تاریخ انتشار: ۰۹:۰۹ - ۰۲ مرداد ۱۴۰۰

چرا ایران تنگه استراتژیک هرمز را دور می‌زند؟

خط لوله گوره- جاسک با ظرفیت روزانه ۳۰۰هزار بشکه نفت و با ۸۲ درصد پیشرفت پنجشنبه هفته پیش افتتاح شد و حالا قرار است در سال ۱۴۰۱ به‌طور کامل تکمیل شده و زمینه‌ساز صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت از پایانه جاسک شود.

تنگه هرمز

اقتصاد ۲۴- خط لوله گوره- جاسک با ظرفیت روزانه ۳۰۰هزار بشکه نفت و با ۸۲ درصد پیشرفت پنجشنبه هفته پیش افتتاح شد و حالا قرار است در سال ۱۴۰۱ به‌طور کامل تکمیل شده و زمینه‌ساز صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت از پایانه جاسک شود.

همین افتتاح در شرایط پیشرفت ۸۲ درصدی البته منتقدانی هم دارد، هرچند تصمیم‌گیران می‌گویند نباید از فرصت صادرات روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت گذشت. این خط لوله نفت در روز‌های گذشته به سرخط اخبار نفت در خبرگزاری‌های معتبر دنیا هم رسید و برخی رسانه‌ها از روش تازه ایران برای دورزدن تحریم‌ها گفتند و در سمتی دیگر هم گروهی این خط را به مسائل تنگه هرمز نسبت دادند؛ با این توضیح که ایران راهی برای صادرات نفت خود در روز‌های حساس تنگه هرمز ایجاد کرده است.

هرچه که هست حالا طرحی که اوایل دهه ۶۰ و در دوران جنگ مطرح و بعد رها شده بود، در روزگار بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها افتتاح شد. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، یکی از سخنرانان ویدئویی افتتاحیه پنجشنبه هفته پیش بود که طرح را «دستاوردی بزرگ» و «روزی تاریخی برای ملت ایران» دانست که اکنون ساخت آن به پایان رسیده است.

دولت مدعی است افتتاح این خط لوله برای ایران دستاوردی بزرگ محسوب می‌شود؛ چراکه ایران تاکنون از جزیره خارک نفت صادر می‌کرد و اتکا به یک بندر از نظر استراتژیک خطرناک است و نیز برای اولین بار موفق شده است تنگه هرمز را دور بزند.

رئیس‌جمهور با بیان اینکه کشور از اتکا به یک بندر و خلیج فارس بی‌نیاز شده و با یادآوری خاطرات جنگ گفت: «آبان ۱۳۶۴ که منطقه بمباران شد، صادرات ما قطع شد و اسکله از دست رفت و تا دو هفته صادرات نفت نداشتیم. امروز اسکله جدیدی ایجاد کردیم و اتکای تک‌اسکله‌ای و نیازمندی به خلیج فارس در زمینه صادرات را از بین بردیم».

اکنون بنا بر ادعای دولت، با توانایی صادرات نفت هم از دریای عمان و هم از خلیج فارس کشور توانی مضاعف یافته و هرچه کمتر آسیب پذیر است. در بروشور کوچکی که دولت از طرح منتشر کرده، می‌خوانیم که این پروژه دو میلیارد دلار اعتبار داشته است و ظرفیت انتقال یک میلیون بشکه نفت در روز و نیز ذخیره ۱۰ میلیون بشکه نفت را هم دارد.


بیشتر بخوانید: بارگیری نخستین محموله صادراتی نفت ایران با دور زدن تنگه هرمز


اعدادی که جدا بزرگ محسوب می‌شوند. اشتغال‌زایی پنج هزار نفر مستقیم و ۱۰ هزار نفر به شکل غیرمستقیم را دارد و موجب جلوگیری از خروج ۵۰۰ میلیون یورو ارز در زمینه خط لوله خواهد شد. تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران نیز در افتتاح این خط لوله گفت: «این استرات‍ژیک‌ترین طرح ‎ایرانی‌ترین و سریع‌‏ترین مگاپروژه تاریخ صنعت نفت کشور در دوران حدود دو‌ساله مواجهه با بی‌رحمانه‌ترین جنگ اقتصادی اجرا و آماده بهره‌برداری شد تا نفت ایران به سواحل عمان برسد».

