بودجه‌هایی که آب می‌برد و آبی برای خوزستان ندارد

اقتصاد ۲۴-خوزستان این روز‌ها حال و روز خوبی ندارد. از هورالعضیم گرفته تا دشت شادگان و حمیدیه مردم به نظر می‌رسد که دیگر کاسه صبرشان لبریز شده است و با مشت‌های گره کرده خواستار رسیدگی مسئولان به وضعیت بی آبی این منطقه شده اند.

قاسم سلیمانی دشتکی، استاندارد خوزستان می‌گوید: هفتصد روستا دچار بی آبی هستند و با تانکر به مردم این مناطق آبرسانی می‌شود.

او البته تصاویر منتشر شده از اعتراضات مردم طی دو روز گذشته را هم «جعلی» خوانده و مدعی شده است که برخی به دنبال تحریک مردم هستند.

سلیمانی حتی کُشته شدن یک جوان سی ساله به نام «مصطفی نعیماوی» را هم به افراد فرصت طلب ربط داده است و می‌گوید: افراد اغتشاشگر او را به ضرب گلوله به قتل رسانده اند.

این در حالی است که معاون وزیر نیرو با اشاره به انتشار مطالبی در خصوص وضعیت بحران کم آبی در استان خوزستان گفت: فضای مجازی بی‌رحم است اگر بخواهیم خود را با آن تنظیم کنیم نمی‌توانیم زندگی کنیم. دولت به انداره توان برای خوزستان اعتبار و پول در نظر گرفته است.

پول و اعتباری که دیوان محاسبات کشور در پاییز سال گذشته با انتشار گزارشی درباره همین بودجه نوشت: "وفق بررسی‌های به عمل آمده در بخش اعتبارات عمرانی، شرکت آب و فاضلاب شهر اهواز در سنوات ۱۳۹۶، ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ از محل اعتبارات مصوب دولتی (عمرانی استانی و صندوق توسعه ملی) به میزان ۹۸۳ میلیارد تومان، تخصیصی معادل ۷۱ درصد به مبلغ ۷۰۰ میلیارد تومان دریافت نموده، اما بر اساس رسیدگی به عمل آمده، تخلفاتی در هزینه کرد این مبلغ دریافتی مشهود است. "

بر اساس این گزارش، شرکت آب و فاضلاب خوزستان اعتبارات تخصیص یافته را در موارد غیرمرتبط از جمله؛ دیون شرکت‌های پیمانکاری مرتبط به سنوات قبل و سایر طرح ها، پرداخت حساب پیمانکاران و حقوق و مزایای کارکنان و ... مصرف نموده و علاوه بر تاخیر در انجام کار و تامین نشدن اهداف مدنظر، موجب نارضایتی ساکنین شهر‌ها نیز شده است.

همچنین این شرکت قسمتی از اعتبارات مرتبط با طرح آبرسانی به شهر‌های دارای تنش آبی را بابت تاسیسات و تجهیزات برقی و مکانیکی تصفیه خانه‌های ۱ و ۲ شهر اهواز هزینه کرده است.

ریشه مشکل کم آبی در خوزستان در کجاست؟

مشکلات تأمین آب استان خوزستان تازگی ندارد. استانی که ۳۰ درصد آب‌های جاری کشور در آن جریان دارد از ابتدای دهه‌ی هشتاد، با وقوع خشکسالی دچار بحران شد.

این جملات عیناً از گزارش ۱۰ سال پیش خبرگزاری ایسنا نقل می‌شود: «مردم خوزستان از گذشته تا به امروز از مشکلات آب رنج می‌بردند. در مقاطع زمانی، مردم با مشکل کمبود آب آشامیدنی و گاهی با مشکل شوری و کدورت آب شرب دست‌وپنجه نرم کرده‌اند».

رودخانه‌های زیادی در استان خوزستان جاری است؛ کارون، کرخه، اروند، دز، بهمنشیر، مارون و ... که اصلی‌ترین منابع تامین آب شیرین استان هستند از این جمله‌اند که حالا گفته می‌شود که ۲۵ درصد «هور العظیم» خشک شده و باعث مرگ دام غالب اهالی جنوب خوزستان نیز شده است.

