اجتماعی، ۱۱۷ قلم اقتصادی و ۷۱ مورد آمار زیست محیطی و فرابخشی است، که البته این فهرست پویا بوده و هرساله به روز خواهد شد.

بیشتر بخوانید: هزینه زندگی به مرز ۱۰ میلیون تومان رسید/ قیمت اقلام خوراکی یک تنه مزد را می‌بلعد

حسین زاده با بیان این که در رابطه با فهرست آمار‌های رسمی، برای دستگاه‌های مربوطه شرایطی از جمله روش تولید، دوره زمانی، سطح انتشار و شناسنامه شاخص مشخص شده است، اظهار کرد: فهرست آمار‌های رسمی می‌تواند موجب افزایش کیفیت آمار، افزایش سرمایه اجتماعی، ایجاد و ترویج فرهنگ آماری و امکان مقایسه پذیری آمار‌های تولید شده بین داخل و خارج شود.

پایان موازای کاری آماری

وی از ویژگی‌های مهم فهرست آماری را حذف موازی کاری‌ها عنوان کرد و افزود: در این فهرست برای هر یک از آمار رسمی، یک متولی مشخص شده است؛ بنابراین می‌تواند به حذف موازی کاری‌های آماری در تولید آمار‌های رسمی منتهی شده و بسیار در این رابطه موثر باشد.

سرشماری ثبتی مبنا تا ۹۰ درصد هزینه‌ها را کم می‌کند

در ادامه این گفتگو موضوع اهمیت مصوبات شورای عالی آمار در خصوص سرشماری ثبتی مبنا مورد بحث قرار گرفت و رئیس مرکز آمار ایران با بیان این نکته که سرشماری نفوس و مسکن به روش ثبتی مبنا در سال ۱۴۰۵ اجرایی خواهد شد، به اهمیت این موضوع اشاره کرد و گفت که سرشماری ثبتی مبنا در قیاس با سرشماری سنتی، مزایای قابل توجهی از جمله صرفه‌جویی مالی تا ۹۰ درصد را به همراه خواهد داشت.

وی توضیح داد: در سرشماری ثبتی مبنا دیگر نیازی به مراجعه حضوری به خانوار‌ها نیست؛ بلکه سرشماری بدون مراجعه به شهروندان و صرفا براساس اطلاعات پایگاه‌ها ـ‌که باید ارتقاء یابند ـ، صورت می‌گیرد که در این رابطه، مصوبات شورا (به ویژه فهرست آمار‌های رسمی و نشان کیفیت آمار‌های رسمی) از اهمیت خاصی برخوردار است.


وی با بیان اینکه با مصوبه نشان کیفیت آمار‌های رسمی می‌توان آماری که در حوزه جمعیتی و نفوس و مسکن اخذ می‌شود را با طی فرآیند کنترل کیفیت آماری، با استاندارد‌های بالا در اختیار کاربر قرار داد. افزود: همچنین با توجه به تصویب ایجاد سامانه جامع آمار و اطلاعات آبادی‌های کشور نیز آمار جمعیتی و نفوس و مسکن مربوط به مناطق روستایی و آبادی‌ها در سرشماری تحت پوشش قرار خواهد گرفت.

پذیرش تغییر برای دستگاه‌ها سخت است، دستگاه‌ها همکاری کنند

رئیس مرکز آمار ایران در ادامه در خصوص چالش‌های پیش روی این مرکز در انجام آمارگیری و یا سرشماری ثبتی مبنا، یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها را پذیرش این تغییر و تحول اساسی دانست که به هر صورت با مقاومت‌هایی مواجه است و گفت که اگر قرار است سرشماری ثبتی مبنا صورت گیرد، باید دستگاه‌ها با پارادایم‌های جدید و متفاوتی مواجه شوند که از جملۀ این تغییرات این است که باید ریزداده‌ها را در اختیار مرکز آمار قرار دهند و یا کیفیت سامانه هایشان افزایش یافته و کد شناسه یونیک برای فرد، مکان، کسب و کار صادر و در پایگاه قرار گیرد و به نوعی رعایت استاندارد افزایش یابد و به همین دلیل، با مقاومت‌هایی مواجه خواهیم بود.

وی اضافه کرد: براین اساس مرکز آمار درخواست همکاری بیشتری از دستگاه‌ها دارد، هرچند که تا کنون همکاری‌های بسیار خوبی در این خصوص صورت گرفته، اما نیاز به سرعت بیشتری دارد.

جای خالی نظام حکمرانی داده

حسین زاده برخی قوانین و مقررات را نیز از چالش‌های پیش روی مرکز آمار دانست و گفت: بعضی دستگاه‌ها متناسب با فعالیت خود، قوانین و مصوباتی از مجلس و دولت دریافت کرده اند که به نوعی جریان تبادل داده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و آن را آمار محرمانه اعلام می‌کنند، بنابراین ما نیاز به یک نظام حکمرانی داده و یا یک هیئت امنای داده در کشور داریم که بتواند در مورد اینکه انتقال داده‌ها به چه شکلی و در چه دوره زمانی انجام شود و یا در اختیار کدام دستگاه قرار گیرد، تصمیم گیری کند و تاکید کرد که دستگاه‌ها باید در مسیر افزایش کیفیت داده‌ها حرکت کنند.

لزوم تمرکز زدایی آماری

وی بر اهمیت عدم تمرکز آماری نیز تاکید کرد و گفت که در نظام سنتی آماری، تمرکز بر مرکز آمار است، در حالی که در نظام نوین و ثبتی مبنا، بحث عدم تمرکز مطرح است و باید تمامی دستگاه‌ها در نظام آماری سهیم باشند. از این رو در قانون جدید ـ‌که قانون آمار کشور است‌ـ این موضوع مطرح و در کمیسیون اجتماعی دولت در حال بررسی است که امیدواریم بعد از ورود به مجلس شورای اسلامی و مصوبه آن این چالش نظام آماری برطرف شود.

جای خالی کد یونیک کسب و کار

این مقام مسئول در مرکز آمار ایران در مورد اهمیت کد انحصاری برای کسب و کار‌ها نیز یادآور شد که در نظام ثبتی مبنا باید سه کد انحصاری برای فرد، مکان و کسب و کار وجود داشته باشد که اگر کد فرد را کد ملی و برای مکان، کد پستی در نظر بگیریم، در حال حاضر، کد انحصاری برای کسب و کار در کشور وجود ندارد، در حالی که باید برای همه کسب و کار‌ها کد انحصاری وجود داشته باشد؛ به طوری که همه سامانه‌هایی که به نوعی به کسب و کار‌ها خدمات می‌دهند از این کد استفاده کرده و زمینه اتصال پایگاه‌ها از این طریق مهیا شود.