«ظاهرفریبی» یا «استراتژیک‌ترین طرح ملی»

اگرچه وزارت نفت و در حالت کلی دولت کنونی این طرح را استراتژیک‌ترین پروژه ملی این سال‌ها می‌خوانند، اما این پرو‌ژه یا دست‌کم زمان افتتاح آن منتقداتی هم دارد؛ ازجمله نماینده خمینی‌شهر، شهری که عموما نمایندگانی نزدیک به جناح تندرو به مجلس صادر می‌کند، روز ۲۸ تیرماه در نطق خود این طرح را عوام‌فریبی توصیف کرد و گفت: «این روز‌ها می‌شنویم که رئیس‌جمهور می‌خواهد خط لوله نفت گوره به جاسک را پیش از موعد افتتاح کند؛ ظاهرفریبی برای خط لوله‌ای که هنوز تکمیل نشده است، چه معنایی دارد؟».

او در ادامه از رئیس مجلس استمداد کرد و گفت: «رئیس مجلس باید جلوی این عوام‌فریبی را بگیرد. این در حالی است که درصد بالایی از خط لوله گوره به جاسک روی زمین مانده و آماده بهره‌برداری کامل نیست و افتتاح آن از سوی رئیس‌جمهور جز عوام‌فریبی و جز مصداق این موضوع که کار نکرده را می‌خواهند به‌عنوان کار انجام‌شده تلقی کنند، معنای دیگری ندارد».

پیش از این هم خبرگزاری فارس اعتراضی مشابه به این طرح داشته و اعلام کرده بود رئیس‌جمهور روحانی در روز‌های آخر کار می‌خواهد طرحی نیمه‌تمام را به اسم خودش تمام‌شده اعلام کند. البته این قبیل درگیری‌ها در پایان دولت‌ها امری طبیعی است؛ دولتی که کارش رو به اتمام است ترجیح می‌دهد میراث هرچه بیشتری به نام خود تمام کند و دولت بعدی دوست دارد طرح‌ها بماند برای دولت خود تا همان اول کار سه، چهار کلنگ محکم زمین بزند.

بحث قدیمی جایگزینی «تنگه هرمز»

تنگه هرمز موقعیتی استثنائی در جهان دارد. صادرات عمده نفت کشور‌های این منطقه، ازجمله سعودی، کویت، امارات و نیز گاز مایع قطر از طریق این تنگه انجام می‌گیرد و به همین خاطر بار‌ها نامش در درگیری‌ها و بحران‌های کلامی میان دولت‌ها به میان آمده است. کافی است تنگه هرمز به هر دلیلی بسته شود تا عملا بازار نفت جهان زمین‌گیر شود. قسمتی مهم از واردات نفت آمریکا، اروپای غربی و تا حدی ژاپن از طریق این تنگه انجام می‌شود. دومین تنگه پررفت‌و‌آمد دنیاست و فقط روزی نزدیک به ۱۷ میلیون بشکه نفت از آن صادر می‌شود.

ازاین‌رو اکنون مدتی طولانی‌ای است که کشور‌های منطقه از‌جمله سعودی و امارات برای مسیری برای صادرات نفت خود به دنبال راه جایگزین برای آن می‌گردند. مثلا امارات از مدت‌ها پیش کار روی بندر فجیره را آغاز کرد و در تیر ۹۱ خبرگزاری‌ها خبر از بهره‌برداری اولیه از طرح دورزدن تنگه هرمز را دادند. امارات متحده عربی در آن زمان اعلام کرد بهره‌برداری از یک خط لوله جدید برای انتقال نفت خام تولیدی منطقه خلیج فارس را آغاز کرده و هدف از افتتاح خط لوله فجیره در خشکی دور‌زدن تنگه هرمز به‌منظور کاستن از نقش احتمالی ایران در انتقال نفت خام این منطقه است.

گفته شد این خط لوله ۳۷۰ کیلومتر طول دارد و نفت خام تولیدی در شرق ابوظبی را از منطقه حبشان به بندر فجیره در ساحل دریای عمان منتقل می‌کند. صحبت‌های وزیر اماراتی در روز افتتاح این طرح بسیار مشابه مقام‌های امروز کشورمان بود. وزیر اماراتی گفت: «این، پروژه‌ای بسیار استراتژیک است و این فرصت را برای مشتریان ما فراهم می‌کند که محموله‌های نفتی بزرگ‌تری دریافت کنند». او همچنین گفت این پروژه، مسیری «جایگزین» برای تجارت نفت خام ایجاد می‌کند.