بسیاری در چند روز گذشته در اعتراض به سیاست‌ها انتقال آب پروفایل‌های خودشان به رنگ قرمز درآوردند و با انتشار یک متن واحد به ماجرا اعتراض کردند: «کارون و کرخه جان ماست» به تمام این‌ها باید قطعی مکرر برق بی‌کیفیتی همیشگی آب را هم اضافه کرد. مسائلی که در خرماپزان خوزستان طاقت مردم را طاق کرده و اعتراضات را به خیابان‌ها کشانده است.

بیشتر بخوانید: فیلم/ درگیری لفظی استاندار خوزستان و مجری تلویزیون روی آنتن زنده

بهار ۹۸ خوزستان در آب غرق شد. رودخانه‌ها طغیان کردند، سد‌ها پر شدند و در روستا‌های دشت خوزستان سرریز شدند. سیل‌بند‌های روستا‌های اروندکنار شکستند و پای سیل به روستا‌ها باز شد. این موضوع تا جایی پیش رفت که «علی اکبر رائفی پور» تئورسین جریان انقلابی در یکی از اظهارات جنجالی و بدون سند خود اعلام کرد که کشور وارد دوره تَرسالی شده است.

خرداد سال ۹۹ هم اعتراضاتی در غیزانیه اهواز شکل گرفت، اعتراضاتی که هدفش تامین آب شرب بود. آنطور که رسانه‌ها نوشتند مردم ۸۳ روستا در اعتراض به نبود آب آشامیدنی تجمع کردند. یکی از خبرنگاران ساکن اهواز با اشاره به سبقه کم آبی و تنش آبی در خوزستان می‌گوید: «این مساله امروز و دیروز و چند ماه اخیر نیست، طی سال‌های اخیر بخش‌ها و روستا‌ها زیادی در دهدز و ایذه و غیزانیه اهواز در مشکل کم‌آبی و بی‌کیفیتی آب روبه‌رو بودند.»

هژیر کیانی، دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان چندی پیش به ایسنا گفته بود که در خوزستان چند طرح انتقال آب در جریان است: در حال حاضر طرح کوهرنگ ۳ در حال اجرا است. تونل یک و دو بهشت آباد نیز سال‌ها است که در حال انتقال آب به رودخانه زاینده‌رود و اصفهان هستند. طرح خرسان به مقصد یزد و کرمان نیز در دستور دولت بوده است که امیدواریم اجرا نشود.

بیشتر بخوانید: کشته شدن یک نفر در جریان تجمع کم آبی در شادگانِ خوزستان

کیانی حالا به روزنامه «پیام‌ما» می‌گوید: «اجرای طرح انتقال آب بهشت‌آباد، اشتباه محرزی از سوی سازمان محیط زیست بود، گویا نامه‌ای محرمانه‌ای صادر کردند و مجوز احداث بهشت آباد را صادر کردند. به نظرم مسببین صدور این مجوز باید بازخواست شوند.»

کیانی به بحث کمبود آب شرب و تالاب هورالعظیم نیز اشاره می‌کند. او می‌گوید پیشنهاد روشن و مشخص، تشکیل کمیته حقیقت یاب و حقوقی متشکل از مسئولان قوه‌قضائیه، سازمان بازرسی و سازمان‌های مردم نهاد شناسنامه‌دار است، این گروه‌ها باید از هورالعظیم بازدید کنند، حقابه‌ای داده شده؟ کجا مصرف شده؟» او به بحث آب شرب در شمال استان و دهدز نیز اشاره می‌کند و می‌گوید اکنون برای ۳۰ هزار نفر بحث جیره‌بندی آب مطرح است. دبیر انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست خوزستان سه عامل را برآیند شرایط موجود در استان می‌داند: برای بهره‌برداری و بهره‌کشی نگاه به خوزستان ملی است، اما در هنگام بروز مشکلات به اندازه جزیره دیده نمی‌شود.» او به سومدیریت و بی برنامگی در استان خوزستان نیز اشاره می‌کند که به نوعی مسبب شرایط موجود است.