عربستان سعودی که مدت‌ها پیش و در هنگامه جنگ ایران و عراق طرح دورزدن تنگه هرمز را آغاز کرده بود، یعنی سال ۱۹۸۲، خط لوله‌ای با ظرفیتی بسیار بالا -گفته می‌شود هشت میلیون بشکه در روز در حالت عادی و ۱۱ میلیون بشکه با افزایش ظرفیت- ایجاد کرد که نفت عربستان را به سمت غرب این کشور، بندر یئبع و پایانه‌ای واقع در دریای سرخ می‌برد و مسیر حرکت آن باب‌المندب است نه تنگه هرمز.

ناامنی مسیر‌های جایگزین

اما باز هر دو مسیر، به‌ویژه در ماه‌های گذشته به‌شدت آسیب‌پذیری خود را نشان دادند. اولا که حوثی‌های یمن دو نفتکش عربستان را در باب‌المندب هدف قرار دادند که باعث شد عربستان صادرات نفت از این تنگه را برای مدتی متوقف کند. در همین روز‌ها همچنین در امارات در بندر فجیره چهار نفت‌کش تحت عملیات «خرابکارنه» قرار گرفتند.

وقوع هر دو حمله با فاصله کوتاه و به مسیر‌های جایگزین سعودی و امارات برای تنگه هرمز این مسئله را ایجاد کرد که ظاهرا تا وقتی تنش نظامی در منطقه این‌قدر بالاست، مسیر‌های جایگزین تنگه هرمز نیز راه چاره نیستند تا خیال جهان و منطقه را از سالم‌رسیدن محموله‌های نفتشان راحت کند.

اما مسئله فقط امنیت این راه‌ها نیست؛ حجم مبادلات نیز هست. هنوز هم حجم مبادلات تجاری که طریق تنگه هرمز انجام می‌گیرد برای تمام کشور‌های منطقه بسیار بالا است. مثلا ظرفیت کنونی بندر جاسک- گوره، روزانه ۳۰۰ هزار بشکه عنوان شده است که بناست تا پایان بهره‌برداری کامل به یک میلیون بشکه برسد. با ظرفیت کنونی، چنانچه ایران به بازار‌های بین‌المللی بازگردد، عملا نفت زیادی نمی‌شود از این بندر صادر کرد.

اما باید این نکته را در نظر داشت که احداث بندری جایگزین، حتی با حجم کنونی اعلام‌شده، برای کشوری که در یک منطقه بسیار پرمخاطره واقع شده است قطعا بی‌اهمیت نیست. برای کشوری که حداقل بار‌ها در همین مدت اخیر مورد تهاجم و تحریم قرار گرفته است، ایجاد راهی متفاوت برای تجارت چه‌بسا خبر خوشی است.

حداقل تلاش‌های همسایگان نفتی ما می‌گوید که وقتی تلاش‌های مشابه صورت گرفته است، کار ایران نیز آنچنان بی‌وجه نیست. به هر حال ما موقعیت‌هایی از جهاتی بسیار مشابه داریم. اما قضاوت منتقدان دولت برای اجرای زودهنگام طرح، بماند برای علاقه‌مندان به بازی‌های سیاسی.

منبع: روزنامه شرق
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

اینفوگرافی/ رئیس‌جمهور‌های ایران متولد کدام استان‌های کشور بودند؟

قیمت گوشت گوسفند، گوساله و مرغ + جدول

قیمت ماهی امروز + جدول

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت خودرو‌های مدیران خودرو امروز

قیمت خودرو‌های پارس خودرو امروز + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

خبر مهم در خصوص اجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان

قیمت سکه و طلا امروز یکشنبه ۳ تیر ۱۴۰۳ + جدول

نتایج آخرین نظرسنجی انتخابات ریاست جمهوری + نمودار

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز شنبه ۲ تیر ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ استقبال مردم گرگان از ظریف

قیمت سکه و طلا امروز شنبه ۲ تیر ۱۴۰۳ + جدول

عکس قدیمی از دورهمی احمدی نژاد با دوستانش در خوابگاه

قیمت خودرو‌های سایپا امروز شنبه ۲ تیر ۱۴۰۳ + جدول

پزشکیان وارد فرودگاه اهواز شد + فیلم

عکس/ قمی ها به ستاد انتخاباتی پزشکیان رحم نکردند!