اما با این وجود قاسم سلیمانی‌دشتکی، استاندار خوزستان در تازه‌ترین اظهار نظرش درباره اعتراض‌های آب در استان به ایرنا گفته که از وزیر نیرو، وزیر کشور و معاون اول رئیس‌جمهور تقاضای مساعدت کرده است. او علت مشکلات پیش‌آمده در بخش تامین آب استان را شلتوک‌کاران دانسته است: متاسفانه شلتوک کاران استان آب‌های تخصیص یافته به بخش شرب استان را مصرف می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که آب به پایین دست برسد. در حال حاضر خروجی آب سد‌های استان به خصوص سد کرخه و دز تنظیم شده است و خروجی آن ۳۵۰ متر مکعب بر ثانیه است، اما شلتوک کاران اجازه نمی‌دهند این آب به پایین دست برسد.

بیشتر بخوانید: دستور فوری اژه‌ای برای حل مشکل آب در خوزستان

او تاکید کرده است: میزان آورد آب رودخانه کرخه قبل از شهرستان حمیدیه در حال حاضر ۸۰ متر مکعب بر ثانیه است، اما همین آب بعد از حمیدیه به ۳۰ متر مکعب می‌رسد و این نشان می‌دهد که شلتوک‌کاران عمده این آب را مصرف می‌کنند. گزارش‌ها می‌گویند که بیش از ۴۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی خوزستان زیر کشت برنج رفته است. مساله‌ای که به گفته منابع محلی باعث کمبود آب در منطقه هم شده است. فیصل عامری، کشاورز و فعال محیط زیست خوزستانی که خودش در جوانی‌اش و در فصل بهار کشت برنج می‌کرده، خشکسالی، سدسازی بی‌رویه و لجام گسیخته و تغییر فصل کشت شلتوک را از عوامل کم‌آبی در این فصل می‌داند. عامری در میان صحبت‌هایش به مجوز کشت محدود برنج اشاره می‌کند، محدودیتی که بعد از مدتی وسیع شده است. او درباره دلیل آن به روزنامه «پیام‌ما» می‌گوید: «بین مردم و بین کشاورزان و دولتمردان اطمینانی وجود ندارد، چرا، چون قبلا به کشاورزان گفته شده بود، برنج کشت نکنید، برق و آب زیادی را از بین می‌برد، اما وقتی سیل ۹۸ اتفاق افتاد، گفته شد سد‌ها پر از آب بودند، همان زمان ضرر‌های زیادی به کشاورزان زده شد از آن زمان تاکنون اکثر کشاورزان خسارت خود را نگرفتند. مساله بعدی این است که مردم بیکارند و خرج زیاد شده است، همچنین مردم به احتیاج به جایگزینی کار دارند. این روز‌ها برنج‌کاری برعکس شده و بدون کنترل، یکی از دلایل دیگرش این است که خود مدیران جهاد‌کشاورزی دست به برنج‌کاری در اطراف کارون زدند.»

مطلب حائز اهمیتی که مجتبی یوسفی نماینده اهواز در مجلس یازدهم به آن اشاره کرده و می‌گوید:"باید به مردم اطمینان داده شود که اگر کشت انجام نمی‌شود، جایگزینی به آن‌ها خواهیم داد و به آن‌ها توجه داریم. "

علاوه بر آنچه که به آن اشاره شد موضوع نحوه هزینه کرد بودجه اختصاص یافته به این مناطق جهت رفع معضل کم آبی هم محل بحث است.

شمال خوزستان هم با اینکه در محاصره سد‌های بزرگ است، اما دست کمی از دیگر نقاط استان ندارد. بخش دهدز در شهرستان ایذه با ۱۰۰ روستا در فاصله ۵ کیلومتری در میان سد‌های کارون ۳ و کارون ۴ قرار دارد؛ این بخش که همیشه با مشکل آب مواجه بوده، با آمدن خشکسالی اکنون در شرایط دشوارتری قرار دارد.

عضو شورای روستای قلعه سرد در بخش دهدز واقع در شمال خوزستان می‌گوید: «۶ روز است که مردم روستا بدون آب هستند و تانکر آبرسانی هر ۶ روز یک‌بار برای اهالی آب می‌آورد. مادری را سراغ دارم که ۲ روز است نتوانسته نوزاد خود را با آب تمیز کند و بشوید، معلوم است که این نوزاد بیمار می‌شود و قارچ می‌زند.»

روستای قلعه سرد در کوهستان زاگرس در مرز خوزستان و چهارمحال قرار دارد که دارای ۵۰۰ خانوار است.

رشید کیانی می‌افزاید: «روستای ما لوله‌کشی آب دارد و پول آب هم می‌دهد. در ماه‌های فروردین و اردیبهشت مردم روستا ۳۳۰ میلیون تومان قبض آب پرداخت کرده‌اند، اما ۳۳۰ لیتر آب گیرشان نیامده است. این ظلم به مردم است که در میان میلیون‌ها مترمکعب آب سد‌ها قرار داریم، اما تشنه هستیم.»

در مرکز خوزستان هم با وجود رودخانه کارون، وضع آب روستا‌ها همین‌قدر آشفته است. بعد از ماجرای اعتراض اهالی بخش غیزانیه در شرق اهواز به بی‌آبی در تابستان ۹۹، قرار بود مشکل آب روستا‌ها حل شود، اما هنوز تعداد زیادی از ۸۰ روستای این بخش یا بی‌آب هستند و یا روزی چند ساعت آب می‌گیرند.

خالد بالدی، دهیار روستای «أبو کبریه» در بخش غیزانیه می‌گوید: «آب این روستا همیشه قطع است. زیرا در انتهای خط آبرسانی هستیم و ماهی یک ساعت هم آب به ما نمی‌رسد. هر چه تلاش کردیم و به مسئولان بخشداری و آبفا گفتیم تاکنون خبری از آب نشده است؛ اگرچه بعد از سال‌ها برای روستا لوله‌گذاری کرده‌اند. چون قبلا برای روستا تانکر‌های آب می‌فرستادند، اما بعد از لوله‌گذاری همین هم از ما دریغ شده است. قیمت هر تانکر آب ۲۰۰ هزار تومان است که اهالی پول جمع می‌کنند و هر چند گاه یک تانکر آب می‌خرند و مخازن خانه‌های خود را پُر می‌کنند.»

بخش غیزانیه قطب تاسیسات نفتی خوزستان است و بزرگ‌ترین شرکت‌های نفتی را در خود جای داده. روستای «أبو کبریه» ۴۰۰ خانوار جمعیت دارد و این روستا نیز مانند دیگران، شغل اصلی مردم دامداری و کشاورزی دیم است که با کاهش باران دیگر نمی‌توانند کشت کنند. بالدی می‌گوید: «هیچ‌کدام از اهالی روستا حقوق بگیر نیستند. مردم آبی برای کشاورزی ندارند و دام‌هایشان هم بی‌آب مانده‌اند.»

سدسازی‌ها و طرح‌های انتقال آب دیگر رمقی برای رودخانه کارون نگذاشته‌اند. حالا روستا‌های جنوب خوزستان در انتهای رود کارون هم از آب آشامیدنی محروم هستند. مسلم خزایی از اهالی روستای «أبو بریم» دهستان منیوحی در آبادان می‌گوید: «فشار آب خیلی کم است و همین آب هم آنقدر شور است که حتی برای دام‌ها قابل استفاده نیست. مجبوریم آب آشامیدنی را بخریم. برای دام‌ها هم باید ساعت ۵ صبح حوض‌ها را پر کنم؛ چون فقط در این ساعت اندک آبی در لوله‌ها می‌آید.»

منبع: دیده بان ایران