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

عکس/زبان بدن قالیباف، جلیلی و مسعود پزشکیان چه می‌گویند؟

عکس زیبای مسعود پزشکیان در کنار دخترش

سابقه سازی برای جلیلی در پی افزایش انتقادات از عدم سابقه اجرایی او

کنایه آذری جهرمی به زاکانی

عکس/واکنش سخنگوی وزارت بهداشت دولت روحانی به اظهارات قاضی‌زاده هاشمی

آقای خاتمی با جدیت از پزشکیان حمایت می کند

فیلم/چرا نمی‌شود از کارنامه دولت سیزهم انتقاد کرد؟

اقدام همسر بیرانوند که پرسپولیسی‌ها را خوشحال می‌کند

معرفی چند فیلم جنگی و حماسی از سینمای ایران

عکس / موج رشد آرا ادامه دارد؛ پزشکیان صدر نشین شد

تخلف آشکار صدا و سیما؛ پخش سخنرانی جلیلی در تبریز به صورت مستقیم

خاطره ناگفته از روز‌های رد صلاحیت هاشمی رفسنجانی

محسن رنانی: برای ایران بی‌پرستار که «حسرت یک زندگی معمولی» بر دلش مانده است، در این انتخابات شرکت خواهم کرد

عکس/هادی خامنه‌ای در انتخابات به چه کسی رأی می‌دهد؟

پیش بینی بورس فردا دوشنبه ۴ تیر ۱۴۰۳

پیش بینی قیمت دلار فردا دوشنبه ۴ تیر ۱۴۰۳

واکنش جبهه پایداری به نقل قول ظریف از سردار سلیمانی درباره سعید جلیلی

شایعه تعیین‌کننده که سرنوشت انتخابات را تغییر می‌دهد

عکس/یادگارِ رفسنجانی با شال سبز در ستاد پزشکیان حاضر شد

حل مشکلات توسط هنر از نظر قالیباف: یک وانت قدیمی دیدم که درب عقب و چراغ نداشت، اما راننده با لنگ برای خودش کمربند درست کرده؛ این قدرت فرهنگ و هنر است

توافق پرسپولیس با امیری برای تمدید قرارداد

هراز باز شد

فیلم/سومین سیگنال زاکانی برای انصراف

فیلم/اظهارات جدید پزشکیان درباره حجاب

برای رضا ایران‌منش دعا کنید

شرکت‌های برتر از نظر تولید تنقلات و خوراکی‌ها در جهان کدام‌اند؟

بازگشت بهرام رادان به تئاتر پس از ۷ سال

عاشقانه‌های محسن یگانه و دخترش در کنسرت تهران +عکس

معمای برگزاری یک کنسرت جنجالی در تخت جمشید

عکس/ ژست های عاشقانه آناهیتا همتی در کنار همسرش

طعنه تند جلیلی به قالیباف درباره اجرای پروژه عمرانی

عکس/ شباهت جالب زاکانی به محسن رضایی

اعلام نرخ تورم خرداد۱۴۰۳+ جدول

قتل وحشتناک یک زوج بخاطر شارژ ساختمان!

شاه مهره پرسپولیس همه را شوکه کرد!

جزئیات مناظره چهارم نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری

محل دقیق شماره شاسی خودرو کجاست؟

شرط جدید بانک مرکزی برای صدور دسته چک

آغاز فروش ۳۱ خودروی وارداتی در سامانه یکپارچه

طرفداران احمدی نژاد به جلیلی رای می‌دهند یا قالیباف؟

فیلم/تعجب پزشکیان از تایید صلاحیت خودش

فیلم/پورمحمدی: حتی اگر مرده‌شور شوم حتما مرده‌شور خوبی خواهم شد

مجلس اقدام کانادا علیه سپاه را محکوم کرد

مدافع پرسپولیس ۹ زندانی را آزاد کرد +‌عکس

فیلم/پزشکیان: برای کاسبان تحریم مهم است که ما در تحریم بمانیم

عکس/ الهه منصوریان به سیم آخر زد

فیلم/ حمله تند ظریف به جلیلی: چه میخواهید از جان مردم

فیلم / وحشت مسعود پزشکیان در شهر پرند

حمایت رسمی علی مطهری از مسعود پزشکیان

زهرا، مریم، منیره؛ سه کاندیدا و سه دختر متفاوت / نگاهی به حضور و حواشی دختران نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری